A licence to kill? -- Is de VS nog een democratie?

 

Donald Trump maakte ooit de opmerking dat als hij op klaarlichte dag in een volle winkelstraat iemand dood schoot, dat uiteindelijk niet echt problemen zou opleveren. Hij was zo populair, dat men dat niet zou zien, als iets dat niet zou mogen.

Inmiddels heeft het Amerikaans hooggerechtshof zich gebogen over de vraag of Trump als voormalig president verrvolgd kan worden voor zijn aandeel in de bestorming van het Capitool.

In dat verband kwam de vraag naar voren: als de president iemand ziet als gevaarlijk en vervolgens iemand opdracht geeft, die persoon te vermoorden, kan hij dan vervolgd worden voor die beslissing?

De hoogverheven rechters redeneren dat het hier kennelijk om een beslissing gaat, die ambtshalve genomen is en derhalve niet voor vervolging in aanmerking komt. Met andere woorden: de president heeft het absolute recht te beschikken over de levens van zijn onderdanen.

De bron voor dit verhaal is de site van The New Republic (https://newrepublic.com/article/181032/supreme-court-trump-immunity-sealed-fate), die schrijft:

"But the justices did not laugh this argument out of court. Quite the contrary: At least five of the justices seemed to buy into the Trump team’s arguments that the power of the office of the president must be protected from malicious and politicized litigation. They were uninterested in the actual case at hand or its consequences. Elie Mystal, justice correspondent at The Nation, perhaps captured my response to the Supreme Court's arguments best: 'I am in shock that a lawyer stood in the U.S. Supreme Court and said that a president could assassinate his political opponent and it would be immune as 'an official act.' I am in despair that several Justices seemed to think this answer made perfect sense.'"

Dit laat zien, waar vier jaar Trump als president toe geleid heeft. Een hooggerechtshof dat het kennelijk als heel normaal ziet, om de president een absoluut recht over leven en dood van burgers toe te kennen.

De VS stonden bekend als een democratie, maar zodra de zittende heerser het absolute recht krijgt op leven en dood van zijn onderdanen, is daar natuurlijk geen sprake meer van.

 

Dit laat echter ook nog iets anders zien. Je zou dit de kracht van bevooroordeeldheid kunnen noemen. Als onze president dat doet, is het oké, maar als hun president (Biden) het doet, is het niet oké.

Het laat zien, dat hier overwegend uiterst bevooroordeelde mensen zitten, die blind zijn voor de harde realiteit, maar volledig open staan voor het groepsstandpunt.

Wat we aan onderzoeksuitkomsten hebben (Asch was de eerste, die het aantoonde), wordt daarmee bevestigd in een real-life situatie.

 

Vreemde zinnen, die iets vertellen over de persoon

 

Laatst bijgewerkt: 27/4/2024 om 2.23

 

De e-mail van Blendle begint zo:

"Goedemorgen Mik,

Begin je weekend met deze zorgvuldig gecureerde achtergrondstukken".

Het klinkt als je vluchtig leest, misschien wel goed. Maar wat zijn 'gecureerde achtergrondstukken'?

Dat 'gecureerde' blijkt te komen van het (oud) Franse 'curer' en betekent 'genezen'. Het waren dus zieke achtergrondverhalen, maar de redactie van Blendle is aan de slag gegaan en heeft die stukken volledig herschreven en daardoor genezen.

Of vindt men het woord 'gecureerd' gewoon mooi klinken en het daarom maar gebruikt? Ik vrees het laatste.

Wat betekenen zulke fouten? Dat betekent dat men niet zoekt naar de externe betekenis van wat men schrijft, maar dat men sociale betekenis hanteert. Het klinkt goed en dat is voldoende. Daar gaat het om, denkt men. In dit verband misschien wat sterk uitgedrukt. Dit soort mensen 'babbelt' vooral, dat kun je eigenlijk geen echt denken noemen.

Het gaat in dit geval dus niet om spelfouten (afwijkingen van wat we als standaard taal zien), maar om inhoudelijke afwijkingen. Het laat zien, dat mensen zich niet precies afvragen, wat ze beweren.

In de Volkskrant van 24/4 vond ik ook een mooi voorbeeld (wat in de krant vet was, is het hierna ook):

"Fokoverschot, productiedieren en proefdieren: ze overlijden vrijwel allemaal. Onnodig, en bovendien niet meer van deze tijd".

Overlijden is dus niet meer van deze tijd. Dat is een heerlijke boodschap, zeker als je al wat ouder bent en nog een beetje zin hebt in het leven. De dood is een achterhaald iets geworden. Vroeger had je dat, maar nu is het niet meer normaal.

Of zou men iets anders bedoelen? De titel staat boven een opiniestuk van Debby Weijers, directeur van de Stichting Proefdiervrij. Vermoedelijk bedoelt ze dus iets totaal anders.

Welke mensen maken vooral dit soort vreemde inhoudelijke fouten? Je zou verwachten dat het moet gaan om mensen die vooral sociale betekenis hanteren. Dat het dus moet gaan om (rechtse) autoritaristen (mensen die hoog scoren op RWA). Mensen die we ook wel aanduiden als 'volgeling/gelovige'.

Het gaat dan om mensen die vrijwel uitsluitend via systeem 1 denken. Of dit ook voor Weijers opgaat, durf ik niet te stellen. De titel kan in dit geval ook bedacht zijn door een eindredacteur.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De zooifactor in werking: het publiek trapt in de val van de agitator!

 

In de voorgaande vier posts besteedde ik aandacht aan de NS-actie om treinen 3 minuten stil te zetten. Dit in reactie op het molesteren van een conducteur door passagiers.

Als je de hele cyclus stap voor stap schetst, krijg je het volgende:

1. de agitator  neemt eerst een maatregel, waardoor de zaak ontspoort;

2. nadat de zaak ontspoord is, roept de agitator: vreselijk en stelt een symbolische daad, een daad die veel aandacht en meeleven genereert, maar die niet echt effectief is;

3.  de symbolische daad genereert veel publiciteit zoals bedoeld, de agitator heeft zijn doel bereikt;

4.  het publiek van de agitator vindt het allemaal prachtig: zo kan het niet langer, heel goed dat hier tegen geageerd wordt;

5.  het publiek van de agitator is weinig kritisch, goedgelovig en doorziet de agitator niet.

