Door gevaarlijke gekken omringd. 12. Schooluitstapje: vier kids in kajaks op koud, wild water!

 

De titel hierboven zegt wel genoeg, denk ik.

Het bericht stond in de vorm van een clip met bijschrift op Nu.nl (https://www.nu.nl/299272/video/meisje-wordt-gered-na-omslaan-kajak-op-belgische-rivier.html).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Door gevaarlijke gekken omringd. 11. Een vereniging voor supercars, een toertocht, water op de weg, semi-slicks. Het resultaat: vier doden

 

Laatst bijgewerkt: 29/03/2023 om 2.21

 

Het is een triest ongeval met in totaal vier doden.

Maar als je het verhaal in het AD (28/03/2023) nauwkeurig leest, vraag je je wel af: was het echt nodig?

Laat ik eerst het ongeval schetsen. Een vereniging voor supercars heeft een toertocht georganiseerd. Men rijdt in colonne over de Duitse Autobahn (Bundesautobahn A3, bij Beeck). Het regent hevig.

De eerste Porsche raakt door onbekende oorzaak in een slip en knalt op de vangrail. De tweede Porsche stopt op de vluchtstrook om hulp te verlenen. De derde Porsche komt aangesneld over de dikke laag water en raakt ook in een slip. Deze Porsche knalt bovenop de eerste Porsche en de drie mensen afkomstig uit de eerste en tweede Porsche, die niet achter de vangrail staan. (Men realiseerde zich kennelijk niet goed, de gevaarlijke situatie waarin men zich bevond.) Deze drie mensen komen om. Door de kracht van de botsing vliegt de eerste Porsche over de vangrail. De derde Porsche slaat door de botsing over de kop en eindigt een stuk verderop op de Autobahn. Van de twee inzittenden overleeft de chauffeur het niet.

Laten we nu proberen alle gegevens op een rijtje te zetten. Het begint met een 'vereniging voor supercars'. Je kunt je voorstellen dat sommige mensen graag in een grote, dure, snelle, indrukwekkende auto rijden. Dagelijks kom je dat soort mensen tegen.

Zo'n auto zou, als je het rationeel bekijkt, een veilige auto kunnen zijn. Volgens de statistieken is het tegendeel echter het geval. De minste ongelukken gebeuren verhoudingsgewijs met kleine, zuinige autootjes. De reden lijkt ook duidelijk: mensen in grote, dure, snelle auto's lijken vaak het idee te hebben dat iedereen aan de kant moet gaan, dat ze voorrang hebben, terwijl ze die niet hebben en dat ze volkomen onkwetsbaar zijn.

Deze mensen waren lid van een vereniging voor supercars. Je hebt niet alleen een snelle, dure, grote, indrukwekkende auto, maar je wilt ook nog graag contact met andere soortgelijke mensen om samen extra te kunnen genieten van je geweldige supercar.

Ik zou denken dat je dan behoorlijk (rechts) autoritaristisch moet zijn en niet erg 'bèta' (het tegenovergestelde). Autoritarisme is dat je dolgraag lid van een groep wilt zijn  en daar alles voor wilt doen.

Autoritaristen hebben volgens de op empirisch onderzoek gebaseerde definitie (van 'autoritarisme') drie kenmerken, die hen onderscheiden van andere mensen. 1. Ze zijn agressief. Zodra ze het groene licht van hun baas krijgen, zijn ze tot alles in staat op dit gebied. 2. Ze onderwerpen zich graag aan de autoriteit van hun leider(s). 3. Ze zijn 'conventionalistisch'. Ze hechten grote waarde aan de tradities, gebruiken, normen en waarden van hun groep (https://psychology.fandom.com/wiki/Right-wing_authoritarianism).

Als autoritarist ben je dus het tegenovergestelde van iemand die voortdurend scherp rationeel denkt vanuit harde feiten en kille cijfers. Iemand die autoriteitsargumenten ziet als volstrekte onzin. Iemand die er een sport van maakt door sociaal gebabbel heen te prikken. Iemand die denkt in oorzaak en gevolg relaties.

Als je focust op het denken van autoritaristen en niet-autoritaristen ben je geneigd te stellen dat autoritaristen vooral niet denken, ze babbelen. Ze hebben voortdurend een sociaal 'mooi' verhaal dat echter vaak los staat van de harde realiteit. Autoritaristen denken vooral associatief. Ze voelen waarheid, waarbij ze volstrekt zeker zijn van hun waarheid, maar hebben vaak geen enkel idee van de kille en harde realiteit, die ze vrijwel nooit zien en niet relevant vinden, omdat hun hele wezen gericht is op de sociale realiteit van de groep.

Volgens het soortenmodel (wat we weten uit onderzoek) zijn de mogelijkheden op dit punt uiterst beperkt. Of je bent autoritaristisch, of je bent het niet. In dit geval zoek je gelijkgestemden om jezelf daardoor extra fijn te voelen. Er lijkt dus weinig twijfel mogelijk.

Waren deze mensen ook sociaal-dominant? Je moet niet alleen een auto, maar je moet een supercar. En vervolgens is die supercar an sich nog niet voldoende. Je benoemt expliciet dat je denkt een supercar te hebben. Dat gaat dus niet langer om een functioneel vervoersmiddel dat je tegen minimale kosten zo betrouwbaar mogelijk van A naar B brengt. Dat gaat om indruk maken op je omgeving. Om meer willen zijn dan anderen. Deze mensen waren dus vermoedelijk ook nog eens behoorlijk sociaal dominant.

Maar in dat geval zou je verwachten, dat het vooral om 'double highs' gaat. Mensen die zowel hoog scoren op rechts autoritarisme als sociale dominantie. Extreem bevooroordeelde geesten die niets snappen van techniek en de harde werkelijkheid en die ook volstrekt irrelevant vinden.

De vereniging voor supercar-bezitters organiseert een toertocht en deze mensen doen daar graag aan mee. Gezellig met je supercar een eind door Europa crossen samen met andere supercar-bezitters. Onderweg natuurlijk regelmatig stoppen om wat te eten, te drinken en te kletsen.

In een auto rijden is in beginsel altijd een gevaarlijke bezigheid. Er kan maar zo iets fout gaan. Maar als je met meerdere auto's een toertoch gaat maken, nemen de risico's nog aanzienlijk toe. Het eerste probleem is dat zo'n toertocht een bepaalde route volgt. Als deelnemer moet je die route dus ook proberen te volgen. Daardoor is je aandacht afgeleid.

Vervolgens rij je natuurlijk in colonne. Iedereen rijdt achter iedereen aan. Dat wil zeggen: je probeert de auto voor je te volgen. Dat lijkt simpel, maar is het niet. Want als die auto voor je kalm rijdt, moet jij regelmatig snel rijden om bij te blijven. Dat leidt tot gevaarlijke situaties.

Dan is er de merkwaardige plaats van het ongeval. Je wilt met zijn allen een toertocht maken. Je denkt dus genieten van het buiten zijn en de mooie natuur. Maar deze toertocht voert over de Duitse A3. De drukste weg van Duitsland, die hier door het Duitse Ruhrgebied loopt. Het drukste deel van Duitsland.

Je rijdt in colonne op de snelweg en dan gaat het regenen. Het gaat zelfs heel erg regenen. In die omstandigheden moet je je snelheid aanpassen. Veel automobilisten doen dat echter niet. Ze hebben het idee, ik rijd hier altijd 130, dan doe ik dat nu ook. In dit geval zat men op een Duitse Autobahn en mocht men dus vermoedelijk nog belangrijk sneller rijden. Maar als colonne-rijder probeer je de auto voor je bij te houden. Dat leidt dus gemakkelijk tot onverwantwoord hoge snelheden in deze omstandigheden.

In dit geval weet je niet precies hoe snel er gereden is, maar is wel duidelijk dat men veel te snel gereden heeft, omdat de een na de ander de macht over het stuur verloor. De auto's gingen slippen en raakten uit de koers.

Je rijdt op de snelweg. Het regent uitermate hard. Je rijdt door een dikke laag water en met een veel te hoge snelheid. Zelfs in die omstandigheden is je auto nog niet volledig onbestuurbaar. Het enige dat je hoeft te doen, is het gas los te laten en niet wild te sturen. De dikke laag water werkt als rem. Na korte tijd is de auto weer onder controle.

Wanneer je echter in paniek raakt en remt of wild gaat sturen (door de dikke laag water heeft een kleine stuurcorrectie niet langer het normale effect) kan het snel zwaar misgaan.

Nu kan dat een enkele keer misschien wel gebeuren bij een plotselinge stortbui. Maar in dit geval wist iedereen dat het hoosde. Die optie vervalt dus in dit geval. Men wist dat het regende en men wist dat het extreem regende. Als je dan toch nog gaat slippen, rij je gewoon te hard en misschien ook te wild.

Dan zijn er ook nog die 'semi-slicks'. Die wat?

Semi-slicks blijken race-banden te zijn met weinig profiel, die grotendeels glad zijn. Ze worden gebruikt in de racesport als het wegdek droog is. Maar mensen die denken in een supercar te rijden, blijken vaak (volgens mijn internetbron) ten onrechte te geloven dat semi-slicks geweldige banden zijn, die je beslist moet hebben. In werkelijkheid is het allemaal vooral verhaal en opschepperij. Vermoedelijk zijn super-slicks in Nederland op de gewone weg niet eens toegestaan, omdat ze geen profiel van betekenis hebben (https://www.carsguide.com.au/car-advice/the-pros-and-cons-of-semi-slick-tyres-32451).

Het gegeven dat de twee verongelukte Porsches semi-slicks hadden, is niet zonder betekenis, om het eufemistisch uit te drukken. Deze mensen waren volledig vol van hun indrukwekkende supercars, maar ze hadden kennelijk geen flauw idee wat ze precies aan het doen waren.

Is dat alles? Niet helemaal. De vereniging voor supercars heeft kennelijk nauwe banden met de Stichting Dag met een Lach. Twee van de drie overleden chauffeurs waren vrijwilliger bij deze stichting. Dat we zo veel weten over het ongeval danken we aan voorzitter Jaco Brand, die het AD uitvoerig informeerde.

Als je gaat kijken op de website van die stichting (https://www.dagmeteenlach.nl/) zie je een stel dure racemonsters staan. De vrijwilligers spannen zich in om een ziek kind een leuk dagje te bezorgen door het mee uit te nemen in hun racemonster volgens de website. Pardon, supercar. Maar dat dagje uit, kan dus in werkelijkheid volledig verkeerd aflopen.

Misschien kun je als ouders van een ernstig ziek kind voor je kind beter iets anders zoeken, dat een dag jakkeren in een racemonster op superslicks. Als je tenminste je kind levend terug wilt zien.

 

Trouw en de dood: diepzinnige lariekoek

In mijn vorige blogpost keek ik naar de voorpagina van de weekend-Trouw en dacht ik alleen maar opinie te zien. Op één punt was dat misschien wat kort door de bocht, want Trouw dacht onderzoek gedaan te hebben, waar ik bij voorbaat al van dacht, dat je dat beter niet al te serieus kon nemen.

Ik dacht mij er dus gemakkelijk van af gemaakt te hebben. Het was vast allemaal niets, het moest dus wel opinie zijn en daarmee was mijn vraag beantwoord.

