Racistische laserprojecties en de verontrustende reacties daarop

 

Op NOS.nl vind ik nieuws over de racistische laserprojecties van de laatste tijd (https://nos.nl/artikel/2465246-racistische-laserprojecties-baren-zorgen-symptoom-van-groter-probleem).

Je zou denken dat we in een democratisch land leven en dus nog vrijheid van meningsuiting hebben. Maar mensen die racistische teksten projecteren op van alles en nog wat, hebben natuurlijk een volstrekt foute mening en dus ook geen recht op vrijheid van meningsuiting. Enig onderscheid op dit punt moet er natuurlijk zijn. Goede teksten: oké. Foute teksten: nee, ten strengste verboden!

Maar wat is dan precies het verschil met Rusland waar je de oorlog tegen Oekraïne geen 'oorlog' mag noemen? Is dat ondertussen ook een democratie, zoals de onze, geworden?

Of is het precies omgekeerd? En zijn wij op topsnelheid bezig net als Rusland te worden?

Dan is er nog iets. Als iemand iets beweert, dat niet klopt of waar je het niet mee eens bent, mag je dat verwoorden, althans in een democratie. Je mag uitleggen, waarom je het er niet mee eens bent. Mogelijk luistert niemand naar je, maar je hebt in beginsel dat recht om uit te leggen, hoe je erover denkt. Het idee is dus: de een beweert wat. De ander legt uit, waarom dat niet klopt.

Maar bij racistische laserprojecties lijkt er op dit punt een groot probleem te zijn. Het is alsof men volstrekt niet meer kan uitleggen, waarom bepaalde beweringen niet kloppen. Onzin zijn. Lariekoek zijn.

Het doet denken aan een driejarige, die wel weet wat hij wil, maar dat nog niet onder woorden kan brengen en dan heel hard met zijn bestek op het tafeltje van zijn kinderstoel gaat slaan. Mensen voelen dat die uitspraken helemaal fout zijn, maar waarom dat zo is, kunnen ze niet langer uitleggen. Het zijn gewoon heel foute uitspraken! Punt!

Met andere woorden, als dat idee klopt: mensen hebben een taalprobleem. Ze voelen wel dingen, maar waarom iets wel of niet is, dat gaat hun volledig boven de pet. Er is iets mis met de verbale vermogens van de gemiddelde Nederlander, lijkt het.

Maar wat beveelt de NOS aan? Als we niet meer kunnen uitleggen, waarom het niet klopt, moeten we maar naar de politie stappen. Dan kunnen die de orde handhaven. Misschien kan de NOS beter in dienst treden bij president Poetin: twee zielen, één gedachte.

Dan is er een derde punt.  In het NOS-artikel proef je een soort blinde paniek. Het zijn niet simpelweg projecties van kwalijke teksten. Nee, het gaat om iets veel groters. Je hoort nog net niet, dat het om een wereldsamenzwering van de foute en gevaarlijke X gaat. Je merkt een soort emotionele, fascistische reactie. Dit is heel erg. Dit is gevaarlijk. Dit is groot.

Dat is natuurlijk wat ironisch, als het gaat om rechtse teksten. Je reageert er niet rationeel en nuchter op, maar als een soort fascistische strongman. Je reageert niet via systeem 2, maar via systeem 1.

 

Het voorgaande betekent niet, dat er geen reden is voor zorg. Volgens mij -- en dat verkondig ik ook al tijden via deze blog -- zie je in de samenleving een steeds verdere verrechtsing. Er zijn allerhande aanwijzingen dat mensen steeds bevooroordeelder gaan denken. Anders geformuleerd: we worden steeds 'fascistischer'. We krijgen steeds meer problemen met systeem 2 denken. We worden daar steeds slechter in.

Die 'foute' laserprojecties passen dus in het plaatje en voegen in feite niets nieuws toe. Maar de reactie op die projecties bevatten wel relevante informatie, omdat die veel meer representatief zijn voor de sfeer in het land.

Die reacties zijn uiterst verontrustend. Het recht op vrijheid van meningsuiting wordt moeiteloos overboord gegooid, als dat even handig uitkomt. Men wil de politie inschakelen om foute meningen te bestrijden. Men is niet langer in staat uit te leggen, waarom bepaalde uitspraken niet kloppen of onzin zijn. En men reageert als een soort aspirant strongman, zodra men ergens een 'foute' opmerking denkt te zien. We krijgen dan een betoog over de gevaarlijke X, die overal kunnen zitten en vooral bestreden moeten worden.

Over die reacties maak ik me zorgen, omdat ze duidelijk suggereren dat mensen steeds bevooroordeelder gaan denken. Omdat ze steeds meer via systeem 1 reageren en steeds minder via systeem 2.

 

Door gevaarlijke gekken omringd - 8. Met zijn vijfentwintigen op een pontje om gezellig vuil te ruimen

 

Laatst aangepast: 27/2/2023 om 2.25

 

Ik lees het bericht op NOS.nl (https://nos.nl/artikel/2465194-pontje-met-25-opvarenden-omgeslagen-in-natuurgebied-vier-gewonden). Ze stonden met 25 mensen op het voetgangerspontje in een natuurgebied om samen vuil te gaan ruimen en toen sloeg dat pontje om.

Het resultaat? ''Vier personen raakten gewond. Eén persoon is gereanimeerd. Diegene is onder het pontje terechtgekomen. De anderen zijn met onderkoelingsverschijnselen naar het ziekenhuis overgebracht," aldus het bericht.

Hoe haal je het in je hoofd om met 25 mensen tegelijkertijd op een voetgangerspontje te klimmen? Dit waren leden van een 'natuurhistorische' vereniging. Mensen met een gezamenlijke belangstelling voor de natuur. Deze mensen zouden deze dag in dit natuurgebied samen vuil gaan ruimen.

Als je dat samen doet, probeer je er natuurlijk meteen ook een gezellig dagje van te maken. Wat er dus vermoedelijk gebeurd is, is dat men druk keuvelend op het pontje is gestapt. Het pontje kwam  daardoor steeds dieper te liggen, maar vanaf de opstapplaats valt dat niet goed te zien. Een aantal van 25 mensen is natuurlijk best veel, maar met wat moeite leek toch iedereen in één keer overgezet te kunnen worden.

Laten we even rekenen. Met 25 mensen van gemiddeld ongeveer 70 kilo kwam er op het pontje een last van 1750 kilo te rusten. Dat is ongeveer het gewicht van 2 Toyota Aygo's. In beginsel leek het pontje dat te kunnen hebben. Het kwam wat dieper te liggen, maar het kwam niet onder water te liggen.

Wat echter voor de mensen die er met zijn allen op klimmen, niet zichtbaar is, is de secundaire dwarsstabiliteit. In normaal Nederlands: hoe scheef mag het pontje komen te liggen, voordat het omslaat?

Als de zijkant van het pontje normaal 15 cm boven het wateroppervlak ligt, mag het pontje zoveel overhellen dat die 15 cm net helemaal onder water ligt. Maar op dat punt is de situatie ook volledig kritiek. Als het pontje ook nog maar een millimeter schever komt te liggen, slaat het in beginsel door.

Maar als het dus door die zware lading van ongeveer 1750 kilogram nog maar 5 centimeter boven de waterspiegel ligt, is een beetje golf al voldoende, om de hele zaak te laten omslaan.

Dan is er misschien nog een ander punt. De (dwars-)stabiliteit van een boot wordt vooral bepaald door de breedte. Hoe breder de boot, hoe stabieler. Maar als je naar dit pontje kijkt, was het een vrij smal pontje. Dat maakt het dus in verhouding een stuk minder stabiel dan een wat bredere pont.

Stond ergens een bordje, waarop duidelijk aangegeven werd dat het pontje maximaal niet meer dan zoveel kilo of zo veel personen mocht vervoeren? Iedere boot behoort een label te hebben, of een bordje, waarop staat hoeveel de maximale last is. Kom je boven die last, dan wordt het geheel instabiel en gevaarlijk, maar vaak ontbreken die bordjes.

Maar zelfs als dat bordje er wel is geweest, moet je als constructeur van de pont bedenken dat er onder geen beding meer dan zoveel mensen tegelijk mee kunnen. Bij een lift slaat de automatische beveiliging aan, zodra de last te groot wordt. Bij een pont wil dat natuurlijk niet, maar je kunt wel bijvoorbeeld het dek zo inrichten, dat er gewoon niet te veel plek is.

Mijn eerste reactie op dit verhaal was inderdaad, hoe kun je zo gek zijn om met 25 man op een voetgangerspontje te klimmen. Maar als je erover nadenkt, kun je dat natuurlijk als constructeur verwachten. De gevaarlijke gek is dan dus de constructeur van het pontje.

De moraal van dit verhaal is ook nu weer: denk even na, voordat je wat doet!

 

Was Roald Dahl een antisemiet? Of zijn de mensen die dat zeggen, 'woke fascisten'?

 

Op een of andere manier vind ik weekends altijd zwaar. Vermoedelijk komt het doordat ik op zondag vaak uitslaap. Een teveel aan slaap is voor een mens niet goed. Het beste is stevig werken en lang doorgaan om tenslotte doodmoe in bed te vallen. Niets is zo slecht voor een mens als niets doen.

Maar deze maandagochtend (20/2/2023) klaart mijn humeur al snel op. In Trouw lees ik dat Roald Dahl ooit antisemitische uitspraken heeft gedaan. Zijn nabestaanden hebben daarvoor publiekelijk hun excuses aangeboden. Ook de uitgever van zijn boeken heeft daarvoor excuses aangeboden.

Maar uit het artikel in Trouw maak ik ook op, dat er met de uitgever het nodige mis is. Ze hebben namelijk alle kinderboeken van Dahl doorgespit op 'foute' uitdrukkingen en die vervangen door uitdrukkingen die politiek correct zijn.

Met andere woorden: je verkoopt voor veel geld een boek van Roald Dahl, maar in werkelijkheid is dat niet de echte tekst van het boek. In werkelijkheid heeft iemand er in zitten knoeien. Een frauderende uitgever die publiekelijk van de daken schreeuwt, dat hij fraudeert. Kan het nog gekker?

Ik denk dat als een fraudeur roept dat iemand antisemitisch is, je jezelf toch even achter de oren moet krabben. Klopt die bewering wel?

Het Trouwartikel vermeldt ook de 'antisemitische' uitspraak die Roald Dahl ooit (in 1983) gedaan zou hebben in een interview (aan de New Statesman). Ik ben zo vrij geweest, nog even verder te zoeken en geef hier wat volgens de New Statesman die 'foute' tekst was:

 "There is a trait in the Jewish character that does provoke animosity, maybe it’s a kind of lack of generosity towards non-Jews,” he said.
 

Even a stinker like Hitler didn’t just pick on them for no reason."