Mag je de agitator of strongman verwijten, dat hij zijn publiek handig misleidt en manipuleert? Uit onderzoek weten we, dat mensen met die specifieke persoonlijkheidsstructuur (*)  royaal voorkomen in alle moderne samenlevingen. Dat zul je dus moeten accepteren als feit. Dit soort figuren vind je overal en in overvloed.

Maar de agitator of strongman kan alleen succesvol zijn, zodra hij een voldoende groot publiek van niet-kritische goedgelovige volgelingen/gelovigen vindt, die ademloos naar hem luisteren en zijn woorden als absolute waarheid tot zich nemen.

Zonder dat publiek van 'deplorables' is de agitator of strongman slechts een halve gare gek, die op een zeepkist staat te schreeuwen.

Het publiek van goedgelovigen is dat, wat de ellende genereert. 

-----

* Dit zijn zogenaamde 'double highs': sociaal dominante en rechts autoritaristische personen, die daardoor extreem bevooroordeeld (vooringenomen) zijn. Je zou dit ook het koning-keizer syndroom kunnen noemen.

De zooifactor in werking: "Begrip en applaus voor 3-minutenactie"

 

Een NS-conductrice wordt gemolesteerd door passagiers. In reactie zet de NS haar treinen 3 minuten stil. Een 'prachtige' actie misschien, maar natuurlijk niet erg effectief. Vervolgens blijkt dat de NS-directie boter op haar hoofd heeft. Men neemt conducteurs een BOA-status afgenomen. Zogenaamd om te besparen.

Vervolgens zien we een lachende Wouter Koolmees in de Volkskrant, die in het kader van deze 'prachtige' actie daar natuurlijk uitgebreid aandacht aan moest schenken.

Op maandag, 22 april 2024, bracht ook het Dagblad van het Noorden een groot artikel over dat 3 minuten stilzetten van alle treinen. De titel zegt voldoende denk ik:

"Begrip en applaus voor 3-minutenactie".

Het is dus maar, waar je als mens op focust. Is je doel inderdaad te zorgen dat de treinen op tijd rijden, zonder storingen en zonder passagiers, die het beest uithangen? Of is je doel: sociale bijval? Zelf hoger in de pikorde komen?

Als psycholoog kan ik niet stellen, dat het een beter is dan het andere. Mensen zitten in een bepaalde situatie. Verder zitten ze door erfelijkheid en ontwikkeling zo in elkaar dat ze in zo'n situatie dat gedragsalternatief kiezen, dat voor hun organisme het meest oplevert.

Je mag groepsmensen dus niet kwalijk nemen, dat ze zich in hun groep gedragen zoals ze zich gedragen. Maar het laat wel zien, hoe de Holocaust kon plaatsvinden. En hoe iets soortgelijks zo weer kan gebeuren.

 

 

 

 

 

 

 

 

De zooifactor in werking: een lachende Wouter Koolmees, directeur van de NS

 

Mijn voorgaande twee posts gingen over de treinen die drie minuten stil staan om aandacht te vragen voor agressie en geweld in het openbaar vervoer. Ogenschijnlijk een hartverwarmende actie. Maar als je even nadenkt, natuurlijk een weinig effectieve actie.

Vervolgens bleek dat de directie van de NS aan die vervoersellende stevig had meegeholpen. Om geld te sparen had men conducteurs hun BOA-bevoegdheid afgenomen. Zodat het nu tandeloze tijgers zijn geworden zonder nagels in hun klauwen.

Op maandag, 22 april 2024, bracht de Volkskrant een groot artikel over deze 'prachtige' actie. Met daarboven een grote foto van een conducteur in de trein, die vervoersbewijzen controleert.

En wie zien we daar nogal dom lachend op de achtergrond? Jawel, Wouter Koolmees, directeur van de NS. 

De bezuiniging heeft niet alleen geld opgeleverd, maar vooral heerlijke publiciteit. Wat kan een mens nog meer willen?

 

 

De zooifactor in werking: agressie bevorderen door zuinig te doen

 

De vorige post ging over de NS die treinen 3 minuten stil zet, in haar streven agressie van passagiers jegens conducteurs en dergelijke te bestrijden. Dat lijkt een weinig effectieve methode. Het gaat kennelijk om een typische onderbuik-reactie. Niet effectief, maar het voelt wel goed.

Na het publiceren van die post, vond ik echter in het Dagblad van het Noorden (20/4/2024, p. 5) een interview met een NS-conducteur. De titel:

"'Ik sta geregeld bang mijn werk te doen'".

 

Dat interview bevat de volgende passage, waarin de conducteur Johan Benthem, letterlijk geciteerd wordt.

"Enkele jaren geleden kon die agressie volgens Benthem beter worden gepareerd. 'Toen mochten we als conducteur boetes uitdelen, omdat we de bevoegdheid van een Buitengewone Opsporings Ambtenaar, een BOA, hadden. Die kosten die daaraan vastzaten, waren te hoog, die bevoegdheid hebben we niet meer. Als er nu iets gebeurt, moeten we de politie of onze eigen veiligheidsmensen erbij halen. En die moeten dan zelf ook constateren dat er een overtreding is gemaakt.'

Die werkwijze voldoet volgens Benthem lang niet altijd.'"

 

De werkelijkheid is hier kennelijk weer eens gekker dan je je als normaal mens kunt voorstellen. Je neemt conducteurs een belangrijke bevoegdheid af, want dat spaart weer een paar centen uit. Maar ondertussen draait je hele bedrijf de vernieling in. Als je dit leest, denk je toch: hoe gek kun je zijn?

 

De zooifactor in werking: agressie bestrijden door alle treinen drie minuten stil te zetten

 

Een jonge dame bestrijdt de zwarte schimmel in haar douche door de verhuurder te bellen. Die moet het probleem maar oplossen! Die optie is voor haar stukken voor de hand liggender dan gewoon de raampjes in de douche open te zetten en open te houden.

Dat is de zooifactor in actie. Officieel dus: bevooroordeeldheid. In het Engels: prejudice. Denken via je systeem 1. Denken via de onderbuik. Je voelt het, en dus is het zo! Je voelt honger en je brult: eten!