Deze maandag las ik echter toevallig weer de Trouw. De column van Stevo Akkerman  (27/3/2023) droeg de simpele titel De dood en rakelde het hele onderwerp weer op. Het gevolg bij mij was een zoektocht van enkele uren.

Akkerman citeert in het begin van zijn column het gedicht van Huub Oosterhuis, Wat ik gewild heb. Maar kennelijk omdat zijn column niet te lang mocht worden, liet hij het middenstuk van dat gedicht weg. Het begrijpen van een gedicht is vaak al lastig, maar zonder middenstuk wordt het wel heel lastig. Er zat voor mij dus niets anders op dan op internet het hele gedicht op te zoeken.

"Wat ik gewild heb / wat ik gedaan heb
wat mij gedaan werd / wat ik misdaan heb
wat ongezegd bleef / wat onverzoend bleef
wat niet gekend werd / wat ongebruikt bleef
al 't beschamende / neem 't van mij
en dat ik dit was / en geen ander
dit overschot van /stof van de aarde:
dit was mijn liefde / Hier ben ik"

Akkerman zoekt er de muziek bij, vindt het prachtig en hoopt te kunnen gebruiken op zijn begrafenis. Die gedachte is mooi, maar die hoop zal ijdel zijn. Op je begrafenis doe je meestal niet zo veel meer, dat zijn allemaal zaken die je aan je nabestaanden moet overlaten. Je mag er het beste van hopen, maar misschien het ergste vrezen.

Akkerman realiseert zich dat ook. Zijn vader had een script gemaakt voor de begrafenis (het zit kennelijk in de familie) met muziek van Bach, maar dat script had men maar niet gevolgd.

Op vrijdag had hij het boek Vertroostingen van psychiater Dirk de Wachter in de bus gekregen. Akkerman leest in de inleiding over de haarspeldbocht waarin Dirk door ziekte terecht was gekomen. "Een bijzondere ervaring: bedreigend, angstwekkend, de dood ademde koud in mijn nek."

Wat vind ik van dat proza? Als 'foute' man had ik een morbide grapje. Als travestiet liep je nooit alleen. De dood liep altijd naast je. Helaas is het grapje wel de bittere realiteit. Voor een travestiet (of transgender) is de dood nooit ver weg. En het is beter om dat akelig goed in je hoofd te houden, dan te geloven dat je in een grote roze snoepwereld bevindt. Want de kunst is niet om jong dood te gaan, maar om gezond zo oud mogelijk te worden. Niets is irritanter voor je tegenstanders dan: just being there.

Kennelijk heeft Dirk de psychiater in zijn leven veel gemist, dat mij allemaal ongevraagd in de schoot geworpen werd.  Heeft die travestie toch nog voordelen gehad.

Akkerman vervolgt dan:

"En toen kwam Trouw zaterdag met het begin van een reeks over hoe wij sterven, een heel goed onderwerp. Er is veel gaande rond dit altijd weer eenmalige gebeuren, het blijkt uit de cijfers die de krant bracht en ook uit het verhaal van de 88-jarige vrouw die haar eigen moment koos, nog voordat de vastgestelde alzheimer haar verder kon aantasten."

Merkwaardig proza. Is er niet een of ander spreekwoord dat zegt: je wordt alleen geboren en je gaat alleen dood. Misschien omringt je hele familie je, maar als het goed is, gaan zij op dat moment nog niet het tijdelijke met het eeuwige verwisselen.

Kun je zeggen: 'hoe wij sterven'? Ik sterf het liefst met vlaggetjes, maar vandaag wil ik het eens totaal anders doen. Dat is toch kul? Eerst komt het idee de begrafenis te plannen, vervolgens komt het idee dat we ook de baas willen zijn over onze eigen dood. Sorry, maar in zo'n witte kamer kan ik echt niet dood gaan. Zo werkt het toch niet?

Dan komt Akkerman met 57 procent van de mensen die euthanasie zouden overwegen, zwaar laten meetellen dat zij geen last willen zijn voor hun naasten of de maatschappij. Dat zou blijken uit de enquête.

Maar die vragenlijst is slechts door 10% van de aangeschrevenen ingevuld. Over de andere 90% van die toch al geselecteerde groep weet je dus helemaal niks. De mensen die de vragenlijst hebben ingevuld, waren dus een heel speciaal soort.  Die 57 procent is dus gebakken lucht.

Verder mag je vragenlijstdata helemaal niet op die manier interpreteren. Mensen weten niet precies, waardoor ze gedreven worden. Wat ze in reactie op zo'n vraag zeggen, mag je dus niet voor waar aannemen. Al weer een gigantische uitglijder met logisch denken.

De column van Akkerman sluit met een citaat uit het te promoten boek van Dirk de Wachter zo. Dirk zit met zijn vrouw op een bankje:

"Gewoon stil, wij tweeën, zonder veel te zeggen. Kunnen spreken over de dood is troostend, en niet over hoeven spreken is dat ook."

Kijk eens wat beter naar die zin. Die loopt niet goed. Zonder discriminatie-onderzoek zou ik denken toeval, maar met dat onderzoek weet je, dat zegt vaak iets over de spreker/schrijver. Want autoritaristen kwekken wel, maar denken niet. Daardoor maken ze veel kleine taalfouten.

Als je stil met zijn tweeën op een bankje zit, kun je niet tegelijkertijd ook nog iets zeggen. Lijkt mij.

Is kunnen spreken over de dood troostend? Dat lijkt me alleen te kunnen, bij iemand die het heerlijk vindt te kunnen babbelen. Als 'foute' man heb ik geleerd, dat erkennen dat de dood naast je loopt, prima is. Dat is de trieste realiteit. Maar het doel is in leven te blijven. Want dat is uiteindelijk het enige dat je echt hebt, en je hebt het maar even. Het laatste wat je behoort te doen, is de dood idealiseren.

Vervolgen krijgen we: er niet over hoeven spreken, is ook troostend. Met andere woorden: alles is troostend. Het regent of het is droog, je hebt altijd gelijk. Met andere woorden: je zegt helemaal niks. Het klinkt allemaal 'mooi', maar meer betekent het ook niet. Het is allemaal kul.

Ook de verdere informatie heb ik nog geraadpleegd. Het onderzoek bleek op internet te staan en was in beginsel niet toegankelijk zonder abonnement. Ik had wel de weekendkrant, maar dus geen toegang tot het onderzoek. Zo belangrijk vond men dat eigen onderzoek.

Met wat digitale handigheid had ik echter even later ook het onderzoek te pakken. Een eerste vraag is dan: is er een fatsoenlijk verslag van een auteur die weet, waar hij het over heeft. Het verslag lag verspreid over een hele reeks artikelen. Met andere woorden: zelfs een fatsoenlijk onderzoeksverslag was er niet.

Wat ik dus denk te zien, is niet alleen dat men voortdurend opinies (geleuter) produceert in plaats van feiten, maar dat ook de manier waarop men taal hanteert niet klopt. Men beweert dingen die leuk klinken, maar niet kunnen. Er zitten slordigheden in zinnen. Men komt met uitspraken die altijd waar zijn en dus niks meer zeggen.

Het doet denken aan gelovigen die je hoort praten. Of sterker nog: soms kun je aan het keurige uiterlijk al zien, dit zijn vermoedelijk gelovigen. 

Aan de ene kant grossiert men in meningen, aan de andere kant is men dol op diepzinnige, emotionele kretologie. Vallen die twee onder een noemer te brengen? Ja, dus. Men grossiert in sociaal gebabbel. Hitler beweerde niet alleen onwaarheden, maar hij bracht die meningen ook op een bepaalde manier. Op dat punt is er vandaag de dag kennelijk nog niets veranderd.

 

 

Trouw in het weekend: vooroordeel na vooroordeel

 

Laatst bijgewerkt: 26/3/2023 om 23:16

 

Voor mijn idee is er met kranten vaak iets mis, maar wat is er precies mis? En valt dat hard te maken?

 

Als jong kind was ik niet echt heel voorlijk, zoals dat in die tijd genoemd werd. Mijn moeder had het na drie kinderen wel wat gehad met kinderen en vond dat de school de plek was, waar je als kind leerde lezen. Ik zat dus opeens in een klas vol kinderen en moest daar eerst nog alle letters leren. Vreemde vormen die de juf omhoog hield en die de hele klas dan hardop moest zeggen.

Dat ik ooit lezen leerde, dank ik vooral aan juf Wiersma. Een mevrouw die haar onderwijstaak vreselijk vond, maar tegelijkertijd ook heel serieus nam. Ik bleef samen met enkele andere kinderen achter in prestaties en dus moest dat groepje in de pauzes en na schooltijd even bijgewerkt. Zo ging dat toen nog.

Het resultaat was dat ik de letters na verloop van tijd prima kende, maar nog steeds niet las. Nu weet ik, dat dat komt door de globaalmethode, die toen al en nu nog steeds toegepast wordt in Nederland om te leren lezen, maar voor dat doel niet goed werkt. Onderwijskundige hervormingen lukken hier kennelijk ook met heel veel tijd niet.

Dat ik letters leerde combineren tot verklankte woorden dank ik aan wijlen mijn broer Cees. Het probleem dat hij probeerde op te lossen, was als volgt. Ik wilde als dwingende zevenjarige voorgelezen worden uit Pinkeltje, maar de overige kinderen wilden dat mijn vader uit de bibliotheek in Sneek iets spannenders meenam. Cees realiseerde zich dat mijn voorliefde voor Pinkeltje kwam, omdat ik nog niet zelf las.

Hij vroeg dus, of ik de letters kende. Die kende ik wel. 'Dan kun je ook lezen,' sprak hij vol overtuiging. En zo bleek het ook te zijn. Hij liet me een paar woorden ontcijferen door de klanken van de letters achterelkaar te plakken en riep dan triomfantelijk: 'Zie je wel. Je kunt lezen.'

Cees leerde me dus, dat ik kon lezen. Mijn eerste Pinkeltjeboek ging nog behoorlijk moeizaam. Vaak was ik zo druk met vocaliseren, dat de betekenis even niet over kwam. Maar het ging al snel vlotter en daarmee waren de Pinkeltjeboeken inderdaad al snel een gepasseerd station.

Thuis hadden we drie kranten, voortdurend boeken en veel tijdschriften, er viel dus altijd wel wat te lezen. Daarna ontdekte ik dat ik op school steeds meer wist dan de andere kinderen en tenslotte begon ik te ontdekken dat ik soms ook meer wist dan de onderwijzer. In die tijd gaf dat nog een goed gevoel.

Het resultaat van die vreemde ontwikkeling was kennelijk dat ik 'informatiegek' werd. Ik probeerde altijd meer te weten dan de mensen in mijn omgeving en vaak lukte dat ook. Het idee 'kennis is macht' omarm ik graag, maar gaat tegenwoordig helaas lang niet altijd meer op.

Ik lees dus om te weten, ik ben een zogenaamde 'informatienerd'. De website van The Guardian noemt me een van haar topreaders 'globally', hoewel ze dan vermoedelijk vooral kijkt naar het aantal kliks.

Ik kijk dus op een bepaalde manier naar een krant en naar informatie in het algemeen. Veel mensen vinden de weekendkranten prachtig, afgaande op de grote aantallen die dan bezorgd en verkocht worden. Die mensen lezen de krant kennelijk met een totaal andere doelstelling. Ze willen geamuseerd worden, ze willen een goed gevoel, ze willen tijd doodslaan. Dat is niet de manier waarop ik naar een krant kijk.