 

Wel, dat lijkt me aardig te kloppen. Joden hebben in doorsnee iets, dat andere bevolkingsgroepen vaak missen. Laat ik een paar simpele voorbeelden geven. Op dit moment is er slechts één empirische wetenschapper die echt interessante en wetenswaardige columns schrijft over wetenschap in de Nederlandse pers. Dat is Martijn Katan en het is een Jood. 

Hoe leerde ik omgaan en leven met mijn PTSD-achtige klachten? Dat was via een boek van Albert Ellis. Daarna gaf ik mezelf een klap voor de kop en wist ik, wat ik fout deed. Inderdaad, Ellis was een Jood.

Dan was er een tweede wetenschapper die me een stuk vooruit hielp. Viktor Frankl leerde me dat zingeving helpt om lijden te verlichten. Inderdaad, weer een Jood.

Momenteel heb ik boek over het omgaan met problemen. Het is The Gift van Edith Eger en het is zeer de moeite waard. En inderdaad, ze is Jood.

Maar goed, dat is allemaal anekdotisch. Wie kwantitatief bewijs wil, kan kijken naar het aantal Nobelprijzen voor exacte vakken. Joden scoren stukken hoger in verhouding tot hun aantal, dan welke andere bevolkingsgroep ook.

Maar er is nog meer. Wie startte het empirische discriminatie-onderzoek op tijdens de Tweede Wereldoorlog in de VS? Inderdaad, dat waren de Joden.

Stel je even voor. Mensen van jouw soort worden systematisch vervolgd en vernietigd. Jij wilt helpen. Hoe ga je helpen? Door wetenschappelijk onderzoek naar het probleem op te starten. Volgens mij zijn er niet zo gek veel bevolkingsgroepen, die dat ooit gepresteerd hebben.

Maar er is nog meer. Dankzij het empirische onderzoek naar discriminatie hebben we nu het soortenmodel om de belangrijkste uitkomsten handzaam samen te vatten. Wat leert het soortenmodel? Dat als je willekeurig 100 mensen bij elkaar zet er een machtige groep ontstaat en een minderheidsgroep. Wie zitten er in de minderheidsgroep? Daar zitten vooral de onbevooroordeelde geesten in. De mensen die goed zijn in scherp en helder denken. In de praktijk zijn dat vaak Joden.

Hoe komt het dat Joden vaak zo scherp en helder kunnen denken? Dat weten we natuurlijk niet zeker. Maar de cultuur kan een rol spelen. De oude geschriften moeten uitgelegd worden, maar dat kan op heel veel manieren. Er is dus niet een simpele oplossing.

Het soortenmodel levert echter ook een verklaring. Mensen die behoren tot de minderheidsgroep, kunnen alleen overleven door beter vooruit te denken (ze moeten het gevaar voor zijn) en beter te produceren dan anderen. Wanneer een groep dus een lange historie heeft van vervolging, ontstaat daardoor automatisch een beter ontwikkeld systeem 2 denken.

Op basis van het citaat van Dahl ben ik dus niet overtuigd van zijn antisemitisme.

Maar er is meer. Antisemitisme staat nooit op zichzelf. We weten nu (althans het zou bekend kunnen zijn): het gaat om bevooroordeeldheid. Maar bevooroordeeldheid valt heel gemakkelijk aan te tonen, want aan een stukje tekst heb je doorgaans al genoeg. Als Dahl dus echt zo bevooroordeeld was, valt dat in een achternamiddag aan te tonen. Maar nergens heb ik daarvoor tot nu toe evidentie kunnen vinden.

Een frauderende uitgever, nabestaanden die dom mee kwekken, mensen die overal in de boeken van Dahl 'foute' passages vinden. Een schrijver zonder deugdelijk onderzoek beschuldigen van antisemitisme. Ik denk eerder dat de zaak precies omgekeerd is.

Als je zonder bevredigende evidentie iemand beschuldigt van antisemitisme, doe je twee dingen. Allereerst beweer je iets, dat op niets gebaseerd is. Dat is typerend voor bevooroordeelde mensen. Ze weten en ze weten zeker, maar ze weten zeker zonder enige harde evidentie.

Maar er is nog een tweede punt. Waarom zou je iemand beschuldigen van iets kwalijks als 'antisemitisme'? Dat doe je kennelijk om aan te geven dat de ander niet deugt. Maar dat is typerend voor wat 'fascisten' en bevooroordeelde mensen vooral graag doen. Andere mensen veroordelen en als minderwaardig bestempelen.

Ik denk dus, dat de mensen die Dahl zonder bevredigende evidentie beschuldigen van antisemitisme zelf 'woke fascisten' zijn. Maar ik bedoel dat zuiver als constatering. Die hypothese verklaart hun gedrag.

 

Door gevaarlijke gekken omringd - 7: even moeten kijken naar een eenzame supper

 

Het was zondag (19/2/2023) mooi weer: het waaide niet te hard, het was vrij warm voor de tijd van het jaar, het was droog en de zon liet zich regelmatig zien. Ik wilde mijn suppen bijhouden en besloot tot een korte tocht over het Paterswoldse Meer met de harde sup. Omdat het water in februari nog koud is en je geen onnodige risico's wilt nemen, in wetsuit.

Ik was vrijwel alleen. Halverwege zag ik vijf kano's, kennelijk afkomstig van de kanoclub, het meer opgaan. Maar ze gingen vrijwel onmiddellijk terug. Misschien viel de wind wat tegen. Kanoën op een meer met koud water (ongeveer 6 graad Celsius) blijft ook met meerdere kano's altijd riskant. Als je onverhoopt omgaat, heb je een groot probleem, dat akelig snel opgelost moet worden, wil je het overleven.

Het was heerlijk rustig zonder al die motorboten die het meer zomers voor een supper zo vermoeiend en onveilig maken. Dat had ik amper gedacht of ik hoorde iets. Een motorboot kwam op hoge snelheid het Verbindingskanaal uit met een stevige hekgolf. Dat was nog niet alles. De boot kwam recht op mij en mijn sup af.

Officieel mag je daar volgens de voortdurend herhaalde borden maximaal 4 kilometer per uur. De snelheid van mijn sup als er geen wind is. Ik schat dat deze boot iets van 20 ging. Royaal meer dan wat er officieel mag, maar minder snel dan sommige idioten die met 40 of 50 over het meer razen.

Zelfs met een wetsuit aan neem ik op koud water liever geen onnodige risico's. Ik ging op mijn knieën zitten en zorgde dat mijn sup de golf recht op kop nam. Daarna weer gaan staan en de sup weer op koers brengen. Door het gedoe verlies je tijd. Omdat ik op tijd stond, niet echt geslaagd.

Dan lig je op koers en je maakt weer vaart. Hoor ik het goed? Hoor ik daar dat klote ding opnieuw? Nu komt de motorboot me achterop en inderdaad: het gaat weer recht op me af. Weer op de knieën gaan zitten, de sup draaien zodat de golf recht op hek genomen wordt en dan weer gaan staan. Dan de sup weer op koers brengen en vaart maken. Weer een paar minuten kwijt.

Wat bezielt twee mensen om met een grote motorboot met een forse hekgolf op een volledig leeg meer rakelings met grote snelheid langs een eenzame supper te varen en dat vervolgens opgewekt nog een keer te doen? Zit er in die hoofden iets helemaal fout? Of zit er misschien akelig weinig in die hoofden?

Ik denk dat het zo zat. De zondag is lang, wat moet je de hele dag in je huisje aan het meer doen? Dan is er opeens iets van afleiding. Op dat grote meer is opeens een eenzame supper te zien. Kom, we pakken de motorboot en gaan kijken! Men heeft even zijn uitstapje. Even de verveling kwijt.

Bedoelden deze mensen het kwaad? Dat geloof ik niet. Ze hebben alleen geen enkel idee over wat een sup wel en niet kan hebben. Hebben ze nagedacht over het gegeven dat er ook met een grote motorboot op een meer wel eens iets grondig mis kan gaan? En dat je in koud water dan een groot probleem hebt? Wel, nee. Waarom zou je over zulke moeilijke dingen nadenken?

Hebben deze mensen manieren? Misschien de verkeerde. Wel in een grote motorboot varen. Wel veel herrie maken. Wel een grote hekgolf produceren. En dan ook nog twee keer een sup hinderen. Terwijl het meer zo onmetelijk groot is.

Zijn deze mensen uitzonderlijk? Ik vrees van niet. Nu vielen ze op, omdat het meer zo leeg was. Maar zomers is het schering en inslag.

 

Door gevaarlijke gekken omringd - 6: een grossier in leuterkoek

 

Laatst bijgewerkt: 20/2/2023 om 23.38

 

In het orgaan Eigen Huis Magazine (02-2023) van de Vereniging Eigen Huis wordt het artikel aangekondigd op het omslag: Elektrisch verwarmen, altijd duurder dan met aardgas. Ik moet bekennen, met die titel heeft men in ieder geval mijn onmiddellijke aandacht. Maar klopt het verhaal?

Ik blader door naar het bewuste artikel. De rekensom die men maakt, is als volgt. Het gas kostte op dat moment 2,78 euro per kubieke meter. Men gebruikt op die winterdag 10 m3 gas om het huis te verwarmen. Totale kosten dus: 27,80.

Nu gaat men het elektrisch doen. Men denkt daarvoor 90 kWh (kilowattuur) nodig te hebben. Die kost op dat moment 0,66 per kWh. Totale kosten dus 59,40. 

Ergo: stoken met elektra is een stuk duurder!

Ik denk echter dat de rekensom niet helemaal klopt. Als je 10 m3 gas verbrandt, komt er in de praktijk hoogstens iets van 60 kWh aan warmte in de woonkamer aan. Eerst zit je met het rendement van je (hoog rendement) cv-ketel, dat in de praktijk altijd een stuk lager uitvalt, dan de meer dan 90% die de fabrikant opgeeft. Vervolgens zit je met het verlies in de leidingen, dat stevig kan oplopen als de cv-ketel onder het dak staat en de woonkamer beneden zit. 

En dan heb je nog het regelprobleem. Je zit te werken in de keuken, maar de thermostaat zit in de woonkamer. Om de keuken warm te houden, moet ook de woonkamer verwarmd worden. Maar als de woonkamer warm is, kan het in de keuken nog koud zijn en omgekeerd. Maar goed, laten we voor het gemak even veronderstellen dat het regelprobleem dit keer geen rol speelt.

We willen de woonkamer verwarmen. We hebben daar 60 kWh aan warmte nodig. De meest efficiënte oplossing is dan een inverter/airco (een lucht-lucht warmtepomp). Een moderne inverter heeft normaal aan ongeveer 15 kWh stroom voldoende om 60 kWh warmte te produceren. Totale kosten dus 9,90.

Ergo: elektrisch verwarmen kost slechts een fractie van wat je moet betalen met gas. En dan heb je niet eens eigen zonnepanelen nodig. Als je die wel hebt, kunnen de kosten nog een stuk lager uitvallen.

Het verhaal in Eigen Huis Magazine is behoorlijk los gefietst van de harde werkelijkheid. Het is 'gek'. Is het ook gevaarlijk? Wel, dat is misschien wat sterk uitgedrukt, maar het kan iemand die het gelooft wel veel geld kosten.