Maar dat onderbuik-denken kom je tegenwoordig niet alleen tegen bij jonge dames, die van een uitkering moeten rondkomen.

Ook de NS doet er ondertussen dapper aan mee. Een conductrice wordt mishandeld. De oplossing: een tijdje later zetten we alle treinen drie minuten stil.

Geweldig toch?

Of misschien toch niet helemaal? Stel je bent werkgever. En een van je vrouwelijke medewerkers wordt door een stelletje jonge klanten in elkaar gebeukt. Een fatsoenlijke werkgever zou dan maatregelen nemen. Dat is één keer en nooit weer!

Dus je organiseert beveiliging, je organiseert toezicht. Je stelt orde op zaken! Zoiets laat je niet over je kant gaan!

Maar voor de NS is dat allemaal te moeilijk, te ingewikkeld en te duur. Men zet liever de treinen drie minuten stil. Dan laat je toch zien, dat je het erg vindt, wat er gebeurd is?

 

Welkom in het land der gelovigen: kwekkende autisten

 

Laatst bijgewerkt: 20/4/2024 om 17.40

 

Het Nederlands Autisme Register weet grootschalig de krant te halen. Met een verhaal dat ABA (Applied Behavior Analysis) PTSD (Post Traumatic Stress Disease) zou veroorzaken. Of zoals men in Nederland er vaak van maakt: PTSS (Post Traumatische Stress Stoornis).

Maar ABA is gebaseerd op de Skinneriaanse gedragspsychologie. Een vreemde man, die B. F. Skinner, ik geef dat graag toe. Maar wel de man die als eerste ter wereld heeft aangetoond dat straf op de lange termijn niet werkt en niet effectief is. Hij heeft dat aangetoond met een simpel dierexperiment, dat iedere ongelovige die dat wil, met wat moeite zelf kan herhalen.

Je zou denken: helder! Maar nee, grote massa's mensen zijn er van overtuigd dat Skinner via straf gedrag probeerde te wijzigen en dat ook heeft doorgegeven aan zijn navolgers. Volstrekte kolder, maar dat deert de moderne mens niet langer.

Laten we eens gaan kijken op de website van dat 'Nederlandse Autisme Register'.

Het eerste dat me opvalt, is dat ze niet in staat zijn de naam van dat waar ze kwaad over spreken, correct te spellen. Ze schrijven: 

"Benieuwd naar onderzoek van het NAR naar de ervaringen met de therapie Applied Behaviour Analysis?"

Maar ABA is in Amerika ontwikkeld en groot geworden. Het is dus echt op zijn Amerikaans: 'Applied Behavior Analysis'.

Dan zie je in dat bovenstaande citaat staan, dat het niet langer gaat om de vraag of iets werkt en effectief is, maar hoe we het ervaren. We hebben de prik met het vaccin als pijnlijk ervaren en dus kan het vaccin niet goed voor ons zijn!

Tja, dat is onweerlegbare moderne logica. Geen speld tussen te krijgen!

En dan die naam, het 'Nederlandse Autisme Register'. Het klinkt prachtig en het klinkt alsof men daar gewoon zaken vast legt voor de eeuwigheid.

Maar mooie namen willen nog wel eens bedriegen.

Laat ik me voor het gemak beperken tot 'autisme'. Een tijd geleden heb ik me daar intensief in verdiept. Bestaat 'autisme'? In het hoofd van het publiek zeker. Ze hebben een film gezien en weten er dus nu alles van af.

Maar wat is de wetenschappelijke evidentie? Het blijkt dat er een vragenlijst bestaat waarmee 'autisme' zogenaamd kan worden aangetoond.

Die vragenlijst lijkt inderdaad min of meer te werken. Maar de evidentie daarvoor is in feite nogal mager.

Het probleem is namelijk, dat je aan één vragenlijst niets hebt. Je hebt twee totaal verschillende maten nodig, die allebei bedoeld zijn hetzelfde te meten, voordat je met enige waarschijnlijkheid kunt concluderen dat je kennelijk het bedoelde begrip te pakken hebt.

De enige evidentie dat die vragenlijst inderdaad autisme zou kunnen meten, is dat die vragenlijst lijkt te correleren met mensen die door veronderstelde deskundigen zijn ingedeeld als 'autist'.

Maar als we dat deskundigen-oordeel als tweede maat nemen, is er onmiddellijk een probleem. Want de deskundigen zien een behoorlijke groep autisten, die de vragenlijst juist niet ziet als 'autistisch'.

Dan zijn we er nog niet. Psychologen willen graag, dat de vragen in een psychologische vragenlijst allemaal dezelfde factor meten, ook al is dat misschien maar een klein beetje. De vragenlijst zou dus een betrouwbare maat moeten leveren, alle vragen zouden onderling enigszins moeten correleren.

De vragen in de vragenlijst vragen dus niet allemaal in verschillende bewoordingen naar hetzelfde, maar vormen een bijelkaar geraapt zootje. Bij een ogenschijnlijk vaag begrip als 'neuroticisme' heb je dat probleem niet (de vragen in de N-schaal van de ABV bijvoorbeeld correleren onderling positief en voldoende), maar bij 'autisme' heb je dat probleem dus wel.

De definitie van 'autisme' wordt dan iets in de trant van blauwe ogen, hamertenen en krullend haar. De criteria zijn leuk bedacht, maar blijken in werkelijkheid niets met elkaar te maken te hebben.

Die bewuste vragenlijst bestaat uit onafhankelijke zaken, die men veronderstelt indicator te zijn voor autisme. Als je er genoeg hebt, zul je wel autist zijn, is het idee. De betrouwbaarheid (interne consistentie) is dan een probleem. Anders geformuleerd: men weet niet goed, wat men nu precies meet. De definitie is knudde.

In feite ben je dan terug bij af. De deskundigen maken er een potje van. En de vragenlijst maakt het ook niet beter.

Welke vragen in deze briljante vragenlijst voorspellen dan vooral of iemand autist is? Dat zijn slechts enkele van de vele vragen. Dan gaat het om vragen als: wat doe je liever, een party bijwonen of naar de leeszaal van de bibliotheek gaan.

Wel, een verstandig mens kiest het laatste en is dan dus 'autist'!