Voor mijn idee is er met kranten tegenwoordig iets mis. Wat er mis is, is voor mij steeds groter en duidelijker geworden. In oude kranten vind je soms nog prima verhalen over hoe iets gegaan is. Journalisten die heel veel werk stopten in het achterhalen van de feiten en die vervolgens opschreven. Geleidelijk aan zijn die feitelijke verhalen steeds zeldzamer en oppervlakkiger geworden.

Een volgend punt dat duidelijk lijkt: in de weekendkranten is de ellende groter dan door de week. Voor de weekendkrant schijnt het, dat alle stoppen doorslaan. Dan worden we als lezers overspoeld door een zee van opinies.

Dan is er een derde punt. Het empirische onderzoek naar agressie en discriminatie zoals dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in de VS begon, heeft steeds weer één grote variabele opgeleverd waar voortdurend alles om lijkt te draaien: bevooroordeeldheid. Het instemmen met vooroordelen jegens minderheidsgroepen.

Als je die variabele generaliseert, gaat het om het instemmen met vooroordelen. Het instemmen met uitspraken die ieder feitelijke basis missen. Het instemmen met uitspraken die sociaal goed klinken en goed vallen, maar in werkelijkheid niet gebaseerd zijn op harde feiten.

Empirisch gezien is het op dit moment niet honderd procent zeker of die generalisatie terecht is. Is het inderdaad zo, dat iemand die bevooroordeeld denkt over andere bevolkingsgroepen ook andere onzin, die in zijn groep goed valt, eerder omarmt?

Op grond van wat we denken te weten (onze theorie: het soortenmodel) zou je dat wel verwachten. Iemand die gelooft dat de X niet deugen en alle ellende in de wereld veroorzaken, gelooft ook eerder dat 2+2=5 als zijn baas of leidinggevende dat beweert. Maar een verwachting is in feite een geloof en nog niet iets dat empirisch meerdere malen aangetoond is. We moeten op dit punt dus voorlopig nog even een slag om de arm houden.

Als die generalisatie inderdaad klopt, dan betekent dat, dat mensen die allerhande wilde uitspraken geloven ook eerder allerhande wilde uitspraken geloven over andere groepen. Voorlopig wijst alles dat er bekend is, wel die richting uit.

Het probleem met moderne kranten in het algemeen en met kranten in het weekend in het bijzonder, valt dan een stuk duidelijker te stellen. Hoe ligt de verhouding feit versus opinie? Als we veel opinie hebben en weinig feit, is dat een indicatie dat de samenleving (althans de redactie van die krant) afglijdt in 'fascistische' (fundamentalistische, religieuze) richting.

Laten we ons idee toetsen en kijken naar de Trouw van dit weekend (zaterdag 25 maart 2023). De andere kranten die ik dit weekend gezien heb (VK, NRC, Dagblad van het Noorden) doen het voor mijn idee op dit punt niet veel beter. Trouw is dus niet genomen als zijnde een negatieve uitzondering.

De kop van Trouw bevat daarnaast afgedrukt, een citaat als warming-up. 'Britten zeggen nooit, maar dan ook nooit, wat ze bedoelen'. Dat klinkt leuk, maar is natuurlijk onzin. Er hoeft maar één Brit te zijn, die ooit wel zegt, wat hij bedoelt of de stelling is al onwaar. Bovendien: hoe weet je, of iemand zegt, wat hij bedoelt? Volstrekte kul dus. Daarmee open je als krant op de voorpagina!

Dan links een foto met een vrouwelijke judoka. Kennelijk erg bekend. 'Hoe combineren vrouwen topsport en moederschap?' Dat is natuurlijk een onzinnige vraag. In ieder geval een vraag die je niet kunt beantwoorden door een enkele topsportende moeder te interviewen. Verder ook nog eens een vraag, waar je als normaal mens niks mee kunt, althans met een eventueel antwoord.

Dan krijgen we nog steeds op de voorpagina als aankondiging: 'Wie schaakt het beste? Spel met restzetels in de senaat is begonnen.' Maar als je vertrouwd bent met het systeem van restzetels voor het kiezen van de Eerste Kamer, dan bevat dat verhaal vermoedelijk niet echt iets nieuws.

Dan de aankondiging: 'Opvang van Oekraïners wordt kariger. Enthousiasme in Europa begint te tanen.' Bevat vermoedelijk ook niet iets nieuws. Geleuter in de ruimte over zaken die voor de hand liggen.

Dan krijgen we: 'Onzichtbaar zijn lijkt me heerlijk'. Tessa Jonge Poerink maakte een podcast over klein-zijn. Maar als die mevrouw zo graag onzichtbaar is, omdat ze zo klein is, waarom maakt ze dan een podcast? Te lui om het verhaal fatsoenlijk op te schrijven. Vervolgens een verondersteld negatief lichaamsaspect benutten om in de schijnwerpers te komen staan.

Wat we op dit punt dus al kunnen leren, is dat sommige kleine mensen kennelijk erg graag publiciteit willen, maar ook behoorlijk lui zijn. Kortom, het zijn eigenlijk heel normale mensen. Tja, daar was ik al bang voor.

Dan krijgen we het enige verhaal op de voorpagina. Het beslaat de onderste helft. 'Niet tot last willen zijn, dat telt zwaar bij denken over euthanasie', is de titel. Kan het allemaal nog glibbiger? 

In de kleine subkop boven deze kop staat: 'Een keuze voor euthanasie is geen individuele beslissing, blijkt uit onderzoek van Trouw. De mening van naasten en de eventuele belasting voor de omgeving spelen een grote rol.'

Een moderne krant die onderzoek doet? Mijn ervaring als onderzoeker is, dat dat een recept voor ellende is. Moderne journalisten hebben nog minder onderzoeksvaardigheden dan moderne onderzoekers. Je weet dus als het ware al bij voorbaat: dat moet wel helemaal misgaan.

Hoe wil je door onderzoek dit soort conclusies hard maken? Je gaat duizend stervende mensen interviewen? Heeft Trouw dat echt gedaan? Is dat ethisch? Nee, natuurlijk hebben ze dat niet gedaan.

Maar stel, dat die uitspraak klopt. De keuze voor euthanasie wordt niet door het individu zelf genomen, maar ook door zijn omgeving. Dan spreek je dus in feite over moord. Over wat ze in nazi-Duitsland deden met Joden, zieken, geestelijk gehandicapten en mensen die om andere redenen afweken van hun norm.

Dat werpt een interessant licht op de mensen waarmee Trouw gepraat heeft. Eigenlijk: verkapte fascisten dus. Maar het leuke is, ze realiseren zich dat zelf niet, want ze willen wel graag met hun verhaal in de krant. Mensen die openlijk hun fascisme uitdragen, maar dat zelf niet zien als iets dat je misschien maar beter niet kunt doen. Mijn voormalige baas zou zeggen: het is wat!

Als we afgaan op deze ene voorpagina van deze weekend-Trouw, dan is het tegenwoordig vooral opinie dat in het weekend over ons wordt uitgestort. 

Bevatte de rest van deze Trouw veel lezenswaardigs dat geen opinie was? Als het er wel was, is het me niet opgevallen.

Als je mag afgaan op deze beperkte informatie, geldt kennelijk: we leven in een samenleving waarin veel mensen (en misschien wel steeds meer) kennelijk vooral denken en geloven in opinies. Te vrezen valt dat de harde natuur zich van al dat fraais weinig aan zal trekken.

Maar het conflict met de harde natuur dat je daardoor naar verwachting krijgt, is niet het enige gevolg. Mensen die hoog scoren op bevooroordeeldheid, wat ik vroeger aanduidde als de 'zooifactor', zoeken de oplossingen van alle mogelijke problemen die ze zien (en dat zijn er vele en worden er steeds meer) in oorlog, geweld en haat. De oorzaak van alle problemen is de ander. In eerste instantie zoekt men die ander in minderheidsgroepen, in laatste instantie zoekt men die ander ook in eigen kring.

Denken in vooroordelen is gemakkelijk en verleidelijk, maar lost uiteindelijk niets op. In tegendeel: we weten dat het leidt tot diepe ellende en volstrekte chaos.

Waarom kijken klimaatwetenschappers weg van het probleem?

 

Het is een gigantisch probleem en niemand weet, hoe je het moet oplossen. Wat doe je dan?

Hoe groot is het probleem? De energie die op de Aarde valt, is meer dan de energie die de Aarde uitstraalt. Een tijdje geleden bedroeg het verschil ongeveer 1 Watt per m2 aardoppervlak. Dat lijkt niet al te veel, maar de Aarde is best behoorlijk groot en het gaat het hele jaar door.

Laat ik voor het gemak de kavel nemen waarop ons huis staat. Die is 246 vierkante meter. Dat komt dus overeen met steeds een klein mini elektrisch kacheltje van 246 Watt. Maar dat kacheltje brandt het hele jaar door.

Een jaar heeft 365 dagen van 24 uur, dus 8760 uur. Onze kavel levert dus 246 x 8760 Wattuur. Dat is 2154960 Wattuur. Of in kiloWattuur: 2155 kWh. Dat komt overeen met een elektrische kachel van 1000 Watt die je 2155 uur laat branden. Je moet die kachel dus 90 dagen laten branden om dezelfde opwarming te krijgen, die ons huis, tuin en garage gratis aan de Aarde levert.

Alleen in Eelde heb je al duizenden woningen. Maar je hebt ook velden en bossen. En je hebt vlakbij het Paterswoldse Meer. Al die oppervlakten doen lustig mee met het opwarmen van onze planeet.

Dat is nog niet alles. Een tijdje geleden bedroeg die opwarming ongeveer 1 Watt per vierkante meter. Maar ondertussen zit die energie-onbalans al een stuk hoger. Ik dacht 1,3 Watt gezien te hebben. Het is dus niet zo, dat die 1 Watt mooi constant 1 Watt blijft. Nee, die wordt bijna jaarlijks hoger.

Als we nu allemaal verstandig waren, hielden we vandaag de dag nog op met auto rijden, vliegen, op vakantie gaan, vlees en kaas eten en overbodige leuke dingen kopen. Misschien moeten we ook wel ophouden met internet en computers.

Alleen, we zijn niet verstandig. We zijn niet rationeel. We willen eten  en we willen lekker eten en liefst veel. We willen niet alleen autorijden, maar we willen twee auto's en dan liever niet van die kleine, maar lekkere stevige, die indruk maken.

Oké, maar waarom blijven klimaatwetenschappers dan vooral wegkijken?

De simpele verklaring is, dat mensen twee verschillende communicatiemodellen hanteren. Ze bezitten in beginsel twee totaal verschillende manieren van woordproductie. Psychologen duiden die wel aan als systeem 1 en systeem 2. Maar misschien is het beter om het te hebben over propaganda/reclame enerzijds en descriptie/predictie anderzijds.

Adolf Hitler wist de Duitse massa's behoorlijk naar zijn hand te zetten. Dat lukte lang niet bij iedereen, maar bij een belangrijke minderheid van de Duitsers in die tijd, lukte het wel.

Wat Hitler deed, was zijn publiek voeren met 'mooie' verhalen. Met geleuter dat zijn publiek mooi vond en graag geloofde. In Mein Kampf beschrijft hij heel expliciet, dat zijn doel simpel was. Hij wilde na afloop van zijn toespraak zo veel mogelijk aanmelding voor zijn SDAP (de nazi-partij). De juistheid of onjuistheid van wat hij beweerde, vond hij dus volstrekt niet relevant.