En denk even door. We hebben hier iemand die met het grootste gemak pertinente onzin debiteert en gelooft. De Joodse Edith Eger, die Auschwitz overleefde, maakte daar in haar boek The Gift een opmerking over (p. 159-160).

'De Duitsers die naar Auschwitz waren gekomen om kinderen in een gaskamer te gooien, dachten dat ze de wereld reinigden van een kanker.' Ze waren gehersenspoeld. Het waren geen vrije denkers, maar mensen wiens hoofd gevuld was met onzin, door hun leiders aangereikt. Als je erover nadacht, moest je met dit soort mensen medelijden hebben, schrijft ze.

Is het debiteren van onzin over elektrisch verwarmen, omdat 'deskundigen' je dat verteld hebben als zijnde de waarheid, iets totaal anders dan het geloof in het verhaal dat de strongman uitdraagt? Mensen geloven dat graag, maar is dat ook zo? Of is het juist zo, dat wie het ene onzin-verhaal gelooft, ook gemakkelijk het andere onzin-verhaal gelooft?

Het verliezen van je zoon is voor een vader een heftig iets. Maar vader Boris is trots op de dood van zijn zoon, want die is 'gevallen voor het vaderland'. De strongman heeft het gezegd, dus is het zo (https://www.bbc.com/news/world-europe-64640183).

'Uliana is weeping as her brother's coffin is lowered into the ground. The 37-year-old actress is attending the funeral of Vanya, a Russian soldier killed on the front line in Ukraine.

"They said he died a hero," says Uliana of 23-year-old Vanya. "I thought, 'What does it mean, like a hero?' It's absurd. I don't want a dead hero for a brother."

But her father Boris, though also stricken with grief, is proud that his son Vanya died fighting for his country. His view is that the conflict is a battle against "a government that preaches fascism".

This claim echoes the words of Russian President Vladimir Putin, who says he is helping to de-Nazify Ukraine and that its government has carried out genocide - a claim for which there is no evidence.'

 

Kan het zijn dat onze schrijver niet bekend was met 'lucht-lucht-warmtepompen'? Nee, want aan het einde van het artikel wordt die term letterlijk vermeld (inclusief de twee koppelstreepjes). Er wordt zelfs vermeld in dat verband: "Ze zijn een goede manier om een specifieke ruimte te verwarmen."

Verder zoekend, valt me een andere enormiteit op. De CO2-uitstoot van een elektrische kachel zou twee keer zo hoog zijn voor dezelfde hoeveelheid warmte als die van een hr-ketel." Maar wie elektrisch verwarmt, stoot geen CO2 uit! In beginsel kan ook de benodigde elektriciteit via wind- en zonnekracht worden opgewekt.

Als je verder zoekt, valt nog iets op. Het artikel is vier bladzijden lang, maar bijna de helft is illustratie. De schrijver beroept zich verder voortdurend op zegslieden en veronderstelde 'deskundigen'. Kennelijk had hij het idee dat deze materie hem ver boven de pet ging.

Wie is deze producent van onzin-verhalen? Hij blijkt zichzelf aan te prijzen als 'contentspecialist'. In werkelijkheid blijkt het om een journalist/tekstschrijver te gaan. Mensen die nogal eens problemen hebben met 'content'. We hebben al met al wel enige grond, als we deze persoon indelen als alfa (sterk bevooroordeeld). Een grossier in leuterkoek.

 

 

Een toetsbare verklaring voor het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog

 

Laatst bijgewerkt: 15-2-2023 om 12.55

 

In mijn vorige blogpost probeerde ik na te gaan, waarom vooral alfa's (bevooroordeelde mensen) geloven dat je zo snel mogelijk met Poetin moet onderhandelen, zo dat het weer vrede wordt in Europa, terwijl onbevooroordeelde geesten (bèta's) denken dat die oplossing niet zal werken, maar juist het omgekeerde zal opleveren.

Mijn verklaring is simpel en overeenkomstig met wat er bekend is. Bevooroordeelde mensen hebben een sterke neiging vooroordelen te omarmen, terwijl onbevooroordeelde mensen daar niets van moeten hebben. Vooroordelen zijn uitspraken, die mensen graag geloven, maar waar geen harde evidentie voor is.

Aan beide kanten van het voormalige IJzeren Gordijn hebben bevooroordeelde mensen veel macht. Aan de ene kant geloven ze, dat ze gewoon kunnen onderhandelen met mijnheer Poetin en dat hij zijn belofte op blijvende vrede, na het binnenhalen van een deel van Oekraïne, inderdaad zal houden.

Aan de andere kant gelooft mijnheer Poetin met zijn volgelingen/gelovigen in 'Maak Rusland Weer Groot'. Vanuit hun optiek een 'mooie' gedachte. En dat daar enig geweld voor nodig is, ach een kniesoor die daar moeilijk over doet.

Wanneer je dus aan beide kanten voldoende bevooroordeeldheid hebt, wordt het oorlog. Aan de ene kant ontwapent men enthousiast, omdat men blijvende vrede wil. Aan de andere kant bewapent men enthousiast omdat men het eigen land weer groot wil maken. Het gevolg is: de ene kant wordt voortdurend zwakker, de andere kant voortdurend sterker. Dat is een recept dat alleen kan resulteren in oorlog.

Dat is ook precies wat de empirische evidentie leert. Bij handmatige analyse van de World Value Survey vond ik slechts één betrouwbare factor in de correlaties tussen de items. (Met andere woorden: er bleek slechts één cluster van items te zijn, die onderling allemaal soortgelijke resultaten leverden.) Landen die hoog op die factor bleken te scoren, hadden of kregen: oorlog, burgeroorlog of op andere wijze rottigheid (geweld, moorden, corruptie).

Kennelijk valt die ene factor samen met bevooroordeeldheid. Dat is natuurlijk niet zo vreemd, omdat het onderscheid bevooroordeeld-onbevooroordeeld betrekking heeft op de twee basismanieren waarop mensen kunnen denken. Je denkt of in een sociale context met het doel andere mensen te beïnvloeden ('geef me de melk') of je denkt in een harde context ('als er storm komt, gaat die boom tenslotte een keer om').

Dit lost op vergelijkbare manier ook het raadsel van de Tweede Wereldoorlog op. Volgens Churchill was de Tweede Wereldoorlog eigenlijk een overbodige oorlog. De oorlog was niet nodig geweest, als mensen gewoon verstandig hadden gehandeld. Maar helaas... 

Dat gebrek aan rationeel handelen correspondeert met een gebrek aan rationeel denken. Maar dat is precies, wat we meten met bevooroordeeldheid. 

De verklaring voor het ontstaan van de Tweede Wereldoorlog is dan, dat men aan beide kanten (als bevolking) hoog scoorde op bevooroordeeldheid. Aan de ene kant leidde dat tot ontwapening, aan de andere kant tot bewapening. Aan de ene kant droomde men over blijvende vrede, aan de andere kant droomde men van een Groot Duitsland.

Valt die verklaring te checken? Ja, want bevooroordeeldheid valt eenvoudig af te leiden uit de teksten die in die tijd geschreven zijn. Bevooroordeelde mensen praten en schrijven totaal anders dan onbevooroordeelde geesten.

 

 

 

 

 

 

 

 

Moet Zelensky straaljagers? Hoe valt Poetin te stoppen?

 

Laatst bijgewerkt: 16/2/2023 om 1.36

 

Sommige Nederlanders vinden dat we zo snel mogelijk contact met Poetin moeten zoeken om met hem te onderhandelen over blijvende vrede in Oekraïne (https://golfgroep.blogspot.com/2022/12/oekraine-oorlog-oproep-tot-onderhandelen.html). De Oekraïners zijn bij die onderhandeling eigenlijk niet echt nodig. Het gaat erom, dat wij overeenstemming met Poetin bereiken.

Wat is de achtergrond van dat idee? Het probleem is eigenlijk heel simpel. Wij leven in Europa en hebben helemaal geen zin in oorlog met Rusland. Oorlog levert alleen maar ellende op, dus dat is het laatste dat we willen.

Maar op dit moment is het in Europa wel oorlog. De Russen zijn Oekraïne binnengetrokken en daar slaags geraakt met de Oekraïners die zich wanhopig proberen te verdedigen.

Ons probleem is dus niet Oekraïne. In beginsel laat Oekraïne ons volstrekt koud. Het ligt een heel eind weg, niet iets om je echt druk over te maken. Maar die oorlog is andere koek. Die oorlog kan gemakkelijk uit de hand lopen en als dat gebeurt, kunnen er hier ook bommen vallen. Dat is wel het laatste dat we willen.

Er moet dus zo snel mogelijk een deal worden gesloten met mijnheer Poetin. Hij krijgt de Donbas, of eventueel nog iets meer. Daarmee heeft hij zijn zin en hebben wij weer vrede. De enige tegenprestatie die mijnheer Poetin moet leveren, is dat hij akkoord gaat met blijvende vrede. Hij moet plechtig bij verdrag beloven dat het daarna met alle militaire agressie zal zijn afgelopen.

In de geschiedenis hebben we iets soortgelijks eerder meegemaakt. Toen Hitler Sudetenland wilde annexeren (een deel van Tsjecho-Slowakije) dreigde daarmee een grootschalige oorlog uit te breken in Europa. Maar de premier van het Verenigd Koninkrijk, Chamberlain, wist de zaak op te lossen. Hij vloog herhaaldelijk naar Berlijn, net zo lang tot Herr Hitler plechtig bij verdrag beloofde dat het blijvend vrede zou zijn tussen Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. 

Chamberlain sprak na zijn terugkeer in Londen voor zijn ambtswoning de menigte zegevierend toe: het zou zijn: 'peace for our time'. Deze generatie zou opgroeien in vrede. Minder dan een jaar later, nadat de Duitsers Polen waren binnengetrokken, verklaarde het Verenigd Koninkrijk Duitsland officieel de oorlog. De Tweede Wereldoorlog was een feit.

De les van de geschiedenis op dit punt is dus niet echt hoopgevend. Anders geformuleerd: het idee om zo snel mogelijk met mijnheer Poetin vrede overeen te komen, ongeacht wat de Oekraïners daar ook precies van mogen vinden, zal het probleem dat mijnheer Poetin vormt, niet oplossen. De Nederlanders die pleiten voor overleg en onderhandelen, zijn helaas niet erg realistisch.

Hoe kan dat? Toen ik keek naar alle mensen die de oproep tot onderhandelen met Poetin ondertekend hadden, viel me iets op (https://stopdiscriminatie.blogspot.com/2023/01/zijn-de-propagandisten-van-poetin.html). Het waren vrijwel zonder uitzondering alfa's.

Uit het empirische discriminatie-onderzoek weten we dat er met het denken van alfa's iets mis gaat. Ze hebben een soort natuurlijke voorkeur voor populaire vooroordelen. In het discriminatie-onderzoek blijkt het uiteindelijk te gaan om twee soorten mensen (als je het simpel houdt): mensen die bevooroordeeld zijn en mensen die dat niet zijn.