Ondertussen hebben we een heel leger van mensen die heel zeker weten 'echt autist' te zijn, die niets liever doen dan te staan kwekken op onbenullige parties.

 

 

De strijd tegen de zwarte schimmel: een praktisch voorbeeld van wij-zij denken bij het oplossen van een alledaags probleem

 

Een prachtig verhaal in de Volkskrant (8/4/2024, p. 4) met de titel:

"Tussen schimmels leven, is geen leven'".

Als je zo'n titel leest, denk je automatisch: zo is het!

De Rotterdamse Rianne van Noort (34) voert al jarenlang een tevergeefse strijd tegen de zwarte schimmel in haar woning. Mevrouw Van Noort is 'vangwege chronische ziekten bijna 24 uur per dag aan huis' gekluisterd. Haar zoontje Jeavy (8) heeft astma. Zelf heeft ze reuma en hersenschade als gevolg van de ziekte myalgische encefalomyelitis.

Als psycholoog vraag ik me dan af: hoe weet je dat allemaal zo zeker? Om te beginnen, hoe moet je die hersenschade precies aantonen? In extreme gevallen wil dat misschien nog wel, maar daar lijkt hier, althans in vergelijking met de gemiddelde moderne Nederlander, geen sprake van te zijn. En hoe weet je dan zo zeker, dat die schade inderdaad veroorzaakt is door die ziekte? Het zijn wel wat erg veel ziekten en zekerheden achter elkaar.

Terug naar het artikel. Wat heeft het een met het ander te maken? Zwarte schimmel in woningen is een bekend probleem en natuurlijk moet je dat niet willen. Maar wat moet die hele waslijst aan ziekten daarbij? Die ziekten zijn kennelijk bedoeld bij de lezer meeleven op te wekken. Zo van: het is toch wat!

 

Wat is precies het probleem?

Mevrouw van Noort trok de afgelopen jaren regelmatig aan de bel bij de verhuurder van de woning. Ze had zwarte schimmel! De verhuurder kwam dan kijken, althans personeel van de verhuurder, probeerde eventueel wat weg te halen, maar kan daar natuurlijk niet simpel iets tegen doen.

Zwarte schimmel krijg je door een te vochtige binnenmilieu. Verder is het in Nederland een veel voorkomend iets, dat in veel woningen te vinden is, mits je goed zoekt.

 

Wat maakt het artikel bijzonder?

Op de grote foto, die de helft van het paginagrote artikel beslaat, staat mevrouw Van Noort (een verzorgde, leuke jongedame) wijzend naar een plek met zwarte schimmel in het plafond van de kleine doucheruimte.

In die doucheruimte zie je twee raampjes zitten, die zitten beide potdicht! Dat helpt natuurlijk niet echt, als je schimmel graag kwijt wilt raken.

Als je vervolgens nog wat beter kijkt, zie je een wasdroger staan. En wel een Indesit IDC75-B. De toch altijd nog wat vochtige lucht van die condensdroger, eindigt dus in die piepkleine douche zonder ventilatie. Dat lijkt me niet echt te helpen.

Als je nog beter kijkt, kun je ook het energielabel van die wasdroger zien en het verwachte stroomverbruik. Deze wasdroger scoort een matige B en verbruikt per jaar naar verwachting meer dan 500 kWh. Bij de huidige doorsnee prijs van een kWh is dat ieder jaar meer dan 170 euro.

De meest energiezuinige droger van Coolblue op dit moment (een Miele TSF-763 WP EcoSpeed) verbruikt per jaar minder dan 55 euro aan stroom. Een verschil van 115 euro per jaar. Over de totale verwachte levensduur van zo'n wasdroger loopt dat verschil op tot meer dan 1200 euro, uitgaande van de huidige electraprijs. Die natuurlijk naar verwachting komende jaren nog belangrijk gaat stijgen. Daarmee heb je de aanschafprijs van die energiezuinige wasdroger er al uit en hou je nog geld over ook. En is je douche vermoedelijk ook nog eens stuk minder vochtig.

Wat is het interessante van dit artikel?

Iemand zit met een echt probleem. Je moet geen schimmel in je huis willen. En zwarte schimmel, die er eenmaal zit, krijg je nooit meer helemaal weg.

Hoe los je dat probleem op? Wel, simpel! Het is natuurlijk niet jouw schuld! Het is natuurlijk de schuld van de verhuurder! Die moet gewoon zorgen dat er geen schimmel in de woning zit!

Maar de verhuurder ziet het anders. Die vindt, dat de bewoner zelf verantwoordelijk is voor het binnenklimaat van de woning. Dus genoeg stoken en genoeg ventileren!

 

Het bijzondere van dit artikel is dat je de werking van de alfa-bètafactor (bevooroordeeldheid) in de praktijk ziet. In plaats van zelf het probleem aan te pakken en op te lossen, belt men een instantie, die het probleem maar moet oplossen.

Men denkt niet langer vanuit het harde probleem, maar men ziet alles door een wij-zij bril. Wij hebben een probleem! Zij moeten dat dus oplossen! En anders deugen ze niet! Stelletje luie kapitalisten! Gore huisjesmelkers! Weg met die foute X!

 

Er is echter nog iets met dit artikel. Kennelijk zien de meeste Nederlanders het ongerijmde van zo'n verhaal niet langer. Natuurlijk is de verhuurder verantwoordelijk! Natuurlijk kun je niet de hele dag een raampje in je douche open hebben staan! Natuurlijk zet je je wasdroger in een toch al vochtige douche! En waarom zou je onnodig veel geld uitgeven aan een dure wasdroger! Het is toch veel fijner je blauw te betalen aan een goedkope droger, die electra slurpt.

Ik zag in de reclame-mail van Blendle die men mij regelmatig toestuurt, het artikel ook vermeld staan. Het was kennelijk een verhaal dat veel mensen prachtig vonden.

Ik denk, dat Johan Huizinga dit 'de algemeene verzwakking van het oordeel' genoemd zou hebben en gezien zou hebben als bewijs voor de 'daling van de kritische behoefte'. Het probleem dat aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog levensgroot speelde, speelt kennelijk nu weer.

Het begon allemaal met een vreemd probleem: de taalfactor meet geen betekenis!