Die manier van communiceren is vandaag de dag overwegend de norm. We willen allemaal graag een goed belegde boterham, dus andere mensen bepalen wat je verdient en hoe goed je het doet. Het Nederlandse spreekwoord zegt: wiens brood men eet, diens woord men preekt. We willen graag tevreden klanten, een tevreden publiek.

Moderne wetenschappers vertalen dat in publicaties. Het gaat er niet langer om, dat we problemen oplossen. Nee, het gaat erom dat je publiceert, liefst in tijdschriften die belangrijk worden gevonden. Maar ook de 'readers' van die tijdschriften willen graag weer 'mooie' verhalen. Verhalen die ze gevoelsmatig zien als goed.

De tweede manier van woordproductie, is je woorden zo te kiezen dat ze kloppen met de harde werkelijkheid en die harde werkelijkheid beschrijven en zo mogelijk voorspellen. Alleen die manier van woordproductie levert dus geen ''mooie' verhalen op, zeker niet in dit geval.

En omdat je ook als klimaatwetenschapper toch graag een goed belegde boterham wilt en ook graag promotie wilt maken, kies je dus stilzwijgend en zonder jezelf dat zo te realiseren voor het propagande/reclame model.

Is het echt zo? Valt mijn verhaal te toetsen? Bij het KNMI vond ik een artikel over de energiebalans (https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/achtergrond/energiebalans-van-de-aarde). Het verhaal dat ik hierboven in kort bestek weergaf. Een verhaal dat heel simpel is, maar ook heel verontrustend. Kijk en lees dan eens het KNMI-verhaal. Alles staat er min of meer in, maar op zo'n manier dat het niemand verontrust en dat het vooral een heel wetenschappelijke indruk maakt.

Waarom kijken de meeste wetenschappers tegenwoordig weg van lastige problemen? Omdat ze brood op de plank willen. Omdat ze liever een 'mooi' verhaal ophangen, dan een verhaal dat hun publiek met de neus op de harde feiten drukt.

 

 

 

Door gevaarlijke gekken omringd. 10. Klimaatwetenschappers die wegkijken van het echte probleem

 

Met het klimaat gaat het niet echt goed. Vandaag werd voorlopig het laatste rapport van het IPCC gepubliceerd. Nu heb ik niet de moeite genomen dat ongetwijfeld lijvige rapport door te worstelen. Ik baseer me dus op wat ik erover lees.

De BBC-site (https://www.bbc.com/news/science-environment-65000182) komt met een artikel getiteld: UN climate report: Scientists release 'survival guide' to avert climate disaster.

Ik geef het begin van het BBC-artikel:

"UN chief Antonio Guterres says a major new report on climate change is a 'survival guide for humanity'.

Clean energy and technology can be exploited to avoid the growing climate disaster, the report says.

But at a meeting in Switzerland to agree their findings, climate scientists warned a key global temperature goal will likely be missed.

Their report lays out how rapid cuts to fossil fuels can avert the worst effects of climate change."

De vraag waar het mij om gaat, is deze: valt een klimaatramp nog te voorkomen?

Het citaat hierboven laat al zien, dat klimaatwetenschappers het gestelde doel van maximaal 1,5 Celsius opwarming niet langer realistisch achten. Dat is dus een bijna gepasseerd station. De trein rijdt en er is geen kans meer op tijd te stoppen.

Maar is het inderdaad mogelijk het volgende doel, de opwarming te beperken tot maximaal 2 graden Celsius wel te halen?

Ik zou dan graag een realiseerbaar en uitvoerbaar plan horen om dat doel te bereiken. Maar er is helemaal geen plan, laat staan een uitvoerbaar plan. Het idee is heel kinderlijk: als we nu met zijn allen (vrijwel) ophouden met het uitstoten van CO2 en andere broeikasgassen, komt het helemaal goed.

Je hebt te maken met miljarden mensen. Die mensen willen eten, willen verwarming, willen luxe, willen op vakantie, willen auto's. Hoe denk je, dat die mensen spontaan ophouden met CO2 uitstoten en andere broeikasgassen?

Stel, dat je de helft van de wereldbevolking zo gek krijgt. De andere helft zal dat interpreteren als: het gaat best goed. We kunnen wel wat meer uitstoten.

Het probleem met klimaatwetenschappers is dat ze druk bezig zijn met het schrijven van gewichtige rapporten, maar geen enkel uitvoerbaar plan maken of gemaakt hebben om de opwarming te stoppen. Ze zien het probleem en gaan erover schrijven.

Ze hopen de werkelijkheid te bezweren met woorden, maar die keiharde werkelijkheid, wat Einstein 'God' noemde, zal zich daar geen sikkepit van aantrekken.

Klimaatwetenschappers zijn in doorsnee mensen die druk zijn met wegkijken van het echte probleem. Misschien mag je ze dat niet kwalijk nemen, maar het is wel zo. 

 

 

 

Roeptoeteren over Vladimir Poetin

 

Laatst bijgewerkt: 19/3/2023 om 14:07

 

Vandaag (17/3/2023) werd ik onaangenaam verrast door het Dagblad van het Noorden met een stuk over de persoonlijkheid van Vladimir Poetin (https://www.andredoorlag.nl/2023/03/17/we-gaan-verkeerd-om-met-vladimir-poetin-dvhn-17-3-23/). Het stuk is afkomstig van André Doorlag, gepensioneerd psycholoog en publicist.

Waarom was ik onaangenaam verrast? Het stuk is mijns inziens overwegend volstrekte lariekoek. De man produceert een prachtig verhaal, dat geef ik graag toe, maar het is allemaal gebaseerd op niks.

Als je op internet zoekt, zie je dat André Doorlag als publicist best behoorlijk succesvol is. De site Journa (https://journa.com/article/a60GOB48yRnKjLw8Qj1gPCHKrVf6ow_fcnrJIsB0AUk) geeft een heel reeks opiniestukken en ingezonden stukken van hem daterend vanaf september 2015.

Wat beweert Doorlag? "Zijn gedrag [van Poetin] analyserend lijken we te maken hebben met iemand met Asperger, een vorm van autisme, met antisociale en paranoïde neveneigenschappen." Poetin zou een autist zijn, aldus deze schrijver van opiniestukken.

Wel, als dat klopt, dan klopt ongeveer alles dat vanaf 1950 gevonden is op het gebied van discriminatie en agressie niet, lijkt me.

Waar is die uitspraak precies op gebaseerd? Op de indruk die Poetin met zijn gedrag maakt op Doorlag. Poetin komt vaak wat formeel en stijf over. Dus hup, daar hebben we een autist! Het is een uitspraak die me nogal beledigend lijkt voor echte autisten.

Is het plausibel dat je het als autist zult schoppen tot dictator van een wereldrijk? Ik denk van niet. Wat we weten over dictators en andere strongman, is dat het vrijwel altijd om double highs gaat. Mensen die hoog scoren op rechts autoritarisme (gemeten met RWA) en sociale dominantie (gemeten met SDO). Die twee hoge scores impliceren ook dat ze extreem hoog scoren op bevooroordeeldheid. De standaardmaat voor discriminatie en agressie.

Het mooie is dat we veel weten over double highs. En inderdaad: dat zijn extreem gevaarlijke mensen, die tot alles in staat zijn.

Wat we weten over autisme is in feite precies tegenovergesteld. De enig redelijk werkende objectieve maat laat zien dat er een verband is met wiskundige begaafdheid. Dat wijst erop dat autisme vooral het tegenovergestelde is van bevooroordeeldheid. Ik heb daar eerder in deze blog al uitgebreid aandacht aan besteed.

Ondanks dat, hoe komen we er achter wie in dit geval gelijk heeft? Wel, dat is simpel. Iemand die extreem bevooroordeeld is, praat en denkt op een manier die heel typerend is. Men denkt en redeneert vanuit zijn geloof, vanuit zijn wensen, vanuit zijn heilige weten. Men redeneert niet vanuit de koele en harde feiten.

Terwijl we bij een autist juist een soort onbevangenheid verwachten. Er is niet zo maar een duidelijk verband tussen autisme en wiskunde. Kun je je Poetin voorstellen als een leuk, lief jongetje dat al heel jong de wiskunde Olympiade wint? Ik niet. Ik denk dat de belangstelling van Poetin uitgaat naar totaal andere dingen.

We hebben ook nog de redevoeringen van Poetin. Krijg je dan de indruk: we hebben hier te maken met iemand die zich hardnekkig aan de feiten vastklampt? Een van de laatste redevoeringen van Poetin ging alle kanten uit, maar leek ongeveer ieder verband met de harde werkelijkheid te hebben verloren.

Ik vrees dat het empirische discriminatie- en agressieonderzoek dat sinds 1950 heeft plaatsgevonden, deze wedstrijd wint. Poetin is precies, wat je zou verwachten: een gevaarlijke double high. Extreem bevooroordeeld, extreem autoritaristisch, extreem sociaal-dominant.

Waarom ben ik dan toch onaangenaam getroffen? Dat mensen allerhande onzin beweren over Poetin moet kunnen. Dat een psycholoog dat meent te moeten doen, is al minder fraai. Maar dat een krant vervolgens dit soort onzin op grote schaal verspreidt, doet het ergste vrezen.

We zouden als land en natie probleemloos door zulke onzin heen moeten prikken. Maar kennelijk wordt dat niet meer geleerd. Kennelijk omarmt men alle mogelijke onzin als diepe wijsheid.

Als je te maken hebt, met mensen zoals Poetin, kan dat gemakkelijk het einde betekenen.

Hoe rationeel zijn we?

 

Kort geleden begaf onze oude vaatwasser het. Dat leverde een soort panieksituatie op, want het idee dat je met de hand zou moeten afwassen, lijkt heel ver achter ons te liggen. Ik ging dus kijken op Coolblue.nl naar de leverbare vaatwassers.

Maar wat is een goede vaatwasser? Een goede vaatwasser moet de vaat goed reinigen. Verder is belangrijk dat hij het doet en niet tussentijds kapot gaat. Want dat wil je niet, daar zit je niet op te wachten.

Een derde belangrijk punt is de hoeveelheid elektra die de vaatwasser per afwasbeurt verbruikt. Een vaatwasser verbruikt snel iets van een kiloWattuur (kWh) per wasbeurt. Als je dus dagelijks afwast en zo'n machine 15 jaar meegaat, terwijl de stroomprijs is in die periode gemiddeld 0,50 per kWh is, dan telt dat op tot meer dan 2700 euro. Dat is belangrijk meer dan wat zelfs de duurste vaatwasser in aanschaf kost.

Ik zocht dus een goed reinigende, betrouwbare vaatwasser die zuinig omging met stroom. Bij Coolblue.nl kun je dat tegenwoordig heel simpel opgeven via de energieklasse, die je wilt voor je vaatwasser. Klasse A is heel zuinig, maar klassen D, E en F zijn dat dus steeds minder.

Ik gaf dus op energieklasse 'A'. Vervolgens bleek er echter slechts één vaatwasser van energieklasse A te zijn. Dat was een machine van Miele en bovendien was het ook nog eens een van de duurste machines die leverbaar waren.

Verder zoeken leerde dat de goedkopere vaatwassers allemaal een veel lagere energieklasse hadden. Je kon dus gaan voor een goedkope vaatwasser, maar dan verbruikte het ding veel elektra. Of je kon gaan voor een dure vaatwasser, die veel minder elektra verbruikte.