Bevooroordeelde mensen ontlenen hun kennis aan hun groep en aan hun leiders. Wat die groep en leiders zien als waarheid, zien zij ook als waarheid. Wat die uitspraken, die ze gehoord hebben, precies betekenen, weten ze niet, maar omdat iedereen die uitspraak ziet als de waarheid, zien zij het ook als de waarheid.

Wat ziet iedereen van de groep als waarheid? Dat zijn zaken, die men graag gelooft. Waarom had Duitsland de Eerste Wereldoorlog verloren? Dat was de schuld van de Joden!

Waarom is het nu in Europa oorlog? Omdat mijnheer Poetin zich ongelukkig voelde met de huidige situatie. Als hij dus krijgt, wat hij hebben wil, is het probleem opgelost en is het weer vrede. Voor vrede moet je nu eenmaal wat over hebben.

Dan is er met het denken van bevooroordeelde mensen nog iets vreemds. Ze maken zich vaak schuldig aan wensdenken. Het idee dat je honderdduizend hebt gewonnen, spreekt veel mensen aan. Het is een 'mooi' idee. Als je dus een verhaal ophangt, dat iemand honderdduizend heeft gewonnen en het is een bevooroordeelde geest, dan zal die persoon je graag geloven. Oplichters weten dat en maken daar graag gebruik van.

Het idee dat Poetin ons blijvende vrede belooft in ruil voor Oekraïne (of een stuk daarvan), is voor ons een 'mooi' idee. En het idee dat Poetin zich natuurlijk aan zijn toezegging zal houden, is ook een 'mooi' idee. En omdat we dat allemaal graag geloven, moet het dus wel zo zijn!

Het doe me denken aan mijn sociaal zeer begaafde buurman. De boom was bijna 20 meter hoog en helde gevaarlijk naar een kant. Maar het was een 'mooie' boom en mijn buurman vond dat ook. Die boom moest dus niet gekapt of sterk ingekort, want dat was 'zonde'. Maar die boom kon natuurlijk wel bij de eerste beste storm omwaaien. Mijn buurman wist het echter zeker. Hij had er verstand van, ik kon hem geloven, deze boom ging echt niet omwaaien!

Het was een 'mooie' boom en dus begreep die boom, dat hij gewoon moest blijven staan. Dat was niet wat mijn buurman zei, maar wel wat hij stiekem dacht. Ik heb echter wel enig ontzag voor die harde natuur en heb geleerd, dat die zich niets, maar dan ook helemaal niets aantrekt van onze mooie verhalen.

Wat voor de boom geldt, geldt ook voor Poetin. Je kunt die man niet stoppen, met een verhaal dat jezelf mooi vindt. De enige manier waarop je iemand als Poetin kunt stoppen, is met een stevige tik op zijn neus. En dan vooral niet te zacht.

En vergis je niet in de uitwerking van die tik. Het effect is niet blijvend, maar slechts tijdelijk. Daarna begint de ellende opnieuw.

Maar wij dromen graag. Wij dromen graag over blijvende vrede. Over problemen die zichzelf oplossen. Over een leger, dat niet langer nodig is. Over vredesdividend, dat we graag incasseren. Met al dat gedroom kun je echter iemand als Poetin niet stoppen.

In de dertiger jaren van de vorige eeuw kon Hitler groot groeien, doordat in de landen die de Eerste Wereldoorlog gewonnen hadden, iedereen droomde van blijvende vrede. Zal het dit keer anders gaan? Het is 'mooi' om te geloven, maar de harde werkelijkheid is vaak niet precies, wat we graag geloven.

Ook dit keer wilden we vrede. Daarom schaften we ons leger af, want het was voortaan blijvende vrede. En we incasseerden maar wat graag het bijbehorende 'vredesdividend'. Maar vreemd, wat we kregen was oorlog.

Kunnen we die oorlog stoppen door de strongman te geven, wat hij wil hebben? Alfa's kennen geen grenzen. Ze hebben nooit genoeg. Het kan altijd meer, het kan altijd groter. Dus, nee. Die oplossing zal ook dit keer niet werken.

 

Maar realiseert men zich dat in doorsnee? Ik vrees van niet. Aan de ene kant wil men het conflict niet groter maken, aan de andere kant wil men Poetin ook graag stoppen. Men aarzelt dus wat. Men wil wel wat doen, maar men wil ook weer niet echt veel doen.

Een situatie vergelijkbaar met de situatie aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Men bewapende wel wat, maar het was allemaal te weinig en te laat. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De les van de NOS-video over Jodenhaat, die ik miste

 

Laatst bijgewerkt: 13/2/2023 om 0.07

 

In de vorige drie blogposts ging het over de video van de NOS over Jodenhaat (https://nos.nl/video/2462445-hoe-jodenhaat-maar-niet-weggaat). In de laatste blogpost van die drie, probeerde ik na te gaan wat er aan waardevolle punten in de video zat. In dat verband vond ik er slechts twee. Een oogst die voor een video van meer dan dertig minuten niet lijkt over te houden. Maar heb ik inderdaad goed gekeken of heb ik misschien toch iets over het hoofd gezien? Op die vraag ga ik hieronder verder in.

 

De boodschap van de NOS-video

Misschien vergis ik me wel. Misschien kijk ik te veel op micro-niveau. Misschien moeten we juist naar het totaal kijken. Misschien is het belangrijkste dat de NOS-video illustreert en duidelijk maakt, dat mensen een onvoorstelbare focus hebben op meegaan in het perspectief dat daders schetsen.

Bij de rechtspraak zie je vaak precies hetzelfde. Iemand vermoordt iemand, maar heeft daar een heel verhaal bij. Vervolgens focust men niet langer op de moord, maar volledig op dat verhaal. De man hoorde stemmen. Die stemmen gaven hem dwingende instructies. Maar als die man stemmen hoorde, die hem dwingende instructies gaven, is het misdrijf heel begrijpelijk. Het probleem is niet langer de man, die een moord pleegde, maar de man die stemmen hoorde. Zo'n man is natuurlijk ziek, dus zo'n man - we zijn per slot van rekening fatsoenlijke mensen - moet geen straf, maar moet behandeld worden, tot hij weer beter is.

Maar hoe weet je zo zeker, dat die mannen inderdaad stemmen hoorde? Het is alleen, wat hij nu vertelt! Zulke kritische opmerkingen zijn echter niet welkom bij echte volgelingen/gelovigen.

En dan is er in het geval van rechtspraak nog een belangrijke factor aan het werk. Rechters zijn meestal alfa (sterk bevooroordeeld) en moordenaars ook. Ze zitten op dezelfde golflengte, ze snappen elkaar, ze voelen elkaar aan en ze voelen automatisch sympathie voor elkaar. Als een bèta de pech heeft, beschuldigd te worden van moord, is het een totaal ander verhaal. In dat geval is het al snel: Barbertje moet hangen.

Dan is er nog een factor. Alfa's zien de werkelijkheid niet. Het zijn mensen die volledig gefocust zijn op hun plaats en status in de groep. De externe werkelijkheid speelt in dat verband geen rol. Alfa's denken daardoor niet vanuit feiten, maar vanuit het verwachte effect op hun publiek, dat ze via systeem 1 aanvoelen. Je voelt, hoe een opmerking zal vallen.

Als iedereen Joden associeert met Jodenhaat, dan ga je dus als alfa niet breedvoerig uitleggen dat die associatie eigenlijk helemaal niet klopt. Want iedereen maakt die associatie, die associatie is een sociaal feit. Dus, wat de harde werkelijkheid ook zegt: Joden hebben te kampen met Jodenhaat!

Je moet dan als het ware alle kritiek, die je als empirisch wetenschapper geneigd bent te hebben op de NOS-video inslikken. Die kritiek klopt misschien wel, maar dat is niet het punt.

De video maakt duidelijk, hoe alfa's Joden en de Holocaust zien. Er is Jodenhaat, die Jodenhaat groeit. In de oorlog leidde die Jodenhaat tot de Holocaust. Maar Jodenhaat is 'fout' en moet bestreden worden! En dat doen we dus!

De boodschap van de video is daarmee verbluffend simpel. Waarom moet de video dan meer dan 30 minuten duren? Om de boodschap er goed in te hameren. 'Joden zijn heel normale mensen.' 'Met Joden is eigenlijk niks mis.' 'Er is geen enkele reden voor Jodenhaat!' 'Alleen foute mensen haten Joden!'

 

Wat kunnen we daaruit leren?

De video past dus perfect bij alfa's die Jodenhaat proberen te bestrijden. Is hun strijd effectief? Zal die strijd resultaat hebben? Ik vrees van niet, want bij associatief denken valt die ontkenning natuurlijk snel weg. De boodschap die blijft hangen is dus: iedereen haat de Joden, dus kennelijk is er iets goed mis met Joden!

En ten tweede, zullen er natuurlijk ook alfa's zijn die de omgekeerde boodschap verspreiden. En dat op hun manier (denk aan Hitler) best behoorlijk effectief zullen doen.

Op deze manier bestrijden de twee kampen elkaar op hetzelfde niveau. De ene groep alfa's brult dat Joden niet deugen. De andere groep alfa's brult dat Jodenhaat fout is.

Welke groep gaat het uiteindelijk winnen? Daar hoef je geen helderziende voor te zijn. Autoritaristen (volgelingen/gelovigen) willen zich achter de strongman scharen, zodra ze zijn lokroep horen. Als autoritarist  heb je dus geen boodschap aan de NOS-video. Je kunt er niks mee. Maar zodra er een aspirant strongman opstaat, die de omgekeerde boodschap uitkraamt, gaat het hart van de volgeling/gelovige sneller kloppen.

De NOS-video gaat in beginsel over Jodenhaat en Joden, maar de les die we uit de video kunnen leren, is wijder. De video laat zien, hoe alfa's discriminatie zien. Dat wil zeggen: 'foute' discriminatie.

Zoals Hitler in zijn toespraken opriep om Joden te discrimineren, zo roept de NOS in haar video op om dat niet te doen, ben je geneigd te zeggen. Dat klopt niet helemaal, want wat de NOS doet, is juist uitroepen dat discriminatie van Joden fout is en bestreden moet worden.

Dat klinkt misschien als vrijwel hetzelfde, maar is toch belangrijk anders. Als je niet discrimineert, als je onbevooroordeeld bent, probeer je te waken tegen allerhande wilde uitspraken, die op niets gebaseerd zijn. De reden daarvoor is geen moralistische. De reden is dat je in een gevaarlijke en harde wereld leeft en voor alles je denken zuiver wilt houden. De reden om niet te discrimineren, is puur goed begrepen eigenbelang. Je wilt geen onzin opslaan als ware kennis.