 

Laatst bijgewerkt: 21/4/2024 om 1.08

 

Wanneer is mijn onderzoek, waar deze blog op gebaseerd is en over rapporteert, begonnen? Dat valt niet precies te zeggen. Het hangt er ook vanaf waar je het precies wilt laten beginnen.

Zeker is dat deze blog er nooit geweest zou zijn, zonder de bizarre gebeurtenissen die plaats vonden na de promotie van mijn vrouw en mij op ons gezamenlijke proefschrift op 8 mei 2014. Het lijdt geen twijfel dat die gebeurtenissen aangestuurd en vormgegeven werden door en vanuit de Rijksuniversiteit Groningen. De universiteit waarbij we samen gepromoveerd zijn.

In zekere zin moet ik dus de RUG diep dankbaar zijn voor haar bizarre gedrag. Soms heb je als onderzoeker wat geluk nodig.  Dit keer waren de Goden mij kennelijk gunstig gezind, hoewel ik dat op dat moment natuurlijk absoluut niet kon voorzien.

Maar in zekere zin was ik al eerder begonnen. Op 6 maart 2014 hadden we de commentaren van de leden van de leescommissie op ons gezamenlijke proefschrift zo goed mogelijk verwerkt en ging de herziene tekst van het proefschrift de deur uit. Nu ontstond er even rust in de tent. We moesten wachten op het oordeel van de promotiecommissie op de herziene tekst en konden verder als het ware niet veel doen.

Er waren nu twee grote problemen, die ik op basis van ons proefschrift zag. Over het tweede probleem later meer.

Het eerste probleem was de taalfactor. Met ons online taalprogramma TAVAN konden we voortdurend het taalniveau van 'onze' studenten uiterst betrouwbaar meten. Verder wisten we dat de TAVAN-score na correctie voor onbetrouwbaarheid correleerde met een hele reeks andere taalmaten, die onderling ook allemaal weer uiterst hoog met elkaar correleerden, mits je rekening hield met hun onbetrouwbaarheid.

Verder hadden we geleerd, dat dat alles niet echt uitzonderlijk was. Alle objectieve taalmaten blijken voortdurend uiterst hoog met elkaar te correleren. Al die maten meten de zogenaamde taalfactor.

Maar wat ik vreemd vond, was dat de taalfactor op geen enkele manier betekenis leek te meten. Je zou denken dat taal betekenis communiceert, maar de taalfactor was puur talig en leek op geen enkele manier iets te maken te hebben met de inhoud en betekenis van taal.

Het leek duidelijk, dat er iets moest bestaan als een betekenisfactor, alleen die factor scheen om een of andere reden niet goed gemeten te kunnen worden.

Hoe moest je dat verklaren? De enig mogelijke verklaring die ik kon verzinnen, was dat er kennelijk onoplosbare onenigheid bestond over de betekenis van teksten. Wanneer die tekst beperkt was tot puur rekenkundige symbolen als '2+2=?', dan was die onenigheid er kennelijk niet, maar zodra het om woorden ging, was die onenigheid er kennelijk opeens wel.

Met andere woorden: kennelijk bestonden er totaal uiteenlopende opvattingen over de betekenis van teksten en konden de veronderstelde deskundigen het daar niet over eens worden. Wat de een een juiste betekenis vond, vond de ander een foute betekenis.

Maar in vakken als wiskunde, natuurkunde, statistiek leek je van dat betekenisprobleem geen of minder last te hebben. Met andere woorden: de mensen die op dat gebied verondersteld werden deskundig te zijn, konden het kennelijk onderling in grote lijnen wel eens worden.

Je zou dan verwachten dat dat bij alfa's (mensen van letteren en geesteswetenschappen e.d.) wel een probleem moest zijn. En inderdaad, mensen die betrokken zijn bij taaltests, zijn vaak taaldocenten en dus in beginsel alfa. Dat zou dat vreemde probleem dus kunnen verklaren.

Ik schrijf het nu zo beknopt en helder mogelijk op. In maart 2014 zat ik wel in deze richting te denken, maar was ik nog lang niet in staat een en ander helder te formuleren. Ik snapte dat bèta's een methode hadden om het onderling eens te worden, maar dat alfa's een dergelijke methode misten en dat ook helemaal niet erg leken te vinden. 

Ik realiseerde me dat die vreemde kwestie met de taalfactor iets te maken moest hebben met het alfa-bèta onderscheid. Maar hoe het allemaal precies zat, was op dat moment nog grotendeels een witte vlek. Ook dat alfa-bèta onderscheid leek er onmiskenbaar te zijn, maar hoe je het precies moest meten, was op dat moment nog een groot raadsel.

Zo begon in maart 2014 mijn onderzoek dat door bizarre gebeurtenissen zou uitgroeien tot deze blog over discriminatie en agressie.  Het begon allemaal met een taalfactor die we op heel veel manieren heel betrouwbaar kunnen meten. Je zou denken: prachtig! Maar het vreemde is, de taalfactor lijkt niets te bevatten, dat verwijst naar de inhoud of betekenis van tekst of zin.

Inmiddels zijn we meer dan 10 jaar verder. En zijn er ondertussen heel wat stukjes op hun plaats gevallen. Maar in zekere zin begon het dus allemaal met een merkwaardig meetprobleem.

 

'Poetin geeft zijn nuttige idioten echt niks'

 

In de Volkskrant (8/4/2024, p. 2) vandaag een column van Sander Schimmelpenninck met de titel:

"Poetin vindt het prima dat nuttige idioten zijn propaganda herhalen, maar geeft ze echt niks".

Schimmelpenninck gelooft niet dat Baudet uit Moskou geld heeft ontvangen. Eerst schrijft hij:

"De hoofdverdachte was afwezig en dat maakte voor sommigen de verdenking [in de Tweede Kamer tijdens het debat hierover, MvE] alleen maar groter. Toch zou het mij verbazen wanneer Baudet geld heeft gekregen van de Russen. Zeker, Baudet houdt van geld, maar toch vooral om uit te geven. Hij houdt van klassieke auto's, goede wijnen en ander vertier voor knorrige vroegboomers, maar van serieuze financiële ambities verdenk ik hem niet. Die maaltijdboxhandel, apps en andere flauwekul die FvD uitrolt is vooral bezigheidstherapie voor loyalisten die hun zetel kwijt zijn."