De machine die energieklasse A had, verbruikte volgens de specificaties 0,52 kWh per afwas en kostte 1199 euro. Deze Miele moest ik dan dus vergelijken met een andere Miele die ook goed afwaste, en even betrouwbaar was, maar veel meer stroom verbruikte.  Deze Miele had energieklasse E, verbruikte per wasbeurt 0,923 kWh en koste 699 euro. Deze machine was dus maar liefst 500 euro goedkoper.

Als de vaatwasser 15 jaar meegaat en je per jaar 360 keer afwast en je uitgaat van 0,50 gemiddeld voor een kWh over die 15 jaar (een nogal onwaarschijnlijk lage schatting) kom je uit op een besparing van 1034 euro aan elektra. De dure vaatwasser kost in aanschaf 500 meer, maar bespaart je meer dan het dubbele van die 500. De dure vaatwasser is dus in dit geval de beste keus.

Je kunt het ook anders formuleren. Je geeft voor de dure Miele 500 euro extra uit. Maar gerekend over 15 jaar levert die een besparing van ruim 1000 euro op. Als je rekent met rente op rente dan levert de Google calculator op, dat je op die 500 jaarlijks een rendement haalt van 5%. Belangrijk meer dan wat je op dit moment bij een bank kunt krijgen. De dure, zuinige machine is dus de betere koop.

Maar als je op de site van Coolblue gaat kijken naar de energieklasses van vrijstaande vaatwassers, dan zie je precies het omgekeerde. Het grootste aanbod aan vaatwassers zit  in energieklasse E met 26. Het kleinste aanbod zit in klasse A met slechts 1 machine.

Kennelijk laten mensen zich dus vooral leiden door de prijs van de vaatwasser machine en niet door de totale kosten over de volledige levensduur. Hoewel het om een behoorlijk bedrag gaat, lukt het dus kennelijk veel mensen niet de zaak rationeel te benaderen. Ze gaan af op hun gevoel: dat is toch wel heel veel geld.

Je zou denken, dat de mensen die wel kostenbewust kiezen, vaak voor deze enige machine van energieklasse A kiezen. Qua kosten lijkt er geen betere te zijn. De monteur die de machine afleverde, vertelde echter dat hij vrijwel nooit vaatwassers van Miele afleverde. Mensen kozen bij vaatwassers bijna altijd voor andere (qua aanschaf minder dure) merken.

Dan was er nog iets, dat mijn twijfel over de rekenvaardigheid van de gemiddelde Nederlander geen goed deed. Coolblue blijkt tegenwoordig ook vaatwassers te verhuren. Dat is natuurlijk prima. Maar als je even keek naar het maandbedrag en dat vermenigvuldigde met de verwachte levensduur van de machine, schrok je. Je hoeft dan niet eens heel veel te betalen, maar het bedrag dat je uiteindelijk wel betaalt, is bijna astronomisch. Wie zijn gevoel volgt in dit soort zaken, moet soms kennelijk wel heel stevig bloeden.

De conclusie op basis van deze beperkte waarnemingen moet kennelijk zijn, dat de meeste Nederlanders een stuk minder rationeel zijn, dan verstandig zou zijn. Anders geformuleerd: ze kopen wel een vaatwasser, maar niet op een verstandige manier.

Of zoals een autoverkoper ooit tegen me opmerkte: mensen kopen een auto op basis van emotie.

 

Twee soorten denken: rationeel denken is het tegenovergestelde van bevooroordeeld denken

 

Bevooroordeeldheid is de basis van het 'fascistische' systeem! Dat klinkt misschien simpel, maar in die stelling zitten twee lastige termen, die om nadere uitleg vragen.

Laten we beginnen met 'het fascistische systeem'. Wat is dat precies? Wat bedoelen we daarmee? Rusland onder Poetin is een modern voorbeeld. Poetin is de strongman of dictator. Mensen die hij beschouwt als mogelijk tegenstander, kan hij ongestraft uit de weg laten ruimen.

Nazi-Duitsland onder Hitler is natuurlijk een ander voorbeeld. Ook een criminele organisatie als de mafia is voorbeeld van een fascistisch systeem.

In een fascistisch systeem is de strongman de absolute heerser. Verder geldt: might makes right. Degene die de macht heeft, heeft altijd gelijk, niet omdat hij gelijk heeft, maar omdat hij de macht heeft. Het recht van de sterkste zegeviert.

Hoe kan een strongman de macht grijpen en een tijd lang houden? De macht van de strongman is gebaseerd op zijn leger van volgelingen/gelovigen. Rechtse autoritaristen die inwendig borrelen van agressie en klaar staan om op zijn wenk in actie te komen.

Een leger van rechtse autoritaristen valt echter al snel niet meer aan te sturen. Autoritaristen zijn cognitief beperkte mensen, die wel globaal begrijpen wie ze in opdracht van de strongman moeten mollen, maar die niet in staat zijn orders nauwkeurig uit te voeren.

De oplossing voor dat probleem vindt de strongman in de vorm van 'men of action'. Dit zijn sociaal dominante mensen, die niet rechts autoritaristisch zijn. Ze kunnen wel scherp denken, ze zien wel de objectieve werkelijkheid en ze hebben een brandend verlangen naar macht en status. Deze men of action leveren de strongman zijn middenkader, dat hij nodig heeft om zijn leger van volgelingen/gelovigen aan te sturen.

Maar dat betekent dus, dat je in een fascistisch systeem in beginsel drie verschillende soorten mensen hebt. Allereerst heb je de strongman en de mensen die hopen hem op te volgen. Dit zijn double highs: ze zijn rechts autoritaristisch en sociaal dominant. Ze willen en dolgraag bij de groep horen en ze willen sociaal zoveel mogelijk status en macht.

Dan heb je de volgelingen/gelovigen, de rechtse autoritaristen. Deze mensen willen ten koste van alles bij de groep horen.

Tenslotte heb je de man of action. Deze mensen willen niet ten koste van alles bij de groep horen, maar ze willen wel zoveel mogelijk status en macht.

Wat hebben deze drie verschillende soorten mensen gemeenschappelijk? Wat bindt hen? Dat is hun bevooroordeeldheid. Alle drie soorten mensen zijn bevooroordeeld. 

Wat wil dat zeggen? Bevooroordeeld zijn is het omarmen van uitspraken waar geen feitelijke basis voor is. Meestal worden populaire uitspraken over andere groepen gebruikt. Men focust dan dus niet op bevooroordeeldheid in het algemeen, maar op 'social prejudice' (uitspraken over andere groepen). Als het goed is, hebben die uitspraken betrekking op meerdere minderheidsgroepen. Het gaat om zogenaamde gegeneraliseerde sociale bevooroordeeldheid (generalized social prejudice).

Mensen hebben dus twee totaal verschillende redenen om uitspraken die de groep verkondigt en gelooft over te nemen en vervolgens zelf rond te gaan bazuinen. De rechtse autoritaristen willen ten kosten van alles lid van de groep zijn en blijven. De sociaal dominanten willen in de groep qua status en macht zo hoog mogelijk komen. De double highs zijn beide, ze willen en lid van de groep zijn en in de groep zo hoog mogelijk komen.

Het criterium om een uitspraak te omarmen is dus niet, of die uitspraak feitelijk klopt, maar of die goed valt in de groep. Het denken en spreken van de groepsleden wordt bepaald door de groep en haar leiders.

Wat is de tegenovergestelde manier van denken en spreken? Dat is uitspraken omarmen omdat ze feitelijk kloppen. De mensen die zich van het groepsstandpunt niets aantrekken, maar focussen op dat wat wel en dat wat niet is. Deze mensen zijn onbevooroordeeld en omarmen een rationele manier van denken.

Je denken in overeenstemming brengen met de harde feiten, is rationeel denken. Het tegenovergestelde is bevooroordeeld denken: je denken in overeenstemming brengen met de opvatting die je groep op dat moment omarmt.

 

 

 

 

 

Door gevaarlijke gekken omringd: 9. Kappers die niet mogen discrimineren op sekse

 

Laatst bijgewerkt: 19/3/2023 om 14:14

 

Is het ludiek bedoeld of serieus? De Volkskrant publiceert vandaag (https://krant.volkskrant.nl/titles/volkskrant/7929/publications/1823/articles/1787369/28/2) een triomfantelijk betoog: kappers discrimineren vrouwen door meer voor een knipbeurt te vragen dan bij mannen. Dus is er sprake van discriminatie op sekse!

De titel van het verhaal is:  Het duurt al veel te lang dat vrouwen meer betalen voor een knipbeurt. En nee, het verhaal is niet bedoeld als grap.

Het is mooi dat de schrijfster gelooft dat de doorsnee man evenveel haar en precies hetzelfde kapsel heeft als de doorsnee vrouw, maar of dat geloof helemaal overeenkomt met de realiteit lijkt me wat twijfelachtig. De schrijfster ziet dat verschil echter niet. Meestal loopt ze kennelijk met gesloten ogen door de stad.

Misschien moeten we in dit geval de kappers niet aanklagen, maar de foute Natuur. Die natuurlijk volledig ten onrechte onderscheid meent te moeten maken tussen mannen en vrouwen.

'Goed bezig' zijn we

 

Als je tegenwoordig een stommiteit uithaalt, je laat iets vallen of zo, krijg je te horen: 'goed bezig'. Zijn we inderdaad in Nederland 'goed bezig'?

Volgens die bekende Nederlandse schrijver van bestsellers deugen de meeste mensen, althans dat was de titel van zijn boek. Volgens deze blog zijn er gegronde redenen om aan te nemen, dat het met het deugen van de meeste mensen wat tegenvalt, als we althans kijken naar de scores op bevooroordeeldheid. Die zouden minimaal moeten zijn, maar zijn dat niet.

Laten we proberen te kijken naar de grote lijn. Hoe gaat het tegenwoordig in Nederland in vergelijking met pakweg 50 jaar geleden?

Toen was het in Europa vrede. Men had het wel over de 'koude oorlog' en het IJzeren Gordijn, maar ondanks dat of juist daardoor was er toch een soort voortdurende wapenstilstand. Er werd niet gevochten, het was geen oorlog. Op dit moment lijkt duidelijk dat Europa verwikkeld is geraakt in een bloedig conflict dat op dit moment nog beperkt lijkt te zijn tot Rusland en Oekraïne, maar uiteindelijk ongetwijfeld niet beperkt zal blijven tot die landen.

Dan is er een ander puntje. Wie door de nieuwe wijk van de gemeente Tynaarlo loopt, die tegen de stad Groningen aanligt, ziet de ene kapitale woning na de andere aan zijn oog voorbijtrekken. De meeste woningen aan het water. De huizenprijzen in deze gemeente lagen gemiddeld het hoogst van alle gemeenten in de vier noordelijke provincies (Friesland, Groningen, Drente, Overijssel). Kortom, een fraaie woonwijk.

Maar zoals het nu ligt, gaat de opwarming voorlopig op volle kracht verder. Bij de huidige opwarming lijkt al duidelijk te zijn, dat het meeste ijs op Groenland en Antartica zal smelten. Je spreekt dan snel over een zeespiegel die een 20 meter hoger ligt, dan nu. Met andere woorden: die mooie woonwijk gaat verdrinken. Net als de overgrote rest van Nederland. Goed bezig, dus.