Maar de strekking van de NOS-video is veeleer dat antisemitisme (Jodenhaat) fout is en bestreden moet worden. Mensen die antisemitische uitspraken doen, deugen niet en moeten tot de orde worden geroepen. Er is een constant patrouillerende gedachtenpolitie nodig, die ingrijpt zodra iemand foute uitspraken doet.

Het grappige is daarmee, dat men precies hetzelfde standpunt kiest als een foute strongman zoals Hitler. Wij vertellen, wat je moet denken en dat moet je geloven. En wie dat niet doet, die deugt niet.

Het lukt ze kortom niet, om los te komen van het fascistische perspectief. De bèta-benadering staat zover van ze af, dat ze die niet eens zien. Laat staan kennen.

 

 

 

 

Wat is er goed aan de NOS-video over Jodenhaat?

 

Dat ik niet echt weg was van de NOS-video over Jodenhaat zal na de vorige twee blogposts wel duidelijk zijn. Toch zaten er ook een paar goede punten in, was me al opgevallen toen ik de video de eerste keer zag.

Voor de zekerheid heb ik de video nog een keer volledig doorgenomen. In mijn optiek kan mijn kritiek overeind blijven. De video focust inderdaad heel sterk op Joden en op Jodenhaat, maar eigenlijk volstrekt niet op de haters.

Miley Cyrus wist het indertijd heel kernachtig te verwoorden (met vermoedelijk een standaard Amerikaanse uitdrukking): "haters gonna hate". Zo is het precies, weten we uit het discriminatie-onderzoek.

'Haters gonna hate'

Bij nazoeken blijkt mijn idee te kloppen, die uitdrukking is niet van haar afkomstig, maar wel van vrij recente herkomst (https://www.dictionary.com/e/slang/haters-gonna-hate/).

Wat me nu ook weer opvalt en ook eerder al was opgevallen, is dat de betekenis van deze uitspraak op een of andere manier niet goed lijkt over te komen. Het is alsof de toehoorders en lezers er niet aan willen. Volgens het woordenboek van mijn link zou de eerste betekenis iets zijn van deelname. Je zegt het, om de ander een hart onder de riem te steken.

Maar de uitspraak is -- weten we uit onderzoek -- feitelijk helemaal juist! Het is precies zoals deze uitspraak stelt. Mensen die haten (hoog scoren op bevooroordeeldheid), haten min of meer beroepsmatig alles dat ze op hun weg tegenkomen. Dat is hun core business. Dat is hun verdienmodel.

Dat niet kunnen accepteren van de feitelijke betekenis van die uitdrukking klopt misschien ook wel aardig met wat we uit het discriminatie-onderzoek denken te weten en wat je natuurlijk ook in de NOS-video ziet. Men heeft een soort blinde vlek. Haters passen niet in het idee dat men heeft over zijn medemensen. Met andere woorden: men is zelf ook behoorlijk autoritaristisch: men denkt uit wat men gelooft, uit wat men mooi vindt, niet vanuit de harde feiten.

Terug naar de NOS-video. Wat zijn de goede punten. Ik zie er twee.

 

 

De student Ethan: Jodenhaat is gebaseerd op onwetendheid

Op ongeveer 26 minuten van het begin is de Joodse student Ethan aan het woord. Hij signaleert dat hij vragen krijgt over Joodse controle van de media (een verhaal dat o.a. door Kanye West verspreid is), maar als dat echt zo zou zijn, zou je daar natuurlijk niet meer negatieve verhalen over Joden in aantreffen. Hij wijst dus op een contradictie in het verhaal dat verspreid is geworden en dat kennelijk door sommigen serieus wordt genomen.

Dat geloof in tegenstrijdige zaken is typerend voor volgelingen/gelovigen (rechtse autoritaristen), omdat ze wat ze horen nooit dieper verwerken. Ze slaan wat ze horen op als slogans in hun hoofd, ze vragen zich niet af, wat die slogans precies betekenen. Dat ze zich dat niet afvragen, komt omdat ze de externe realiteit niet als relevant zien. Ze leven in een sociale wereld, in hun groep. Die externe realiteit kan hun gestolen worden.

Uit deze inconsistentie leidt Ethan af, dat onwetendheid bij de mensen die vooroordelen omarmen, kennelijk een grote rol speelt. Dat is in essentie correct. Nazi's hebben een indrukwekkende buitenkant met grote jassen, uniformkleding en grote laarzen, maar van binnen zijn ze leeg. Van binnen zijn ze vooral gevuld met allerhande slogans, die hun aangereikt zijn. Die slogans communiceren voor hen echter wel bepaalde gevoelswaarden die ze associatief koppelen aan het onderwerp van de slogan.

Altemeyer (2006, The Authoritarians)  heeft zich veel moeite getroost het denken van volgelingen/gelovigen in kaart te brengen. Belangrijkste conclusie: je kunt het eigenlijk geen 'denken' noemen. Hun hoofden zijn gevuld met allerhande kreten, waar geen enkele eenheid tussen is aangebracht. In een gegeven sociale situatie trekt men gewoon een vakje open, dat voor die situatie wel handig lijkt en flapt de kreet eruit in de hoop op sociale bijval en sociale stijging.

Ook Abel Herzberg heeft in zijn boek Amor fati op grond van eigen observaties uit zijn kamptijd al expliciet geconcludeerd, dat nazi's van binnen leeg waren.

 

De Nationaal Coördinator Antisemitisme: Jodenhaat is antidemocratisch

Op ongeveer 31 minuten na het begin legt de Nationaal Coördinator Antisemitisme een link tussen antisemitisme en het vernietigen van de democratie (mijn woorden).

Wat we uit onderzoek weten, klopt daar volledig mee. Bevooroordeelde geesten (fascisten zou je ze eigenlijk moeten noemen) moeten niets hebben van democratie en willen die het liefst zo snel mogelijk afschaffen.

Het idee van bevooroordeelde mensen is één machtig Heer, met absolute macht, die zij dienen en gehoorzamen. Doordat zij hun Heer onvoorwaardelijk gehoorzamen en dienen en voor hem tot alles bereid zijn (inclusief geweld en moorden), heeft hun Heer er belang bij zijn leger van volgelingen/gelovigen goed te verzorgen. In de praktijk wil dat echter (denk aan de Russen in Oekraïne) nog wel eens tegenvallen.

Het idee is dus: wij vormen samen een roversbende en zullen het op die manier goed hebben. 

Het idee van democratie is dat iedereen vrij is, maar dat brengt voor mensen ook veel verantwoordelijkheid met zich mee. Je moet zelf de kost verdienen, dat is niet altijd simpel. Het idee van fascisten is dat hun Heer grijpt, wat er te grijpen valt en dat zij royaal zullen meedelen in de buit. Dat laatste is vaak meer een idee dan werkelijkheid.

 

Met die twee krenten in de videopap van meer dan 30 minuten, moeten we het doen. Ik zag er althans niet meer.

Klacht aan NOS over video Jodenhaat

 

 

In deze video wordt Jodenhaat voorgesteld als een groot probleem. Vervolgens ligt de focus vooral op Joden. Vergelijk: een man randt een vrouw aan. Vervolgens focussen we volledig op die vrouw. Wat droeg ze? Wat deed ze? Waarom was ze daar? Met andere woorden: in de video gaat men mee in het perspectief van de daders. Wat is er toch met die Joden aan de hand? Waarom haat iedereen ze?

Wetenschappelijk gezien, is het verhaal dat wordt opgehangen niet to the point en in feite misleidend. Antisemitisme kan al lang (Adorno e.a., 1950: The Authoritarian Personality) prima (betrouwbaar) gemeten worden via vragenlijsten. Dat betekent dus, dat het om een persoonlijkheidseigenschap gaat (anders zou het niet betrouwbaar gemeten kunnen worden). Sommige mensen hebben het, anderen niet.

Verder is ook al sinds 1950 bekend, dat antisemitisme niet op zichzelf staat. Mensen die antisemitische uitspraken omarmen, omarmen ook negatieve uitspraken over vrijwel alle andere minderheden. Het gaat dus in werkelijkheid niet om antisemitisme, maar om iets dat veel breder is. Je kunt dat omschrijven als haat jegens minderheden.

Die haat jegens minderheden kan uiterst betrouwbaar worden gemeten via lijsten met uitspraken, die men laat beoordelen. Ook nu geldt weer: sommige mensen hebben het, anderen niet. Ik benoem het op mijn blog als bevooroordeeldheid, in het Engels wordt het aangeduid als 'generalized prejudice'.

Dat empirische resultaat (het gaat niet slechts om antisemitisme, maar om haat jegens minderheden)  klopt met wat er bekend is over de nazi's. Ook andere minderheden werden enthousiast vermoord. Antisemitisme is dus aantoonbaar een te beperkte term en daarmee misleidend.

Het probleem is dus niet dat volksmenners antisemitische uitspraken doen, maar dat sommige mensen negatieve uitspraken over minderheden (die geen feitelijke basis hebben) enthousiast omarmen. Waarom doen sommige mensen dat?

Het onderzoek dat na 1950 plaatsvond, heeft dat tenslotte (Altemeyer, 2006: The Authoritarians) duidelijk gemaakt. Mensen hebben twee belangrijke drijfveren om vooroordelen te omarmen. De ene heeft te maken met ten koste van alles lid willen worden en zijn van de groep (rechts autoritarisme). De andere heeft te maken met het streven naar macht, men wil ten koste van alles zo hoog mogelijk komen in een machtige groep (sociale dominantie).

Beide drijfveren kunnen betrouwbaar gemeten worden. Het lid willen zijn van de groep wordt gemeten met Right Wing Authoritarianism (RWA), het zo hoog mogelijk willen komen in een groep met Social Dominance Orientation (SDO). Ook nu geldt dus weer: sommige mensen hebben een van beide drijfveren, anderen hebben er niet één (en zijn dan niet bevooroordeeld) en weer anderen bezitten beide drijfveren (en zijn dan extreem bevooroordeeld).

Bevooroordeeldheid is dus meer dan alleen antisemitisme en het is ook meer dan haat jegens minderheden, omdat het diep verankerd ligt in de persoonlijkheid van bepaalde mensen. Wat is bevooroordeeldheid dan precies?

Het is in ieder geval ook, zoals sinds kort aangetoond (Dean & Altemeyer, 2020: Authoritarian Nightmare) de strongman-variabele. Bevooroordeeldheid voorspelt wie zich achter de dictator zal opstellen en bereid is diens bevelen blindelings te gehoorzamen en uit te voeren. Bevooroordeeldheid en de Holocaust zijn dus inderdaad nauw verbonden.

Verder lijkt bevooroordeeldheid ook aan te geven, hoe men denkt. Bevooroordeelde geesten denken vanuit geloof en mening met een rotsvast vertrouwen in het eigen gelijk. Hun geloof en mening ontlenen ze daarbij aan hun groep en autoriteiten. Bevooroordeelde geesten omarmen gemakkelijk complottheorieën en irrationele geloofsovertuigingen (fundamentalistische geloofsopvattingen).