Even verderop eindigt hij zijn column zo:

"Dat hij geen inzicht in financiële transacties wil geven, bewijst natuurlijk niet dat hij door de Russen betaald is; de sneue vastgoedfiguren die hem in de begintijd wat hebben toegestopt zullen dat ongetwijfeld op voorwaarde van anonimiteit hebben gedaan, En geef ze eens ongelijk.

Dat wil niet zeggen dat Poetin geen invloed koopt. Maar Poetin gaat met zijn tijd mee en koopt vooral online. Door gif in de riolen van de sociale media te gooien, beïnvloedt hij miljoenen mensen, die op hun beurt weer opportunisten als Baudet en Carlson kweken. Niet andersom. Poetin vindt het prima dat eerloze schlemielen zijn Kremlinpropagande herhalen, maar die krijgen daar niks voor terug. En al helemaal geen respect."

 

Hoe weet Schimmelpenninck dat allemaal zo zeker?

Een strongman die zijn mensen niet betaalt? Maar hoe moeten die mensen dan leven? Het basisprincipe van de strongman is, ik heb de macht en dus het geld. Als je nuttig voor mij bent, beloon ik dat. Maar als je dat niet meer bent, laat ik je vermoorden.

De argumenten die Schimmelpenninck noemt, zijn vooral argumenten om te denken dat Baudet wel geld en andere giften ontvangen heeft. Sterker nog, Schimmelpenninck vermeldt dat ook nog eens expliciet: "sneue vastgoedfiguren die hem in de begintijd wat hebben toegestopt".

Het fascinerende punt hier is dat iemand volstrekt zeker weet, dat Baudet niets gekregen heeft uit Moskou, zonder dat hij dat op enigerlei wijze kan onderbouwen.

Waar komt dat irrationele geloof opeens vandaan?

Heeft Moskou weer een betaling gedaan?

Een andere mogelijkheid is dat het wishful thinking is. Wensdenken. Je vind het idee dat Baudet betaald is door Moskou niet prettig en daarom verwerp je het als mogelijkheid. Het kan niet waar zijn, geloof je.

Als de auteur sterk via systeem 1 denkt, dan is deze laatste optie heel realistisch, lijkt me.

Wie van de drie? Waar koppelt telefoongebruik in het verkeer precies aan?

 

Telefoongebruik in het verkeer is iets, dat sommige mensen heel veel doen en andere mensen niet of amper.

Daarbij blijkt het niet verklaard te kunnen worden door hoe veel men de telefoon in het algemeen gebruikt. Maar mensen die het in de ene verkeersrol (automobilist, fietser, voetganger) vaak doen, blijken het ook in de andere verkeersrollen vaak te doen. Het gaat dus om een persoonskenmerk.

Ik rapporteerde dat alles in een eerdere post (https://stopdiscriminatie.blogspot.com/2024/04/hoevaak-men-belt-in-het-verkeer-is.html). 

In die eerdere post veronderstelde ik ook dat de frequentie van het telefoongebruik koppelt aan bevooroordeeldheid. Maar klopt dat inderdaad? 

Het probleem is, dat er in dit geval in totaal drie mogelijkheden zijn: rechts autoritarisme (RWA), sociale dominantie oriëntatie (SDO) en de resultante van die twee: bevooroordeeldheid (prejudice). Wie van deze drie is het?

In totaal hebben we uit het eerder besproken onderzoek vijf gegevens. De punten 2 tot en met 5 staan in volgorde van afnemende belangrijkheid.

1. Vrouwen doen het in verhouding minder vaak dan mannen.

2. Automobilisten die het veel doen, overschatten hun eigen vaardigheid.

3. Automobilisten die het veel doen, onderschatten de risico's.

4. Automobilisten die het veel doen, laten zich sterk beïnvloeden door hun sociale omgeving.

5. Automobilisten die het veel doen, zijn bang voor negatieve sociale reacties, als ze het niet zouden doen.

De punten 2 en 3 suggereren dat men zichzelf en de harde omgeving niet goed kan inschatten. Men is niet in staat met een objectieve blik naar zichzelf te kijken. Men is ook niet in staat het gevaar goed in te schatten van ogenschijnlijk heel gewone zaken. Dingen die men vaak doet.

Dat suggereert dat men vrij los van de objectieve werkelijkheid staat en leeft. De implicatie is dat men vooral in de sociale werkelijkheid leeft.

De punten 4 en 5 sluiten daar perfect bij aan. Men lijkt volop bezig te zijn met de sociale omgeving. Dat is, waar men zich volledig op oriënteert. Dat is, waar men zijn gedrag op afstemt.

Uitgaande van het soortenmodel (volledig gebaseerd op empirisch onderzoek) zijn er vier verschillende soorten mensen en niet meer dan die vier.

De mensen die zich het sterkst richten op de harde werkelijkheid en het omgaan daarmee, zijn de double lows. Ze scoren laag op: rechts autoritarisme (RWA-) en laag op sociale dominantie oriëntatie (SDO-). Daardoor zijn ze niet of amper bevooroordeeld.

Normaal zullen ze daardoor actief zoeken naar mogelijke vooroordelen in hun denken, omdat die de uitkomsten van hun denken onwaar (in strijd met de feiten) kunnen maken.

Je bent dus geneigd te verwachten, dat double lows het soort mensen is, dat focust op de harde werkelijkheid en zich van de sociale omgeving niet al te veel aantrekt. Je verwacht dat de double lows behoorlijk voorzichtig met de telefoon in het verkeer zullen omgaan.

De vraag daarna is: wie van de drie overgebleven soorten scoort het hoogst?

Omdat we punt 1 hebben (vrouwen scoren in doorsnee lager op SDO dan mannen), lijkt het vrijwel zeker dat het moet gaan om één van de twee soorten mensen, die hoog scoren op SDO. Het moeten dan de 'men of action' zijn (RWA-, SDO+) of de double highs (RWA+, SDO+).

Maar 'men of action' kunnen realistisch denken, als het nodig is. Met het denken van men of action is in doorsnee weinig mis. Ze zijn ook goed in staat de harde werkelijkheid te zien. Hun denken is niet beperkt tot het herhalen van holle frasen, zoals autoritaristen plegen te doen.