Misschien moet ik nog een puntje noemen. In mijn jeugd passeerde Nederland de 10 miljoen inwoners. Als we zo doorgaan, zitten we straks op 20 miljoen. Prachtig, maar als de boel onderloopt, zullen die mensen een veilig heenkomen proberen te zoeken. Met 20 miljoen is dat probleem twee keer zo groot als met 10 miljoen.

Met de natuur gaat het ondertussen niet echt goed. In mijn jeugd liep ik in de buurt van Joure met de hond vaak naar de enige plaatselijke zandverstuiving een aantal kilometers verder. Als je daar rustig ging zitten, had je kans even later een konijntje te zien of een ree. Het was een prachtig plekje. 

Wie er nu komt, zie in Joure eerst eindeloze villawijken, maar als je dan op zoek gaat naar dat ene mooie plekje, ziet dat er niets meer van over is. Het valt amper nog terug te vinden. Het is nu saai productiebos. Geen echt bos, maar wel allemaal boompjes die niets voorstellen.

Nu is dat natuurlijk maar een toevallige indruk, maar wat er is aan cijfers bevestigt mijn verhaal. We hebben een stikstofprobleem, soorten verdwijnen en sterven uit. Het gaat op dit punt niet echt goed, vergeleken met vroeger.

Dan is er nog iets, dat me opvalt. Na de oorlog lukte het om met steeds minder mensen steeds meer te produceren in de landbouw. Mijn vader was werkzaam bij het landbouw-consulentschap en trof boeren, die graag hun voordeel deden met zijn adviezen.

Ik trad min of meer in zijn voetsporen en werd onderwijsadviseur. Het idee was, dat het onderwijs vele malen beter, effectiever en productiever kon en wij zouden wel even adviseren, hoe. Maar wat is er van al die plannen terechtgekomen?

De landbouw is inderdaad veel productiever geworden, maar heeft ondertussen ook een soort milieuramp veroorzaakt. Men had wel oog voor de productie, maar geen oog voor de milieukosten.

Bij het onderwijs gebeurde echter iets, dat niemand ooit verwacht had. Op een of andere manier werd het voortdurend slechter. Waarom dat zo is, is niet duidelijk. Maar duidelijk is wel, dat alle ideeën over beter onderwijs in de praktijk zijn uitgelopen op hun tegendeel. Dus ook op dit punt zijn we goed bezig geweest, maar niet heus.

Dan is er nog een aardig puntje. In mijn jeugd werd duidelijk dat Nederland beschikte over enorme aardgasvoorraden. Al dat gas is grotendeels op. We hebben het zelf opgebrand of verkocht aan andere landen, die het daarna hebben opgebrand. Dat gas heeft ons heel veel geld opgeleverd, maar op een of andere manier heeft dat geld niet goed gewerkt. In Nederland ontstond iets als de hollandse ziekte. We wilden steeds meer dure voorzieningen, zonder dat we daar tenslotte nog geld voor hadden. Wat een zegen had moeten zijn, werd een ramp. Een ramp die de Groningers aan den lijve zouden ervaren.

Kortom, 'goed bezig' zijn we.

Het leger der onkwetsbaren

De afgelopen winter viel het met de gladheid meestal wel wat mee, maar vanochtend was het raak. Een dikke laag papperige sneeuw liet mijn krantenfiets voortdurend alle kanten uit slippen. Fietsen ging vaak helemaal niet, want zodra je wat gang probeerde te maken, sloeg het achterwiel door.

Op een doordeweekse dag heb ik aan het begin van mijn ronde zo'n 20 kilo in de bak op het voorwiel. Als de fiets dan ook nog gaat glijden en slippen, ga je snel onderuit. Je probeert dus zo te fietsen, dat je niet onderuit gaat. Dat betekent voorzichtig fietsen en klaar zitten om de onderuit schuivende fiets op te vangen.

Het gevolg is dat de ronde langer duurt. Normaal ben ik zo'n vijf kwartier kwijt, maar vandaag was het 7 kwartier. Daar staat tegenover dat ik niet onderuit ging. Wanneer je valt, weet je nooit precies hoe het afloopt en hoe groot de schade is.

Ik was geneigd te denken, dat in deze glibberige omstandigheden iedereen er wel ongeveer zo over zou denken. Dat bleek echter niet zo te zijn. Naarmate het drukker werd, zag ik steeds meer mensen die zichzelf kennelijk als volledig onkwetsbaar beschouwden.

Misschien waren het Christenen, die dachten dat hun God ook nu weer over hun heil en gezondheid zou waken. Of hadden ze crystal meth. geslikt, net als de Duitse soldaten in Wereldoorlog II, zodat ze zichzelf als onoverwinnelijk zagen.

Een van de hoogtepunten die ik zag, was een jonge moeder, die er onbekommerd op los fietste. Ze droeg ondanks de vrieskou een kekke minirok. Haar benen waren slechts bedekt door een dunne transparante zwarte panty. Ideale kleding om mee over het asfalt te schuiven. In een zitje aan het stuur haar kind.

Ging het echt met dit leger van mensen die zichzelf kennelijk zagen als volledig onkwetsbaar, werkelijk voortdurend vlekkeloos? In de krant las ik even later over een reeks ongelukken die door de gladheid hadden plaatsgevonden en de nodige slachtoffers hadden geëist.

Ben ik de enige, die dit onbezonnen gedrag waarneemt. Later op de dag hoorde ik precies hetzelfde verhaal van iemand anders zonder dat ik iets gemeld had over mijn waarnemingen.

De grote vraag in het kader van deze blog is natuurlijk: hoe kan dit? Waar komt dit onbezonnen gedrag vandaan?

Ik denk dat je door schade en schande moet leren dat de natuur hard is. Wat je ziet, is ouders die hun kind in grote elektrische bakfietsen naar school racen. In zo'n bak zit het kind behoorlijk veilig, maar van zo'n tochtje leert het niets. Wij moesten vroeger al jong zelf naar school lopen (en later fietsen). Met wat pech werd je minimaal bedreigd door kinderen van de andere school. Bij gladheid ging je onderuit, voordat je je gerealiseerd had, dat het glad was.

De natuur is hard en het asfalt of de klinkers waarop je terecht komt, helaas niet minder. Het grote verschil is dat wij dat leerden als kinderen, terwijl de jonge ouders van nu daar nog steeds niet mee op de hoogte lijken te zijn.

Is 'bodypositivity' goed of slecht?

 

Nu.nl opent vandaag (7/3/2023, 10.24 uur) met een item over 'bodypositivity' (https://www.nu.nl/login-vereist/6254191/halve-wereldbevolking-te-zwaar-in-2035-draagt-bodypositivity-hieraan-bij.html). Is die maatschappelijke beweging goed of slecht? Dat is eigenlijk de vraag, die centraal staat. Naar verwachting is de helft van de wereldbevolking in 2035 te zwaar. Dat wil zeggen: heeft medisch gezien een te hoge BMI-waarde.

Als je te zwaar bent, heeft dat verschillende effecten. Allereerst geeft het meer kans op gezondheidsproblemen. Ten tweede worden dikke mensen vaak gestigmatiseerd en gediscrimineerd (negatief behandeld) door hun uiterlijk. Ten derde heeft dik zijn ook gevolgen voor hoe energiek men zich voet en schijnen dikke mensen vaker last te hebben van depressies (geen zin hebben, je terneergeslagen voelen). Ook lijken dikke mensen vaker last te hebben van een negatief zelfbeeld.

Waar staat de groep mensen voor die 'bodypositivity' propageert? Een van de eerste sites waar Google me naar verwijst (https://miljuschka.nl/body-positivity-dit-is-wat-je-moet-weten/), komt met hoop verward gekakel waar ik weinig aan heb. De indruk die het op mij maakt, is dat de mensen van de beweging kennelijk vooral kakelkippen zijn. Ze leuteren maar wat in de ruimte.

De Nederlandstalige Wikipedia zegt (7/3/2023, 10.44) dit:

"De term body positivity (Engels, vertaling: 'lichaamspositiviteit') verwijst naar een maatschappelijke beweging die ernaar streeft om het zelfbeeld van mensen met overgewicht te versterken (empowerment) en tegelijkertijd de wijze waarop de maatschappij het menselijk lichaam beoordeelt ter sprake te brengen. De beweging pleit voor acceptatie van het menselijk lichaam in al zijn verschijningsvormen, stelt bestaande schoonheidsidealen ter discussie en is daarmee een emanciperende beweging.

Het is aangetoond dat mensen met overgewicht lijden onder fatshaming en te maken hebben met een brede waaier aan vooroordelen over de persoonlijkheidskenmerken van obese mensen.[2] Dit leidt ertoe dat zij minder goede onderwijs- en baankansen krijgen, een lager salaris verdienen, minder vaak trouwen en minder vaak goede gezondheidszorg krijgen vergeleken met mensen met een gezond gewicht.[2][3]

Body positivity is gestart als een reactie op hoe er tegen mensen met overgewicht werd aangekeken, maar heeft zich ontwikkeld tot een bredere beweging die zich bezig houdt met alle lichamen die anders zijn dan het lichaamsbeeld dat in de media gepresenteerd wordt.

Dankzij de sociale media heeft de beweging zich wereldwijd kunnen ontwikkelen."

 

Positief denken over je eigen lichaam is in beginsel natuurlijk zinvol. Want dat lichaam is het enige lichaam dat je hebt, daar moet je het mee doen. Negatief denken in dat verband lijkt niet echt zinvol.

Aan de andere kant, als je te dik bent, heb je dus wel degelijk een probleem. Uitgaande van wat ik hierboven vermeld heb, kun je dat probleem zelfs opsplitsen in een reeks deelproblemen.

1. Je hebt het effect op je gezondheid.

2. Je hebt het sociale effect: mensen vinden dik zijn, lelijk.

3. Je hebt het effect op je energieniveau, stemmingen en zelfbeeld.

Met andere woorden, hoe je het ook draait of keert, als je te dik bent, heb je echt een probleem.

Maar wat is het idee van de bodypositivity-beweging? Dat je je eigen dikheid moet accepteren en zien als een onderdeel van je identiteit. Ik ben, wie ik ben en ik heb het recht, te zijn, zoals ik ben.

Ja, je mag natuurlijk gerust te dik zijn, maar dat zal aan de effecten van dat te dik zijn, weinig veranderen.

Het idee van de bodypositivity-beweging is dus eigenlijk: accepteer en verdedig je eigen dikheid. Je bent, wie je bent. Je hebt het recht, te zijn zoals je bent.

 

Nu wordt het interessant. We hebben dus in beginsel twee totaal verschillende reacties op dikheid. Beide reacties zijn mogelijk, beide reacties komen voor. De ene reactie is: ik ben te dik, daar wil ik wat aan doen. De andere reactie is: ik ben te dik, nou en? Iedereen moet dat maar accepteren!

Als je twee totaal verschillende reactie hebt, moet je bijna automatisch denken aan het discriminatie- en agressieonderzoek. Op het verhaal van de strongman zijn twee totaal verschillende reacties mogelijk. Of je vindt het een 'mooi' verhaal of je vindt het helemaal niks.

In dit geval ben je akelig dik. Dan komt er iemand met het verhaal: dat is helemaal oké, dat geeft niks. Jij bent nu gewoon eenmaal dik, daar valt niks aan te doen, dat moet je accepteren, jij hebt het recht om te zijn, wie je bent. Mensen moeten je maar accepteren, zoals je bent.