Onbevooroordeelde geesten denken bij voorkeur precies andersom. Deze mensen zoeken de feiten en proberen hun denken bij de feiten aan te passen. Deze mensen hebben een afkeer van autoriteitsargumenten en groepsdenken. Verder proberen ze vooroordelen (verborgen assumpties) actief op te sporen en te elimineren, omdat die de kwaliteit van hun denken kunnen aantasten.

Het grote probleem is dus niet antisemitisme, maar bevooroordeeldheid. En inderdaad, die lijkt steeds verder toe te nemen. Inmiddels lijkt echter duidelijk te zijn (althans in kleine kring), hoe dat komt en hoe dat eventueel tegengegaan zou kunnen worden.

Met vriendelijke groet,

dr. Mik van Es

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Door gevaarlijke gekken omringd - 6. De NOS legt Jodenhaat uit

 

Laatst bijgewerkt: 7/2/2023 om 11.07

 

Na een lange zaterdag vol werk en andere klussen kom ik rond het middernachtelijk uur op NOS.nl onder de kop Uitgelegd een video tegen over 'Jodenhaat'. Ik was dus misschien al wat vermoeid, het zien van het NOS-product maakte mijn stemming er niet beter op.

De video is niet echt kort (met 32:10 meer dan een half uur) en getiteld: Hoe Jodenhaat maar niet weggaat. De video valt hier te vinden: https://nos.nl/video/2462445-hoe-jodenhaat-maar-niet-weggaat.

Het doel van deze blog is te onderzoeken, hoe er daadwerkelijk iets tegen discriminatie gedaan kan worden, maar de NOS lijkt vastbesloten, dat we vooral verder komen met het spuien van vooroordelen. Dat is als je het hebt over Jodenhaat natuurlijk een wat merkwaardige combinatie.

In dit geval hebben die vooroordelen in de video niet zozeer betrekking op een bepaalde minderheidsgroep, maar op het begrip 'Jodenhaat'. Ook over een begrip kun je onjuiste opvattingen hebben. De video zet de kijkers/luisteraars op het verkeerde been.

Ik zie echter nog een tweede probleem met de video. Wat is de impliciete boodschap? Wat blijft er uiteindelijk hangen bij al die kijkers/luisteraars die niet echt actief kijken en zelf niet de moeite nemen alles uitgebreid te checken?

De boodschap van de video is dat Jodenhaat te maken heeft met Joden. Heel veel mensen haten Joden. We snappen alleen niet goed: waarom? Maar dat veel mensen Joden haten is een onmiskenbaar feit! Dat kun je niet ontkennen. Wat blijft er dan hangen bij je publiek?

Ik denk dit. Al die mensen kunnen zich toch niet vergissen? Er moet dus echt iets heel erg mis zijn met die verdomde Joden! In werkelijkheid ligt de zaak echter totaal, maar dan ook totaal, anders. Wie echter naar de video kijkt, krijgt dat niet mee.

Laat ik eerst proberen na te gaan, welke informatie de video wel zou moeten bevatten. Wat is er, wetenschappelijk gezien, precies bekend over Jodenhaat?

Allereerst, wat bedoel je precies met die term? Bedoel je de haat van Joden of de haat tegen Joden?

Over de haat van Joden is merkwaardig weinig bekend. Je zou denken dat die mensen na al die eeuwen vol vervolging en dan recent nog de Holocaust wel enige reden tot haat zouden hebben, maar op een of andere manier hoor je daar zelden over.

Complotdenkers zullen nu een Joods complot ontwaren, maar een eenvoudiger verklaring is dat Joden proberen te overleven. Met haat produceer je oorlog en geen eten, dus wie wil overleven schiet met haat niet echt op. (Voor de goede orde, die verklaring is in overeenstemming met het -- volledig op empirisch onderzoek gebaseerde -- soortenmodel.)

Met 'Jodenhaat' bedoelt men dus de haat jegens Joden. Mijn volgende vraag in dit verband zou zijn: kun je die meten? Alles dat je niet kunt meten en niet kunt observeren op een of andere manier, bestaat niet echt. Althans, er is in dat geval geen dwingende reden om aan te nemen, dat het bestaat. Mijn vraag is dus uiterst wezenlijk. Kun je 'Jodenhaat' meten?

Het antwoord op die vraag is: ja, dat kunnen we en dat gaat prima. Anders geformuleerd: we kunnen het betrouwbaar meten. Hoe weet ik dat? Wel, de auteurs van The Authoritarian Personality hebben dat in 1950 al uitgebreid beschreven. (Eigenlijk gaat het slechts om één auteur, die het desbetreffende hoofdstuk heeft geschreven, maar dat doet er in dit verband niet toe.)

We kunnen Jodenhaat dus betrouwbaar meten. Hoe? We doen dat door mensen vooroordelen over Joden voor te leggen (op niets gebaseerde uitspraken over Joden, die wel populair zijn) en die te laten beoordelen. Hun beoordeling levert vervolgens de score. Je kunt het dus heel erg eens zijn met die negatieve uitspraken (en oneens met de positieve) of juist niet.

De volgende vraag die je vervolgens moet stellen: is de meting valide? Meet je echt Jodenhaat of toch iets anders? Ook die vraag kunnen we bevestigend beantwoorden. We meten echt Jodenhaat. De reden om dat te denken, is dat de maat generaliseert naar een negatieve attitude ten opzichte van andere minderheidsgroepen. Mensen die Joden haten, haten ook vaak 'negers', 'homo's' en dergelijke.

In het Engels duidt men die meer algemene maat aan als 'generalized prejudice'. In het Nederlands duid ik het aan als 'bevooroordeeldheid'. (Je zou het ook 'vooringenomenheid' kunnen noemen, maar dan is minder duidelijk dat het gaat om vooroordelen.)

Maar als 'Jodenhaat' eigenlijk een te beperkt begrip is en het in feite gaat om haat van mensen jegens minderheidsgroepen in het algemeen, dan moet je nog een vraag stellen. Generaliseert die vreemdelingenhaat nog verder? Anders geformuleerd: gaat het slechts om vreemdelingenhaat of misschien om iets, dat nog breder is?

Ook het antwoord op die vraag is bekend. Het begrip 'vreemdelingenhaat' is te beperkt, want dat instemmen met (negatieve) vooroordelen over minderheden, kunnen we ook nog op totaal andere manieren meten. Bevooroordeeldheid uit zich op vele manieren.

Een eerste optie om bevooroordeeldheid anders te meten, is ook aangedragen door de auteurs van The Authoritarian Personality (TAP). De haat jegens minderheden kun je meten via de voorkeur voor politiek rechts. De auteurs van TAP noemden die schaal: 'Political & Economical Conservatism' (PEC). Mensen die politiek rechts zijn, koesteren in doorsnee haat jegens minderheden en vreemdelingen. Rechtse mensen zijn bevooroordeelde mensen.

Een tweede optie om haat jegens minderheden anders te meten, komt ook van de auteurs van TAP. Zij ontwikkelden de F-schaal (de 'F' stond voor 'Fascisme'). De F-schaal probeerde de afkeer van minderheden te meten via de diepere lagen van de persoonlijkheid. Wat bedoelde men daarmee? Men probeerde te focussen op de drijfveren om vooroordelen te omarmen. Je haat leden van minderheden niet zo maar, je hebt daar bepaalde redenen voor.

De F-schaal bleek wel betrouwbaar, maar uiteindelijk niet consistent. Het ene deel van de schaal mat iets totaal anders dan het andere deel. We kennen daar nu de verklaring voor.

De redenen om bevooroordeeld te denken, zijn twee verschillende. De ene drijfveer is iets totaal anders, dan de andere drijfveer. Die twee verschillende drijfveren zijn niet (of amper) gecorreleerd (hangen niet samen). Een bevooroordeeld persoon kan de ene drijfveer hebben, maar niet de andere, maar een bevooroordeeld persoon kan ook beide drijfveren tegelijk hebben. En inderdaad, in dat geval is men extra bevooroordeeld.

Wat zijn de twee (belangrijkste) drijfveren voor minderheden- en vreemdelingenhaat? Wat zijn de wortels van bevooroordeeldheid? De eerste is lid willen zijn van een groep en de tweede is macht willen, dat wil zeggen: zo hoog mogelijk willen komen in een groep. Het eerste duiden we aan als (rechts) autoritarisme. Het tweede als sociale dominantie. We kunnen die twee drijfveren meten met behulp van twee vragenlijsten, respectievelijk: RWA (Right Wing Authoritarianism) en SDO (Social Dominance Orientation).

Mensen die hoog scoren op RWA willen alles (maar dan ook echt alles) doen om lid van de groep te worden en te blijven. Mensen die hoog scoren op SDO willen alles (maar dan ook echt alles) doen om zo hoog mogelijk in een groep te komen. (Wie op dit punt meer wil weten, moet The Authoritarians uit 2006 van Bob Altemeyer lezen, online gratis als pdf te downloaden. Hier: https://drive.google.com/file/d/0BxxylK6fR81rckQxWi1hVFFRUDg/view?usp=sharing.)

Samenvattend: Jodenhaat is een te beperkte term. Het gaat om bevooroordeeldheid, het instemmen met populaire uitspraken, die op niets gebaseerd zijn, over minderheden.Verder weten we ook, waarom mensen dat soort uitspraken omarmen: aan de ene kant willen ze ten koste van alles bij een groep horen, aan de andere kant willen ze ten koste van alles macht, ze willen in een groep zo hoog mogelijk komen.

Jodenhaat is dus niet iets dat bij Joden hoort, maar iets dat vastzit aan mensen met een bepaalde persoonlijkheid (karakter). Meer is er niet. Als je af wilt van Jodenhaat, zul je mensen met zo'n persoonlijkheid moeten omvormen (of misschien wel ombouwen), als dat al mogelijk zou zijn.

Als de video van de NOS klopte, zouden dit dus de zaken moeten zijn, die behandeld worden. Helaas klopt de video niet.

Hoe moet ik mijn bezwaar samenvatten? Als je een documentaire maakt over de redenen waarom mannen vrouwen aanranden en verkrachten, kun je focussen op vrouwen. Wat maakt dat vrouwen door mannen worden lastig gevallen? Is het hun kleding? Is het hun uiterlijk? Is het hun sekse? Is het hun gedrag? Hebben vrouwen altijd die vreemde eigenschap gehad? Of is het iets van de laatste tijd?

Je focust dan op de slachtoffers. Wat deden de slachtoffers verkeerd, zodat die mannen gingen aanranden en verkrachten?

Maar het echte probleem ligt natuurlijk niet bij alle vrouwen, maar bij sommige mannen die vrijwel voortdurend hun handjes niet thuis kunnen houden. Zo is het bij Jodenhaat ook. Het probleem wordt niet gevormd door de Joden, het probleem zit in de grote groep mensen die (negatieve) vooroordelen over minderheden graag omarmt.

Over die 'foute' groep weten we ondertussen akelig veel. Misschien wel meer, dan wat de meeste mensen willen weten.

