Laatst bijgewerkt: 2-11-2023 om 0.39
Op een of andere manier zijn er erg veel mensen die vreselijk de pest hebben aan Joden. Althans dat lijkt de basis van antisemitisme te zijn. Ook veel Joden zelf geloven dat. Er is een of andere merkwaardige factor die maakt, dat veel mensen hen haten. Maar wat is die factor dan?
Ik denk dat het probleem in werkelijkheid wijder is. Antisemitisme kunnen we meten, zelfs al heel lang (sind de Tweede Wereldoorlog). Doordat we het kunnen meten, weten we dat het eigenlijk niet om antisemitisme gaat, maar om iets dat breder en algemener is.
In eerste instantie werd die bredere eigenschap omschreven als 'etnocentrisme': de afkeer van vreemde groepen en culturen en de voorliefde voor de mensen van de eigen groep. Eigenlijk is die omschrijving op basis van wat men indertijd mat, iets te breed. In werkelijkheid breidde men de vragenlijst uit tot (ik dacht) een drietal minderheidsgroepen.
In tweede instantie gooide men het weer over een andere boeg. Men mat de voorkeur voor politiek rechts (iets dat doorgaans beter lukt dan de voorkeur voor politiek links). Politiek rechts (de PEC-schaal) bleek in belangrijke mate hetzelfde te zijn als 'etnocentrisme', dat wil zeggen: die twee maten bleken hoog te correleren.
In derde instantie gooiden de aartsvaders van het onderzoek naar antisemitisme (de auteurs van The Authoritarian Personality, 1950) het weer over een totaal andere boeg. Dat was de beroemde/beruchte F-schaal bedoeld om 'fascisme' te meten. Men probeerde antisemitisme/fascisme te meten via de diepere kenmerken van de persoonlijkheid.
Wanneer je de moeite neemt de F-schaal te corrigeren voor haar onbetrouwbaarheid en tevens de PEC-schaal en de etnocentrismeschaal (zoals ik eerder gedaan heb) dan blijken alle drie maten vrijwel precies hetzelfde te meten. Het doel om antisemitisme te meten via drie verschillende methodes is gelukt! Een beter resultaat kun je als constructeur van een meetinstrument niet wensen.
Maar doordat de onderzoekers die in dit geval dringend noodzakelijke correcties voor onbetrouwbaarheid vergaten door te voeren (hun instrumenten waren nogal onbetrouwbaar), bleven ze zelf onkundig van dit heuglijke resultaat. Soms loont het voor onderzoekers, de statistiek en psychometrie goed te beheersen.
Met de F-schaal bestonden ondertussen wel allerhande (meettechnische) problemen. De schaal was niet goed gebalanceerd (de positieve en negatieve antwoorden waren niet in evenwicht) en nog erger: de schaal was niet unidimensioneel. Er werd niet één factor gemeten, maar tegelijkertijd tenminste twee verschillende dimensies.
Wat betekent dit nu allemaal?
1. Het gaat niet om iets als 'antisemitisme', maar om iets dat veel wijder is. Ook een begrip als 'etnocentrisme' is nog veel te beperkt. Ook 'politiek rechts' (of: 'politiek ecomisch conservatief') is nog te beperkt. Een beladen begrip als 'fascisme' is al helemaal misleidend en te beperkt.
Waar gaat het dan wel om? Het gaat om het instemmen met populaire vooroordelen en opvattingen. Het gaat om het geloof in populaire vooroordelen. Het gaat dus om: bevooroordeeldheid. Ander woord: het gaat om vooringenomenheid. Volledig in iets geloven, er zeker van zijn dat het zo is, zonder dat daar empirische evidentie voor bestaat. Eigenlijk gaat het dus, simpel gesteld: om irrationeel geloof. Je groep gelooft het, dus jij gelooft het ook.
Wanneer je gelooft dat een zware steen naar beneden zal vallen als je die los laat, is dat geen irrationeel geloof. Op basis van wat we tot nu toe hebben waargenomen, vallen hier op Aarde (en op andere planeten) voorwerpen met gewicht naar beneden. Dat is een rationeel geloof. Maar wanneer je na LSD-gebruik denkt te kunnen vliegen als een vogeltje, heb je een irrationeel geloof. Zodra je van het dak van de flat stapt, val je als een baksteen naar beneden. De harde natuur trekt zich van je mooie geloof niets aan.
Bevooroordeeldheid kunnen we betrouwbaar meten via vragenlijsten. Het gaat om irrationeel geloof dat in de groep van de respondenten gangbaar is
2. Maar het voorgaande betekent nog iets. We meten bevooroordeeldheid (en dus tegelijk ook antisemitisme) als een persoonseigenschap. Die eigenschap heeft dus niets, maar dan ook helemaal niets met Joden te maken. Als er geen Joden waren, zouden ze uitgevonden worden. Men zegt in dit verband wel: fascisten kunnen wel zonder God, maar niet zonder Satan. Fascisten (vooringenomen mensen) hebben een groep nodig, die ze verantwoordelijk kunnen stellen voor hun ellende en hun problemen.
Probeer je het probleem even voor te stellen. Je bent een overtuigde fascist. Je zou koning en keizer over de hele wereld moeten zijn, geloof je. Maar in werkelijkheid ben je niks. Hoe komt dat? Het antwoord is simpel. Dat komt door die verdomde X! Alle ellende in de wereld wordt veroorzaakt door de gemene en gevaarlijke X. Iedereen in je groep gelooft en weet dat. Maar wie nemen we dan als X? Wat is de ideale tegenstander voor mensen die denken vanuit vooroordelen?