Dat is dus een 'mooi' verhaal. want andere mensen trekken zich van dat verhaal uiteindelijk natuurlijk geen sikkepit aan. Ze vinden jou lelijk en vroeg of laat, zul je dat merken ook.

Het andere verhaal is niet mooi. Je bent te dik. Dat geeft problemen. Als je kunt, doe er dan wat aan. Dat verhaal legt dus de rotzooi, waar die hoort. Bij jou op de stoep.

Wie het verhaal van de strongman volgt, komt uiteindelijk bedrogen uit. Hij of zij wordt (vrijwillig) slaaf van de strongman. Hij of zij wordt volledig afhankelijk van de strongman. Met wat pech verlies je je leven of je gezondheid. In ieder geval verlies je je bezit en je welvaart. Ik denk dat het met het verhaal van bodypositivity net zo is. Het is een 'mooi' verhaal, maar wie het volgt, raakt uiteindelijk alles kwijt.

 

Journalisten die schrijven over onderwerpen waar ze niets van snappen

 

Het fenomeen blijft me intrigeren. Journalisten die hele verhalen schrijven over onderwerpen waar ze de ballen niet van af weten. En dan liefst op een toon van: zo en zo zit het. Uiteraard ook nog vaak met brandende vragen, waarop ze vervolgens zelf het antwoord geven.

Vandaag (4/3/2023) vond ik in de NRC, in het katern Leven, een special over warmtepompen. Wel, dat schijnt een zeer technische materie te zijn, de ervaring leert dat dat bij journalisten zelden goed gaat.

Ging het vandaag wel goed? Nee, dus. Ik heb niet eens de moeite genomen de vele bladzijden gewauwel door te nemen. In een terzijde staan de verschillende typen warmtepompen volgens de auteurs. Maar de meest simpele en een van de meest efficiënte (als je uitgaat van de kosten) ontbreekt volledig: de lucht-lucht warmtepomp, ook wel airco of inverter genoemd.

Is een inverter voordeliger dan stoken op gas? Een kubieke meter gas bevat aan warmte ongeveer 10 kWh. Maar eerst verlies je warmte in de ketel en vervolgens bij het transport naar de woonkamer. Omdat de ketel normaal onder het dak staat en de woonkamer beneden is, kunnen de transportverliezen stevig oplopen.

Verder  zit je nog met het regelprobleem. Je wilt warmte in de keuken, maar de thermostaat zit in de woonkamer. Om de keuken warm te krijgen, moet je ook de woonkamer verwarmen.

Van die 10 kWh warmte komt daardoor uiteindelijk slechts een deel aan, waar die moet zijn. Laten we het voor het gemak ruim nemen en zeggen dat 7 kWh aankomt. Voor een gasgestookte installatie hebben we dan een rendement van 70% in totaal en dat is best hoog.

De gasprijs is gemiddeld op dit moment 2,28 per kuub. Om die 7 kWh in de woonkamer (of in de keuken) te krijgen heb je met een inverter ruim genoeg aan 2 kWh. De elektraprijs bedraagt momenteel 0,63 per kWh. Met een inverter kom je dus uit op 1,26. Per kuub gas een besparing van ruim een euro.

Je zou dus denken: simpel, einde discussie. Maar nee, journalisten moeten schrijven. Dat is hun broodwinning. Zo'n simpele rekensom is niet de bedoeling.

Hoe moet je dit fenomeen, dat voortdurend op allerhande terreinen terugkeert, verklaren?

De verklaring vloeit strikt genomen voort uit het soortenmodel. Volgens het soortenmodel heb je vier soorten mensen in beginsel. Drie van die vier soorten hebben de neiging te gaan klitten en een machtige groep te vormen. De overblijvende soort is de pineut en mag de productie doen en de praktische problemen oplossen en loopt als dank daarvoor de kans vermoord te worden, mishandeld te worden, belachelijk gemaakt te worden, etc. Discriminatie loont dus als je behoort tot de drie soorten 'uitverkoren' mensen.

Het gevolg van het soortenmodel is dat je in moderne landbouwsamenlevingen altijd twee verschillende culturen hebt. De ene cultuur (de lage) is gericht op productie en waarheidsvinding. De andere cultuur (de hoge) is gericht op macht en status.

Als je dus in de hoge cultuur zit, doet het er niet toe of wat je zegt, feitelijk klopt. Waar het om gaat, is dat het de ander goed in de oren klinkt. Het doel van je opmerkingen is altijd in status te stijgen, waardoor je het in de hoge cultuur beter krijgt. Het enige criterium voor de 'juistheid' van je verhaal is dus het oordeel van je publiek. Of je verhaal feitelijk klopt, is niet relevant.

En dat mogen we dus vandaag weer bevestigd zien in het uitvoerige verhaal in de NRC. Het klinkt leuk, maar het is in feite volstrekte onzin.

 

 

Het Chamberlain-Churchill dilemma: kiest men de 'mooie' droom of de bittere werkelijkheid?

 

Laatst bijgewerkt: 5/3/2023 om 1.14

 

Hoe stop je een dictator? Hoe stop je een strongman? Hoe stop je een bully? Op dat punt bestaan er twee verschillende opvattingen. De ene opvatting is dat je de bully zijn zin moet geven. Je gaat met hem praten en zegt, dat hij mag pakken, wat hij wil hebben, mits hij plechtig belooft dat het daarna blijvende vrede is. Op die manier red je de vrede.

Maar niet voor lang. De bully heeft succes geproefd. Met gedreig en geweld heeft hij gekregen, wat hij wilde. Nu wil hij meer. 

De andere opvatting is, dat je de bully een stevig pak slaag moet geven. Je moet niet vol begrip het gesprek aangaan. Nee, je moet hem een gigantisch pak rammel geven. Zodanig dat hij het nooit weer waagt, de boel te verstieren.

Welke benadering kiest iemand, de eerste of de tweede? Je zou dit het Chamberlain-Churchill dilemma kunnen noemen. Chamberlain dacht de vrede te kunnen redden, door 'Herr Hitler' zijn zin  te geven, mits Herr Hitler plechtig en op papier beloofde dat het daarna blijvende vrede zou zijn. Churchill voorzag dat onderhandelen geen zin had en dat oorlog onvermijdelijk was. Een oorlog die tot het bittere einde uitgevochten moest worden. Alleen onvoorwaardelijke overgave van Duitsland kon de strijd beëindigen.

Het dilemma is vermoedelijk al langer bekend. In het Oude Testament vinden we het verhaal van Kaïn die uit jaloezie Abel doodslaat. Wat moet je in zo'n geval doen? De Joden uit die tijd lieten het probleem graag aan hun God over. Die moest het probleem maar oplossen. Zelf deden ze liever niets. Ze keken misschien wat moeilijk, maar echt iets doen tegen die gewelddadige moordenaar durfden ze niet.

Het gevolg was dat Kaïn verder ging met dreigen en geweld. In de Bijbel staat het zo omschreven: hij richtte een stad op. Hij onderwierp een gebied en werd vorst over dat gebied. Geweld loonde een stuk meer dan het eindeloos passen op een kudde schapen, waar zijn dode broer Abel zo irritant goed in was geweest.

Als je het Bijbelverhaal goed leest, liep de zaak met Kaïn daarna volledig uit de hand. Als de oude Joden verstandig waren geweest, hadden ze Kaïn opgehangen aan de hoogste boom, die ze konden vinden. Maar ze waren niet verstandig en lieten liever Gods water over Gods akker lopen. Daardoor zat er uiteindelijk niets anders op dan zich aan de bully die ze zelf geschapen hadden, te onderwerpen.

Al in het begin van de menselijke beschaving lukte het niet om verstandig met gewelddadige individuën om te gaan. Mensen keken liever weg, dan dat ze de daders aanpakten en op hun donder gaven.

Martin Niemöller ooit dat treffende gedichtje:

"Toen ze de communisten kwamen halen

heb ik niets gezegd

ik was geen communist

Toen ze de vakbondsleden kwamen halen

heb ik niets gezegd

ik was geen vakbondslid

Toen ze de joden kwamen halen

heb ik niets gezegd

ik was geen jood

Toen ze de katholieken kwamen halen

heb ik niets gezegd

ik was geen katholiek

Toen kwamen ze mij halen

en er was niemand meer om iets te zeggen"

(Bron: De dag dat je brief kwam, Maarten Muntinga. Vertaling: Petra Catz)

 

Als je de moeite neemt, dat gedicht kritisch te lezen, zie je dat er ogenschijnlijk iets niet klopt. Want iets zeggen, dat zal toch niet altijd genoeg zijn? Of vergis ik me daarin?

Uiteindelijk kun je een strongman natuurlijk niet stoppen met alleen woorden. Maar onze eerste reactie in woorden, is in de praktijk bepalend voor hoe we verder gaan. Zodra we die eerste reactie gegeven hebben, is het in de praktijk vrijwel onmogelijk daar nog op terug te komen. Het lukt niet om daarna nog een totaal andere koers te gaan varen. Die eerste reactie is bepalend.

Wat is het kenmerkende verschil tussen de mensen die vallen voor het verhaal van de strongman en de mensen die niets van dat verhaal moeten hebben? Empirisch onderzoek heeft die vraag tenslotte beantwoord. De variabele die voorspelt wat mensen zullen kiezen, is bevooroordeeldheid (generalized prejudice). Het instemmen met populaire vooroordelen jegens minderheidsgroepen.

Het begint allemaal met hoe we reageren op vooroordelen jegens minderheden. Vinden we een uitspraak over de waardeloze en gevaarlijke X wel gaaf, of denken we collectief: lulkoek, bullshit, onzin, geleuter?

 

-----

Er is ondertussen ook nog een ander resultaat, dat dit bevestigt. In de data van de World Values Survey (WVS) vond ik via handmatig zoeken (volgens mij nog steeds de beste manier om een eventuele factor te vinden) slechts één enkele betrouwbare factor. Psychologen, althans de meer psychometrisch geschoolden onder hen, proberen betrouwbaar te meten. Dat lukt alleen als een vragenlijst bestaat uit meerdere items. Verder moeten die items allemaal dezelfde factor meten, dat wil zeggen: alle onderlinge correlaties tussen die items moeten duidelijk positief zijn. Voor een betrouwbaar meetinstrument heb je dus een stel  onderling duidelijk correlerende items nodig.

In de correlaties van de WVS kon ik slechts één zo'n cluster van items vinden. De factor die gemeten werd door die items, had betrekking op religie, traditie, normen en geweld. Maar wat die factor eng maakte, was dat als je de verschillende landen met hun scores op die factor ordende, de landen waar het oorlog was of burgeroorlog, waar het rotzooi was, waar de corruptie hoog was, waar veel geweld was, allemaal bij elkaar vond.

Landen die hoog scoorden op de factor, waren landen waar je liever niet wilt zijn. In een enkel geval leek een land wel redelijk stabiel, maar bleek het daar even later ook helemaal mis te gaan (Libanon). Ook dit resultaat wijst er dus op, dat hoe mensen denken bepalend is, voor hoe het verder gaat.

 -----

 

In reactie op mensen als Hitler en Poetin hebben we dus als land en als volk in beginsel twee mogelijkheden. Of we zeggen: tot hier en niet verder, of we laten de strongman zijn gang gaan. In het laatste geval is het een kwestie van tijd voordat de strongman aan ons toe is.