De NOS-video zou moeten gaan over 'fascisten'. Over bevooroordeelde mensen, die je overal om ons heen voortdurend tegenkomt. 

Maar met Joden heeft dat eigenlijk niet echt te maken. Wat is de groep mensen waar bevooroordeelde geesten de grootste afkeer van hebben? Wie haten ze boven alles? Zijn dat inderdaad de Joden? Op basis van wat we nu denken te weten: nee, dus.

De mensen die bevooroordeelde mensen het meest haten, zijn de vrijdenkers. De mensen met eerbied voor harde feiten. De mensen die niet aan groepsdenken doen. De mensen die geen irrationele verhalen geloven. De mensen die de productie draaiende houden. De mensen die problemen oplossen. De mensen die anders denken dan zij. De mensen die niets moeten hebben van de vooroordelen, waar zij zo graag in grossieren. De mensen die aan de tegenovergestelde kant van bevooroordeeldheid scoren. Die mensen zien ze als hun natuurlijke vijanden.

Je bent de NOS. Je maakt een voorlichtingsvideo over Jodenhaat en je neemt niet de moeite ook maar iets goed na te zoeken. Het product dat je vervolgens produceert is meer dan 30 minuten lang en bestaat vooral uit het ene vooroordeel na het andere vooroordeel over Jodenhaat. Populair gebabbel, op niets gebaseerd, dat de zaak er niet beter op maakt.

Wat blijft er van zo'n video hangen bij normale kijkers? Dat er met Joden iets is, waardoor vrijwel iedereen ze haat. Want al die haat, dat kan natuurlijk nooit toeval zijn.

Je bent niet alleen 'gek' als je over Jodenhaat zoveel onzin produceert, je bent ook gevaarlijk bezig. Want de foute boodschap die je eindeloos uitkraamt, blijft in ontvankelijke geesten hangen. Wat je ook gaat doen, die schade kun je nooit meer volledig ongedaan maken.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mensen die het zeker weten, maar niets blijken te weten. Het soortenmodel levert de verklaring

 

Laatst bijgewerkt: 16/2/2023 om 1.19

 

Het artikel in PLOS Biology (https://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371/journal.pbio.3001915) trok nogal de aandacht in de media. Zo kwam de Volkskrant op 25/01/2023 met een stukje getiteld Bevlogen wetenschapsscpticus blijkt eigen kennis vaak schromelijk te overschatten. Ook elders (ik dacht Nu.nl) zag ik een stukje staan.

Wat me in die stukjes opviel, waren de onbevredigende verklaringen die men vervolgens voor het verschijnsel probeert aan te dragen. Men komt op de proppen met het Dunning-Kruger effect. Iets dat fraai klinkt, maar in werkelijkheid eigenlijk niets voorstelt.

Wie het artikel in PLOS Biology erbij pakt, ziet dat de onderzoekers eigenlijk niets nieuws hebben gevonden en verder ook niet goed begrijpen, waarom ze gevonden hebben, wat ze vonden. En dat maakt het geheel voor deze blog weer interessant.

Wat hebben de onderzoekers gevonden? De samenvatting van het artikel verheldert op dit punt niet al te veel. Maar de inleiding maakt het behoorlijk duidelijk:

"... it is commonly found that lower factual knowledge is associated with more negative attitudes (for meta-analysis see [3]). A mooted mechanistic explanation for the association between negativity of attitude and lack of textbook science knowledge is a fear of the unknown [3]. It has, however, been recently reported that those opposing genetic modification (GM) technology as applied to food [4] and vaccines [5], while having low levels of understanding of the science (objective knowledge), nevertheless report that they do understand the science (subjective understanding). The same has most recently been reported for a diversity of well-evidenced science issues [6], as well as for anti-establishment voting patterns [7 Er ]. This accords with earlier evidence that what people think they understand about a subject is related to attitude towards that subject [8,9]. That the overconfident—those whose self-assessed understanding exceeds their factual knowledge—are more prone to negative appraisals of science suggests that a fear, disgust, or distrust of what they believe to be the case [...] underpins their attitudinal position."

 

Eigenlijk gaat het dus om twee verschillende soorten mensen, die men gevonden heeft. De ene soort heeft daadwerkelijk veel kennis van het onderwerp, de andere soort heeft niet veel kennis van het onderwerp, maar beide soorten schatten zelf hun kennis hoog in. In het ene geval is dat terecht, in het andere geval niet.

De verklaring is simpel. Als docent statistiek kreeg ik vrijwel ieder jaar studenten, die zich beklaagden over het cijfer. De ene groep vond het cijfer veel te laag, want men wist zeker dat men de stof volledig beheerste. Men had die zelfs vaak uitgelegd aan mede studenten. De andere groep vond het cijfer eigenlijk te hoog. Men was er natuurlijk blij mee, maar men had zelf het sterke gevoel de stof toch nog niet helemaal perfect te snappen. Er waren nog steeds punten, die men graag beter zou willen snappen.

De ene groep studenten focuste op de sociale feedback van mede studenten. Ze scoorden sociaal met hun uitleg en dachten daarom, dat ze de stof perfect beheersten. De andere groep studenten werkte zelfstandig het boek door aan de hand van opgaven, die je zelf kon nakijken met behulp van de antwoorden achterin. Eigenlijk moet je dan niet zeggen 'werkte', maar 'ploeterde'. Want sommen maken is naar hedendaagse maatstaven eindeloos veel werk, dat niet echt op schiet. Je moet geduldig zijn, je moet kritisch zijn op jezelf. Je moet niet te snel tevreden zijn.

Afgaande op deze informatie had ik dus twee soorten studenten. De studenten die er op los kletsten en de studenten die eenzaam ploeterden. Als je echt sommen maakt, merk je dat het gemakkelijk fout kan gaan. Je schat je eigen kunnen daardoor niet al te enthousiast in.

Het verschijnsel dat de onderzoekers van het PLOS-arikel gevonden hebben, kun je verklaren door uit te gaan van twee soorten mensen. De ene soort focust op sociale feedback, de andere soort focust op harde feedback.

Is er meer evidentie op dit punt? Studenten die het TAVAN-programma deden voor schrijfvaardigheid gingen zichzelf gemiddeld niet positiever inschatten, maar wel realistischer. Studenten die het traditionele programma volgden, dachten dat ze beter gingen schrijven, maar in werkelijkheid was dat niet het geval.

Ook hier is de verklaring weer simpel. Het TAVAN-programma werkt met korte opgaven en harde feedback. Je antwoord is goed of fout. Verder houdt het een score bij, studenten wisselen die scores uit en leren op die manier dat ze of heel goed zijn, of gemiddeld, of slecht. Ze krijgen dus een beter idee over hoe ze scoren ten opzichte van de rest van de groep. Dat de hele groep in doorsnee vooruit gaat, maakt daarbij niet uit. Ze gebruikten dus de TAVANN-score om zichzelf te vergelijken met de rest.

Het resultaat van de onderzoekers sluit ook aan bij wat Asch eerder al vond. Sommige mensen kijken vooral naar de andere groepsleden (eigenlijk: luisterden); andere mensen kijken naar wat er echt te zien valt, dus naar de harde werkelijkheid.

Het grote punt voor deze blog is natuurlijk: dit resultaat bevestigt het soortenmodel. Volgens het soortenmodel hanteren mensen twee verschillende denksystemen. In de bètacultuur moeten uitspraken kloppen met de harde werkelijkheid. In de alfacultuur moeten uitspraken kloppen met de opvattingen van de groep en de leiders daarvan. Of een uitspraak klopt of niet, wordt in dat geval beoordeeld aan de hand van sociale feedback.

Het PLOS-artikel levert daarmee via totaal andere onderzoekers en via een totaal andere methode bevestiging op voor de twee culturen hypothese van het soortenmodel en daarmee voor het soortenmodel. 

 

 

 

 

 

 

Door gevaarlijke gekken omringd - 5

 

 

We lopen door het donker over het fiets- en wandelpad langs het kanaal. Ik loop zoals altijd links, zodat je tegemoetkomende fietsers kunt zien. Een fel, dansend, groen licht nadert ons. Om een botsing te vermijden kijk ik achter me en ga rechts lopen. 

Het blijkt een dame in het zwart te zijn, die haar zwarte hond uitlaat. Om goed zichtbaar te zijn, draagt ze felle LED-verlichting op de buik.

Als we gepasseerd zijn, kijk ik om. Van achteren niets, geen enkel lichtje. In het donker van de nacht is ze met haar zwarte kleding en zwarte hond vrijwel onzichtbaar, terwijl ze rechts loopt.

Je begrijpt, dat je in het donker beter een lichtje kunt dragen. Maar je begrijpt niet, dat als je rechts loopt, je dat lichtje beter op de rug kunt dragen. Mevrouw heeft moeite met functioneel denken en brengt zichzelf en anderen daardoor in gevaar.

Deze mevrouw is niet echt een uitzondering, vrees ik. Op school leren we van alles, maar dit soort zaken gaat tegenwoordig velen helaas boven de pet.

Wat ging er mis bij de Watersnoodramp? Foute mensen aan de top

 

Laatst bijgewerkt: 4-2-2023 om 2.04

 

De Watersnood van 1953 vond deze week 70 jaar geleden plaats (https://nos.nl/collectie/13921/video/2461892-watersnoodjournaal-1-de-zee-is-verslagen-of-toch-niet). Wat ging er mis?

Als je de zaak cynisch bekijkt, ging er eigenlijk niets mis. De Natuur ging zoals altijd onverstoorbaar haar loop.

Maar voor ons idee ging er heel veel mis, want de dijken braken op veel plaatsen en 1836 mensen kwamen om. De mensen die het overleefden waren soms gewond en vrijwel altijd levenslang getraumatiseerd.  Ze hadden iets vreselijks meegemaakt, dat ze nooit meer zouden vergeten.

Toch gebeurde er eigenlijk niets bijzonders. Het was springvloed doordat maan en zon op een lijn stonden aan dezelfde kant van de Aarde. Boven de Atlantische Oceaan ontwikkelde zich een diepe depressie die boven Schotland langs door de straalstroom met een royale bocht naar de Duitse Bocht werd gedreven. Het gevolg was een zware en langdurige storm uit het noordwesten waardoor de zee bij de Zeeuwse eilanden 4 meter of meer hoger kwam te staan dan gemiddeld (NAP).

Waarom braken de dijken massaal? Wanneer je als kind geprobeerd hebt water tegen te houden met een zelfgebouwd dijkje, weet je hoe lastig dat kan zijn. Een paar decimeter water tegenhouden lukt nog wel. Maar zodra het water een halve meter hoog staat, is het zelfs voor samenwerkende kinderen bijna onbegonnen werk.