Dat suggereert dat double highs het soort mensen moet zijn, die het meest enthousiast de telefoon hanteren in het verkeer. Ze zien de harde gevolgen die dat kan hebben niet.

Dat betekent dat bevooroordeeldheid (prejudice) de variabele is, die de sterkste koppeling met telefoongebruik in het verkeer heeft.

Voorlopig is dit slechts een voorspelling. Op dit moment is niet aangetoond, dat die voorspelling klopt. Je hoopt dat het klopt. Je hoopt dat je geen vergissingen hebt gemaakt. Maar uiteindelijk heeft de harde werkelijkheid het laatste woord.

 

 

"Alles in ons land lijkt op dit moment vast te lopen"

 

Laatst bijgewerkt: 8/4/2024 om 23.53

 

Gerdt van Hofslot signaleert in het hoofdredactioneel commentaar in het Dagblad van het Noorden van vrijdag, 5 april 2024, dat alles in ons land op dit moment lijkt vast te lopen.

De punten die hij noemt zijn:

- er is te weinig ruimte,

- er is te weinig stroom,

- er zijn problemen met de drinkwatervoorziening,

- er is te weinig personeel,

- er is gebrek aan nieuwe woningen,

- er is het stikstof-probleem waardoor boeren niet meer weten, waar ze aan toe zijn,

 

De titel van zijn column is: "Geloof in groei nekt overvol Nederland". Hij denkt dat groei het credo was. Men dacht steeds groter te moeten en kunnen groeien, maar nu stuit men op de grenzen van wat er mogelijk is.

 

Niet slecht geschoten, maar ook niet helemaal raak, denk ik. Het eerste deel van zijn analyse klopt, maar het tweede deel niet. Het eerste deel is 'geloof'. Dat lijkt me een goede omschrijving van het probleem. Maar het gaat niet specifiek om het geloof in groei. Het gaat om irrationeel geloof in het algemeen.

Ik zag via een mail van de NSC een stukje van een Tweede Kamer commisievergadering over de nieuwe pensioenwet. Een hele reeks zaken is nog steeds niet duidelijk en de pensioenfondsen moeten dringend weten, waar ze nu precies aan toe zijn. De mevrouw van de NSC maakte zich daar oprecht zorgen over.

Maar je hoort aan de manier waarop over dat soort urgente problemen gebabbeld wordt: dit komt niet goed! Je hoort een soort opgewekte borrelpraat alsof men in de kroeg sociaal moet scoren. Gevat, geestig, leuk, lollig. Maar niet de manier waarop je echt problemen analyseert en oplost.

Ik denk dus dat het gaat om die irritante factor waardoor het Romeinse Rijk tenslotte ten onder ging. Waardoor de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Waardoor Amerikanen massaal op Trump stemmen. Ik denk dat het gaat om bevooroordeeldheid.

Bevooroordeeldheid is het geloof van de groep. De groepsleden leven in een sociale werkelijkheid en zijn daardoor niet langer in staat de echte werkelijkheid te analyseren en problemen in die harde werkelijkheid met succes aan te pakken en op te lossen.

Bevooroordeeldheid is via systeem 1 (het babbelpraat-systeem) gaan denken en steeds minder via systeem 2 (het moeizame nadenken via de prefrontale cortex). Zodra een rijke samenleving dat gaat doen, beginnen steeds meer zaken fout te gaan. Tot het tenslotte helemaal fout gaat.

Het gelijk van W.F. Hermans: we zijn omringd door gevaarlijke gekken!

 

Laatst bijgewerkt: 6/4/2024 om 23.03

 

De uitspraak "Door gevaarlijke gekken omringd" is van W.F. Hermans. Hij gebruikte die uitspraak als titel voor een bundel van columns en andere stukken. (Niet ieder stuk in die bundel is even lezenswaardig, maar de stukken over het literaire wereldje dat hij goed kende, zijn dat wel.)

Zijn onderbouwing van die uitspraak was dat je in het verkeer soms situaties meemaakte, die je ernstig deden twijfelen aan de psychische gesteldheid van je mede weggebruikers. Ik formuleer het in mijn woorden.

De vorige post onderbouwt de bewering van Hermans met cijfers. Een groot deel van de bevolking lijkt het normaal te vinden om onder het autorijden, fietsen of lopen de telefoon nog even te gebruiken voor van alles en nog wat.

De jeugd lijkt daarbij in overgrote meerderheid geen enkel probleem meer te zien in dat soort gedragingen.

We zijn dus inderdaad letterlijk omringd door levensgevaarlijke idioten. Mensen waarvan het rijbewijs onmiddellijk zou moeten worden ingetrokken, als we verstandig waren. Mensen die beter nooit weer een fiets zouden kunnen aanraken.

Maar op grond van het besproken onderzoek weten we nu ook meer. Allereerst gaat het niet om iets dat specifiek te maken heeft met het verkeer, maar wel met de personen in kwestie. Het gaat om een persoonseigenschap.

Ten tweede lijkt duidelijk dat die persoonseigenschap te maken moet hebben met bevooroordeeldheid. Een kenmerk dat een centrale rol speelt bij discriminatie en agressie (en in deze blog al vaak aan de orde is geweest).

Wat betekent bevooroordeeldheid precies? Je zou het kunnen vertalen als wij-zij denken. Bevooroordeelde mensen zijn groepsmensen, die alleen hun sociale werkelijkheid zien. Die ten koste van alles lid van hun groep willen zijn en ten koste van alles in die groep zo hoog mogelijk proberen te komen.

Dat heeft gevolgen voor het cognitieve functioneren. In sociale situaties gebruiken we normaal vooral systeem 1, het automatisch werkende emotionele systeem. En niet systeem 2, het moeizame nadenken via de prefrontale cortex.

Bevooroordeelde mensen hanteren dus vrijwel voortdurend systeem 1 ('babbelen') en zijn vaak niet goed in systeem 2 denken (gericht nadenken).

De resultaten van het onderzoek naar telefoongebruik in het verkeer hebben dus belangrijk verder strekkende implicaties dan alleen het rijgedrag.