In ieder land heb je natuurlijk beide opvattingen. Waar ligt het omslagpunt? Hitler had voldoende aan minder dan 40% van de bevolking om aan de macht te komen. Vermoedelijk had je omstreeks die tijd in het Verenigd Koninkrijk ook een kleine 40% van de bevolking die de strongman wel zagen zitten. Aan de andere kant had je uiteindelijk ook vermoedelijk een kleine 60% die niets van de strongman moesten hebben.

Politiek gezien had het dus op dat moment beide kanten uit kunnen gaan. Een leider die de 40% achter zich wist te verzamelen, had mogelijk voldoende politieke macht om zijn zin door te drukken. Maar een leider die de 60% tegenstanders wist te mobiliseren, had voldoende macht om te zeggen: tot hier, maar niet verder. Ga je wel verder, dan is het oorlog en dan is het oorlog tot het bittere einde.

In werkelijkheid ligt de zaak voor de tegenstanders van de strongman een stuk lastiger dan voor de strongman en zijn aanhangers. Het grote verschil is dat de rechterkant (als je de strongman en zijn aanhang zo mag noemen) één duidelijk doel heeft en voor dat doel alles wil doen. Dat doel is: macht. Men streeft naar de absolute macht en naar niets anders.

Dat politieke bewustzijn ontbreekt aan de linkerzijde. Het probleem aan de linkerkant van het spectrum is dat iedereen verschillend denkt en dat gemeenschappelijke doel, de macht, niet omarmt. De werkelijk onbevooroordeelde geesten zijn met van alles en nog wat bezig, maar niet met politiek en macht.

Wat wij aanduiden als 'politiek links' is in werkelijkheid minimaal sociaal dominant ('men of action') en dus in werkelijkheid helemaal niet zo onbevooroordeeld als men graag voorgeeft. En in veel gevallen gaat het in werkelijkheid om double highs (alfa's, de meest bevooroordeelde mensen die er bestaan) die hopen aan de linkerzijde een voldoende grote machtsbasis op te bouwen om daarna de macht over te nemen. Vervolgens wordt het linkse bewind al snel een rechtse dictatuur.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Eén jaar oorlog: hoe gaan we daarmee om?

 

De huidige oorlog in Oekraïne is ruim een jaar oud. De NOS besteedt er vandaag in haar liveblog weer uitgebreid aandacht aan (https://nos.nl/liveblog/2464577-grote-vredesdemonstratie-in-berlijn-rusland-staakt-olietoevoer-naar-polen-via-pijplijn). Wat valt me op in dat bericht?

Een strongman als Poetin kun je maar op één manier stoppen. Met praten ga je man niet blijvend tot de orde roepen. Als je hem niet stopt, staat hij -- of zijn opvolger -- straks hier. Als je dus je vrijheid wilt houden, zul je moeten vechten. Je zult de man een gigantische dreun op zijn hersenpan moeten geven.

Dat klinkt misschien simpel, maar is het niet. Poetin heeft een gigantisch arsenaal atoomwapens. Hij beschikt over een eindeloos reservoir van dienstplichtigen. Hij heeft in zijn eigen gigantische land de absolute macht. En Rusland is economisch gezien behoorlijk onafhankelijk.

Wil je Poetin blijvend keren, dan zul je dus alles op alles moeten zetten. Je zult bereid moeten zijn je vrijheid tot de laatste snik te verdedigen.

Maar op dit moment hebben we het in Nederland niet zo slecht. Het kan altijd beter, maar op de meeste plekken in de wereld is het slechter. Dat maakt het voor ons moeilijk. Het is lastig je los te rukken van de flitsende plaatjes op de tv. Het is lastig het gevaarlijke oerwoud in te trekken, als je nog volop lekker te eten hebt en het houtvuur gezellig brandt.

De grote vraag is dus: zijn we bereid Poetin te stoppen en zijn we daartoe blijvend bereid? Willen we dat ook nog steeds als heel Rotterdam weer in puin ligt en Amsterdam daarna aan de beurt is? Ik moet dat nog zien, voordat ik dat geloof.

Maar misschien is het helemaal niet nodig, het zo ver te laten komen. Maar dan zul je zo langzamerhand wel alles op alles moeten zetten, want Poetin stopt echt niet zo maar.

Laten we nu kijken naar het NOS-bericht.

Mensen van over de hele wereld steunen Oekraïne

Dat is natuurlijk heel mooi, maar wat houdt die steun precies in? Om hoeveel straaljagers en tanks gaat het? Niet dus. Het idee is kennelijk, dat met uitspreken van steun het probleem opgelost is. Wel, leuk bedacht, maar dat zal niet werken. 

Grote vredesdemonstratie in Berlijn

Mooi toch, al die mensen die demonstreren voor vrede in Berlijn? Nou, deze mensen geloven dat de schuld voor de oorlog bij de NATO ligt. Als de NATO-landen Oekraïne niet hadden geholpen, had Poetin de boel al lang onder controle.

Dit zijn dus in feite Poetin-aanhangers. Als hij Oekraïne wil, geef het hem dan gewoon. Als hij straks Nederland wil, wel wat is het probleem, dan geef je hem dat ook gewoon. Op die manier is het altijd vrede. Nou ja, misschien niet als je verbannen wordt naar een strafkamp in Siberië. 

Rusland staakt olietoevoer naar Polen via pijplijn

Als Rusland ophoudt met olie te pompen naar Polen, hebben de NATO-landen daar vermoedelijk meer last van dan Rusland zelf.  Dus ik zie dat nog niet als de onmiddellijke overwinning.

Duizenden songfestivalkaarten voor gevluchte Oekraïners in VK

Ja, dat is natuurlijk fantastisch. Al die mensen krijgen zo maar een kaartje voor het songfestival. Wat wil je nog meer? Maar ga je op die manier Poetin stoppen? Ik denk van niet.

Russen protesteren tegen Poetin in Den Haag

"Een groep van enkele honderden Russen in Nederland heeft vanmiddag geprotesteerd bij de Russische ambassade in Den Haag. Ze droegen spandoeken mee tegen de oorlog in Oekraïne, die sinds gisteren een jaar duurt."

Ja, geweldig toch? Maar stop je op die manier mijnheer Poetin?

Bondskanselier Scholz ontmoet Indiase premier Modi en vraagt om steun

"De Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft in New Delhi met de Indiase premier Narendra Modi gesproken over onder meer de oorlog in Oekraïne. Scholz wil dat India zich aansluit bij de westerse sancties tegen Rusland, om zo de Russische oorlogskas uit te hollen."

Steun is natuurlijk altijd welkom, maar in dit geval gaat het om steun voor sancties. Die sancties kosten Rusland en ons ook geld. Voor wie kosten ze het meeste? Maar in ieder geval stop je op die manier Poetin niet.

Gebouwen kleuren blauw en geel voor Oekraïne

"Verschillende gebouwen in Nederland kleurden de afgelopen avond blauw-geel uit solidariteit met de Oekraïense bevolking. Onder meer op de stadhuistoren in Hengelo, de Erasmusbrug in Rotterdam en het stadhuis van Den Haag waren de kleuren van de Oekraïense vlag te zien."

Geweldig toch! Maar of je zo Poetin stopt?

Akkoord Europese Unie over tiende sanctiepakket Rusland

"De EU-lidstaten hebben een akkoord bereikt over nieuwe strafmaatregelen tegen Rusland. De ambassadeurs van de 27 landen stemden na dagen onderhandelen in Brussel in met het inmiddels tiende sanctiepakket."

Geweldig toch? Het tiende sanctiepakket! Op deze manier verandert Moskou nog in een kale vlakte! Oh nee, het waren sancties, geen raketten.

Zelensky vecht tegen zijn tranen: 'Ik zie mijn ouders nooit meer'

Als zo'n clip je niks doet ...  Ja, het is inderdaad heel aangrijpend. Maar we wilden Poetin stoppen, dacht ik. 

Zelensky: Stop met ons te bombarderen

"De Oekraïense president Zelensky heeft een jaar na het uitbreken van de oorlog in zijn land Rusland opgeroepen om te stoppen met de strijd."

Helemaal mee eens, natuurlijk. Maar gaat Poetin na deze oproep echt stoppen?

Oekraïense vicepremier had afspraak kapper toen oorlog uitbrak: 'Is nu een heilig ritueel'

In deze clip: je hebt een afspraak met de kapper en dan breekt de oorlog uit. Maar die afspraak moet natuurlijk doorgaan. Dit is exact waar de videoserie waarin Zelensky als acteur de president van Oekraïne speelde, voortdurend overgaat. Oekraïners waren steeds met zichzelf bezig in plaats van met de dingen die ze moesten doen.

Dit is volgens mij een waanzinnige clip, maar misschien wel een heel informatieve. De vicepremier is meer met haar kapsel bezig, dan met de oorlog. Geloof je echt, dat je Poetin op die manier kunt stoppen? Als de vicepremier zo fout bezig kan zijn, ziet het er niet goed uit voor Oekraïne, vrees ik.

Conclusie

Op dit punt stop ik. Het heeft geen zin eindeloos door te gaan. Mijn punt lijkt me duidelijk. Als we Poetin willen stoppen, komen we er niet met het vertellen van 'mooie' en aangrijpende verhalen. Praatjes vullen geen gaatjes en met praatjes ga je een strongman als Poetin niet tegenhouden.

Wat ik denk te zien, is een soort babbelgeneigdheid. We moeten in actie komen, de zaak is urgent en zal het uiterste van ons vergen. In feite is het oorlog. Maar wat doen we vooral? We gaan druk kwekken.

We moeten overschakelen op systeem 2 denken, maar dat lukt niet. We blijven hangen in systeem 1 denken. We zijn zo opgegroeid in een omgeving waarin borrelpraat de norm was, dat we geen idee meer hebben wat we moeten doen, nu we opeens midden in het gevaarlijke en dodelijke oerwoud zitten.

We zitten in een vergelijkbare situatie als aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Aan de geallieerde kant is de bevooroordeeldheid (het fascisme) torenhoog. Maar het uit zich niet als veroveringsdrang, maar als ontwapeningsdrang. Men wil vrede en vernietigt daarom het wapentuig. Het is de tijd van het gebroken geweertje. Simpel toch: geen wapens, geen oorlog. Helaas, het zou precies andersom blijken te zijn. Wel oorlog, maar geen wapens en geen effectief leger.

Aan de andere kant laaide de bevooroordeeldheid ook torenhoog op. Maar nu waren de emoties: wij willen gerechtigheid, wij willen weer een groot Duitsland, de Joden waren de schuld van alles.

Aan beide kanten scoorde men veel te hoog op bevooroordeeldheid. Als mijn eerder gevonden resultaat (uit de analyse van de data van de World Values Survey) klopt, is de uitkomst voorspelbaar. Dat wordt oorlog. En het werd oorlog.

In de huidige situatie is het niet meer de vraag of het oorlog wordt. Het is al oorlog. Maar je ziet nu mensen dapper struisvogelpolitiek bedrijven. Net als aan het begin van Wereldoorlog II. Dat maakt de zaak niet beter, maar eindeloos veel slechter. De oplossing is niet meer bevooroordeeldheid, maar minder bevooroordeeldheid. Ophouden met vrolijk babbelen en beginnen met kil rationeel te denken. Als je althans de ellende wilt minimaliseren en de strongman wilt stoppen.