Waterbouwkundigen formuleren het simpeler. Met een dijk hou je water tegen, maar na verloop van tijd breekt die dijk. Waarom? Omdat dijkonderhoud duur is. Na een ramp zorgt men voor een prima dijk. Maar dan slijt de herinnering aan de ramp en wordt er bezuinigd op onderhoud. En kijk, dat gaat goed. Men bespaart veel geld en dat geld was dus eigenlijk helemaal niet echt nodig voor onderhoud, redeneert men. Dus bezuinigt men nog wat meer. En ook dat blijkt goed te gaan. Zo gaat het steeds een stapje verder tot de dijk tenslotte breekt.

Als je de moeite neemt erover na te denken, zie je dat mensen op twee verschillende manieren naar de dijken in Zeeland in 1953 konden kijken. (Zeeland was niet het enige gebied, dat getroffen werd, maar voor het gemak beperk ik me even tot Zeeland.)

Je kon via systeem 1 kijken. Maar wat zeg ik dan precies, wat bedoel ik dan precies? We hanteren 'systeem 1' snel als een soort toverwoord. Gaat het wel echt om systeem 1?

Systeem 1 is gedefinieerd als ons automatisch werkende emotionele systeem. Pavlov, Nobelprijswinnaar, heeft al heel lang geleden precies experimenteel uitgezocht en ontrafeld hoe dat systeem werkt. Het staat bekend als klassieke conditionering.

Hoe werkte systeem 1 in dit geval? De dijken lagen er, groot en onverstoorbaar. Het was al heel, heel lang goed gegaan. En iedere keer ging het weer goed.

Systeem 1 werkte dus als bij een gasvlam. Je weet dat de gaspit gloeiend is, maar het gaat al jaren goed. Doordat het al jaren goed gaat, word je steeds onvoorzichtiger. En nog steeds gaat het prima. En dan op een dag gaat het fout. Je was slordig geworden, je was te overmoedig en je brandt je aan de gloeiend hete pit. Dat is niet leuk, maar daardoor ben je weer jaren genezen van je overmoed.

Maar zeedijken onderhoud je niet in je eentje. Het is collectief bezit. Wat er dus gebeurde, was dat bij iedereen systeem 1 op dezelfde manier werkte. Er was geen vuiltje aan de lucht, het ging toch altijd goed?

Toen kwam het rapport van onze waterstaatkundige ingenieur. Die zeedijken waren niet in orde, er moest dringend groot onderhoud gepleegd! Met het rapport was op zich niks mis. Het was een gedegen stuk werk. Alles klopte, alles was gecheckt. Er moest echt iets gebeuren!

Maar nu zit je in een groep. Je krijgt de informatie op papier dat er dringend iets moet gebeuren, de zeedijken zijn niet op orde! Hoe reageer je daarop?

Dankzij het onderzoek van Asch weten we (of kunnen we weten) wat er gebeurt. Sommige mensen zullen zich inderdaad proberen te laten leiden door het papieren rapport. Maar wat er normaal gebeurt, is dat mensen naar elkaar kijken. Wat vinden ze, wat voelen ze?

In beginsel zijn er op het papieren rapport twee totaal verschillende reacties mogelijk. Je kunt de conclusies overnemen. In dat geval moet je alarm slaan, want iets belangrijks is heel erg niet in orde. Of je kunt de kring rondkijken en luisteren, wat de anderen zeggen. En vervolgens je aansluiten bij hun oordeel.

Dankzij Asch weten we nog meer. We weten namelijk de variabele die bepaalt of men in reactie op het papieren rapport alarm zou slaan of het rapport zo snel mogelijk in een la zou stoppen. De variabele waar het om gaat, is bevooroordeeldheid.

Met andere woorden, hoe stond het met de bevooroordeeldheid bij Rijkswaterstaat toen daar dat ontzettend 'foute' rapport verscheen?

Ik denk, dat dat niet moeilijk valt in te schatten. Rijkswaterstaat was een ambtelijke club. Aan de top zaten dus vrijwel zeker alfa's of minimaal, men of action. Beide soorten mensen willen ten koste van alles sociaal zo hoog mogelijk komen. Het lijkt dus moeilijk voorstelbaar dat Rijkswaterstaat in reactie op zo'n 'fout' soort rapport echt in actie zou komen, want dat kon negatief inwerken op de status in de groep. Nee, voor actie was eerst stevig ingrijpen van de Natuur zelf nodig.

Dat de gewone mensen in Zeeland zich het gevaar niet realiseerden, valt te begrijpen. Hun systeem 1 gaf geen waarschuwing. De dijk lag er al lang en tot nu toe, was het steeds goed gegaan.

Maar als je wilt begrijpen, waarom Rijkswaterstaat al die jaren op haar krent is blijven zitten, terwijl er een helder en gedegen rapport lag dat als rode vlag had moeten fungeren, dan heb je Asch nodig. Via Asch kom je uit bij bevooroordeeldheid als bepalende variabele. De leidinggevenden scoorden kennelijk veel te hoog op bevooroordeeldheid.

Kan ik het anders formuleren? Er zijn -- volgens het op empirisch onderzoek gebaseerde soortenmodel -- in beginsel vier verschillende soorten mensen. Als je alfa's of men of action neerzet op leidinggevende functies bij Rijkswaterstaat (of soortgelijke instelling), dan zal het tenslotte altijd fout gaan.

Want om te weten of de dijken solide zijn, heb je onversneden bèta's (double lows) nodig, die puur naar de feiten kijken en zich niet laten afleiden door zaken als status en groep.

Wat er mis ging bij de Watersnoodramp was dat we de verkeerde mensen de leiding hadden toevertrouwd over de instellingen, die onze zeedijken moesten bewaken. Maar de Natuur trekt zich van al dat 'mooie' gebabbel helaas geen sikkepit aan.

Wanneer je bevooroordeelde geesten (mensen die hun woorden kiezen om sociaal te scoren) bombardeert tot leidinggevenden bij belangrijke instellingen, kan dat grote gevolgen hebben.

 

 

 

Door gevaarlijke gekken omringd - 4

 

Het tv-programma Spoorloos probeert kinderen die hun ouders uit het zicht verloren hebben en ouders die hun kinderen uit het zicht verloren hebben, weer bij elkaar te brengen. En dat lukt soms wonderbaarlijk goed.

Helaas blijken van de 12 onderzochte matches er vier qua DNA niet te kloppen (https://www.nu.nl/media/6249478/spoorloos-vindt-vierde-foute-match-door-recent-dna-onderzoek.html#nujij). Men neemt dus nog al eens al te gemakkelijk aan dat twee personen bij elkaar horen. Anders geformuleerd: men neemt het niet zo nauw met de feiten.

Maar de eerste lezer die reageert op Nu.nl ziet dat totaal anders:

"Het is het mooiste programma op de Nederlandse televisie. Uiteraard is het erg triest voor de getroffen personen, maar het programma en met name Derk Bolt hebben altijd op een integere manier gewerkt mijns inziens. Het waren natuurlijk andere tijden zonder DNA tests. Ik vind dat ze het alsnog netjes opgelost hebben."

 

En waren er echt geen DNA-tests? De tweede lezer die reageert, wijst erop dat die al in 1987 als wettig bewijsmiddel worden geaccepteerd. Dus ver voor dat Spoorloos op tv kwam.

Hoe komt de eerste lezer tot zijn positieve oordeel? Daar kan niet echt twijfel over bestaan. Hij of zij vond het een prachtig programma. Dus wat zit je dan te zeuren over niet-kloppend DNA. Systeem 1 gaat af op wat we voelen, niet op wat er waarneembaar is.

Wat zijn rechtse autoritaristen? De robot-soldaat is al heel lang een feit

 

Laatst bijgewerkt: 1/2/2023 om 23.10 

In de titel hierboven heb ik het over rechtse autoritaristen. Ik bedoel daarmee volgelingen/gelovigen, mensen die hoog scoren op de RWA-schaal ('RWA' staat voor Right Wing Authoritarianism).

Bestaan er ook linkse autoritaristen?  Voor zover ik weet niet. Mijn kennis daarover baseer ik vooral op wat Bob Altemeyer beweert in The Authoritarians. Een enkele keer kom je wel een opgewonden verhaal tegen van iemand die beweert, dat er ook linkse authoritarians bestaan, maar de evidentie die daarvoor gepresenteerd werd, vond ik nooit overtuigend.

Waarom bestaan er geen linkse autoritaristen? Linkse mensen zouden per definitie voor de waarden 'vrijheid, gelijkheid en broederschap' moeten zijn. Maar als je voor vrijheid bent, ben je niet iemand die slaafs een leider wil volgen en dolgraag voor hem agressie wil plegen tegenover minderheden.

We hebben het dus over (rechtse) autoritaristen. In gewone mensentaal: volgelingen/gelovigen. Volgelingen/gelovigen hebben veel eigenschappen, maar Altemeyer heeft indertijd drie eigenschappen gebruikt om het begrip operationeel te definiëren.

Die drie eigenschappen zijn typerend voor volgelingen/gelovigen. Dat ze gebruikt konden worden voor de RWA-schaal kwam doordat ze sterk samenhingen. Een persoon die op een van de drie eigenschappen hoog scoorde, scoorde vrijwel altijd ook hoog op de twee andere eigenschappen.

Die drie eigenschappen zijn eigenlijk ook wel behoorlijk bijzonder, als je erover nadenkt. De drie eigenschappen zijn:

1. onderworpen/slaafs;

2. agressief, speciaal na toestemming van hogerhand;

3. 'conventionalisme'.

 

Dat waren (min of meer) mijn woorden. Hoe omschrijft Altemeyer deze eigenschappen in The Authoritarians? Zo:

"1. a high degree of submission to the established, legitimate authorities in
their society;

2. high levels of aggression in the name of their authorities;

3. a high level of conventionalism."

 

Het gaat dus, als je het bondig stelt, inderdaad om slaafse, agressieve mensen. Maar wat houdt die derde eigenschap precies in?

Volgens de Collins Dictionary (online) betekent 'conventionalism':

  "advocacy of or conformity to that which is established".

 Als we dat inkorten, krijgen we:

"conformity to that which is established".

Het gaat dus om het zich enthousiast en gedreven conformeren aan de bestaande (groeps)normen. Iedereen draagt hier een jasje, dus dan doe ik dat natuurlijk ook. Iedereen gaat ieder jaar op vakantie, dus dan doe ik dat ook. Iedereen draagt hier grijze sokken, dus dan doe ik dat ook. Je probeert als het ware optimaal in de groep te passen. Niet opvallen, niet afwijken, maar volledig opgaan in de groep.

Hoe moet je het voorgaande samenvatten? Bij autoritaristen (volgelingen/gelovigen) gaat om drie eigenschappen, die hen definiëren:

1. onderworpen, slaafs, volgzaam;

2. agressief (als een meerdere daartoe oproept of toestemming voor geeft);

3. perfect in de groep willen passen.

Autoritaristen (volgelingen/gelovigen) zijn kortom de ideale volgzame, agressieve robot-soldaten van de strongman.

Mensen geloven dat de robot-soldaat iets is van de toekomst. De werkelijkheid is dat de echte robot-soldaat al duizenden jaren bestaat.