We moeten ons dus eigenlijk verdiepen in de wereld van de fascist. Laten we een neutralere term gebruiken. We moeten ons verdiepen in de wereld van de irrationele gelovigen. Hoe ziet die wereld eruit?
Irrationele gelovigen (bevooroordeelde, vooringenomen mensen) zijn groepsmensen. De groep is de veilige haven waarbinnen ze bestaan. Buiten die veilige groep zouden ze zichzelf moeten redden en ten dode zijn opgeschreven. Ze zouden het zonder hun machtige groep niet redden en jammerlijk omkomen.
Dat betekent dat irrationeel gelovigen tenminste één en liefst twee eigenschappen moeten hebben: rechts autoritarisme (gemeten met de RWA-schaal) en/of sociale dominantie (gemeten met de SDO-schaal).
Rechts autoritarisme (RWA) meet de drive om lid te zijn van de machtige groep. Sociale dominantie (SDO) meet het geloof dat de ene groep superieur is aan alle andere groepen en dat sommige groepen volstrekt inferieur zijn. Maar dat geloof is ook een maat voor de drive om de top van de sociale piramide te bereiken.
Iemand die hoog scoort op beide variabelen wil dus koste wat het kost, lid zijn van de machtige groep en wil in die groep, koste wat het kost (men gaat zonodig over lijken), zo hoog mogelijk komen.
Stel nu, je bent niet alleen een geboren volgeling/gelovige, maar je wilt ook nog letterlijk alles doen om de top van je groep te bereiken. Je bezit beide kwalijke eigenschappen. Je bent een zogenaamde double-high. Welke mensen haat je dan het meest?
Dat zijn niet de gewone gelovigen, want die vormen je machtsbasis. Dat is je volgzame leger van slaafse soldaten. Dat zijn ook niet de mensen die niet echt geloven, maar wel ten koste van alles de top van de sociale piramide willen bereiken. Want dat zijn je onmisbare adjudanten, uitvoerders en generaals.
Dat zijn ook niet de andere double highs, zoals jijzelf bent. Want die vormen je inner circle. Dat zijn je naaste 'getrouwen' die loeren op hun kans om je beentje te lichten en zelf je plaats in te nemen.
Er blijft dus slechts één enkele groep over. Dat zijn de mensen die niet irrationeel geloven (die niet rechts autoritaristisch zijn) en die niet sociaal dominant zijn (die geen behoefte hebben de top van de sociale piramide te bereiken). Dat zijn de kille kikkers (de boeren, de bèta's) die op belangrijke momenten durven en kunnen uitroepen, dat de machtige keizer geen kleren aan heeft.
Dat zijn de mensen die buiten de machtige groep vallen, maar zonder wie de machtige groep niet kan bestaan. Dat zijn de mensen die de productie verzorgen waarmee de machtige groep zich voedt en de mensen die de problemen oplossen. Dat zijn mensen als de Jood Abel Herzberg. Dat zijn mensen die door hun historie altijd de rol van underdog hebben gespeeld. Dat zijn zakelijke denkers, die hard willen werken en zich niet van de kook laten brengen door wilde emoties.
Maar hoe herken je als top-fascist je aartsvijanden? Dat is simpel. Ze praten anders. Ze denken anders. Ze redeneren anders. Ze laten zich niet overtuigen door je domme gebral. Dat zijn de X die je moet bestrijden om aan de macht te blijven. Het is hun manier van praten en schrijven, die laat zien dat ze niet tot de machtige groep behoren.
En inderdaad: Joden waren in doorsnee altijd akelig goed in helder denken. In rationeel redeneren. In die volstrekt foute manier van praten en betogen. Wie twijfelt, mag kijken naar de Nobelprijzen voor harde vakken die Joden in de loop der jaren toegekend hebben gekregen.
Dat verklaart wat er in de ogen van de aarts-fascist zo fout is aan Joden. Maar in werkelijkheid zien de mensen die hoog scoren op de alfa-bètafactor (zoals ik bevooroordeeldheid vaak noem) niet slechts de Joden als aartsvijand. Alle niet-gelovigen moeten vernietigd worden, geloven ze. Want een gelovige kun je nog altijd bekeren, maar met een niet-gelovige valt niets te beginnen.
Ze bedoelen dus alle mensen die niet irrationeel geloven. Alle mensen die zich laten leiden door de harde feiten en niet door de heilige overtuiging van de groep. Alle mensen die rationeel denken koesteren als het hoogste goed.
Het idee dat alle Joden rationele denkers zouden zijn, is natuurlijk kul. Er zijn genoeg Joden die volstrekt het tegenovergestelde zijn. Maar irrationeel gelovigen houden van een simpel wereldbeeld. Dat Joden in doorsnee vermoedelijk net iets rationeler zijn dan de rest van de mensheid, is meer dan genoeg. Dus moeten alle X bestreden en weg! En liefst dood.
Maar in werkelijkheid is de haat van irrationele gelovigen belangrijk wijder dan alleen de haat ten opzichte van een bepaalde groep. Ze haten iedereen die anders denkt of anders zou kunnen denken. Ze haten iedereen, die hun onfeilbare geloof niet deelt. Ze haten iedereen die hun manier van denken niet deelt.
Dat maakt iedereen die op een andere manier denkt dan zij, tot een verrader en aartsvijand.