 

Ik denk ook, dat Hermans de sterke neiging naar irrationaliteit in de samenleving en in zijn omgeving waargenomen moet hebben. Hij koos de titel voor zijn bundel natuurlijk niet alleen op grond van wat hij zag als verkeersdeelnemer. Het was meer zo, dat hij op die manier zijn keuze op een eenvoudige manier kon verdedigen.

Al met al is het in de vorige blogpost besproken onderzoek naar het telefoongebruik in het verkeer een verdere aanwijzing dat de samenleving steeds hoger stijgt op de alfa-bètafactor. Men wordt steeds irrationeler, men wordt steeds bevooroordeelder. Of om het in politiek jargon te zeggen: men wordt steeds rechtser.

Maar laten we proberen het neutraal te formuleren. Mensen worden steeds simpeler van geest. Ze vallen steeds meer terug op hun emotionele systeem en krijgen steeds meer moeite met serieus nadenken.

Wat betekent dat? Dat voorspelt voor de toekomst weinig goeds. Dat wat mensen vooral tot mensen maakte, was dat ze beter dan alle andere bekende diersoorten, hun brein wisten in te schakelen. Nu dat vermogen steeds verder verloren gaat, wordt de mens steeds meer een normaal dom dier. Met alle kwalijke gevolgen, die dat heeft.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hoe vaak men belt in het verkeer is een persoonskenmerk en koppelt aan bevooroordeeldheid

 

Laatst bijgewerkt: 6/4/2024 om 0.54

 

Op NU.nl vind ik een bericht over vergaderen in het verkeer (https://www.nu.nl/tech/6307491/vergaderen-achter-het-stuur-onveilig-maar-een-op-de-vijf-automobilisten-doet-het.html).

Over wat? Via de smartphone deelnemen aan een online-vergadering, terwijl je rijdt. Niet iedereen zou dat inmiddels doen, maar zo'n twintig procent van de ondervraagde automobilisten zegt dat ondertussen wel te doen.

Ik zoek het onderzoeksrapport op (https://swov.nl/sites/default/files/bestanden/downloads/R-2023-21.pdf). Wanneer je de gerapporteerde cijfers ziet, schrik je.

Het onderzoek is uitgevoerd door SWOV, de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid. Het onderzoek was relatief simpel. Men heeft geprobeerd 'via een online vragenlijst die onder een representatieve steekproef van volwassen fietsers, automobilisten en voetgangers wordt uitgezet', informatie te krijgen over het telefoongebruik in het verkeer.


Ik heb de antwoord-alternatieven 'nooit' en 'bijna nooit' bij elkaar genomen. Want stel dat je met panne langs de weg staat. Mag je dan de ANWB bellen? Het lijkt me van wel. Of stel, er gebeurt voor je ogen een ongeluk en je komt nog op tijd tot stilstand. Ook je achterliggers staan ondertussen stil. Mag je dan via de telefoon de hulpdiensten alarmeren? Lijkt me van wel.

Natuurlijk sta je in dat soort gevallen al stil, maar bij het stellen van de vragen is het natuurlijk niet verstandig, die heel specifiek en uitgebreid te formuleren. Om die reden zou ik de mensen die kiezen voor 'bijna nooit' niet onmiddellijk in de strafhoek willen plaatsen.

In de rol van automobilist komt 46 procent van de respondenten op grond van hun antwoorden niet in de strafhoek en 54 procent wel. Meer dan de helft telefoneert dus vaker dan 'bijna nooit' tijdens het rijden.

Dan zie ik iets vreemds. In de rol van fietser komt 57 procent niet in de strafhoek. En 43 procent dus wel. Als fietser bellen mensen dus wat minder gemakkelijk dan als automobilist.

Maar als je erover nadenkt, is het toch wat vreemd. Een fiets gaat normaal een stuk minder snel dan een auto. En als een auto tegen iets of iemand aanrijdt, is het een behoorlijk dodelijk projectiel. Althans voor de omgeving.

Aan de andere kant, in een auto kun je lekker zitten. Je kunt handsfree bellen. Dat mag zelfs van de wetgever. En als je op de autosnelweg rijdt en je houdt behoorlijk afstand tot je voorligger, dan heb je het gevoel behoorlijk ontspannen te rijden. Voor je gevoel ben je dan mentaal niet maximaal belast. Je bent dan dus eerder geneigd er nog even iets naast te doen.

Op de fiets ben je voor je gevoel toch meer bezig. Je zit ook minder ontspannen achter het stuur. En het belt vermoedelijk een stuk minder gemakkelijk.

 

Forse groei in twee jaar tijd

Hoe was het twee jaar eerder bij hetzelfde onderzoek? Toen kwam 50 procent van de automobilisten niet in de strafhoek en de andere helft dus wel. In twee jaar tijd is het aantal mensen in de strafhoek met bijna 10 procent gegroeid! Wie het precies wil weten, komt uit op 8 procent. Een forse toename.

In de rol van fietser kwam toen 65 procent van de respondenten niet in de strafhoek en 35 procent wel. De toename in twee jaar tijd voor het aantal mensen in de strafhoek is dan maar liefst 23 procent. Bellen op de fiets wordt snel normaler!

En ook fietsen op een e-bikes wordt natuurlijk steeds meer standaard. Dat dat niet goed gaat aflopen, dat kun je met een gerust hart voorspellen. Ontspannend bellend op de e-bike racen we in werkelijkheid met loeiende sirene af op de Spoedeisende Eerste Hulp, waar de dienstdoende arts zorgelijk zijn hoofd schudt. Hier kan hij niet veel meer uitrichten.


Handsfree bellen is ondertussen een groter probleem dan handheld bellen

De onderzoekers hebben ook naar specifieke gedragingen met de telefoon gevraagd. Wat je dan ziet, is dat het (legaal toegestane) handsfree bellen bij automobilisten de grote boosdoener is, terwijl het (legaal verboden) handheld bellen veel minder vaak voorkomt. De percentages zijn respectievelijk 59 en 22.

De wetgever wil het handheld bellen uitbannen, maar in werkelijkheid is het handsfree bellen de grote boosdoener. Zo holt de wetgever achter de kille feiten aan.

 

Even een berichtje sturen, moet kunnen

Is het allemaal echt zo erg? In de rol van automobilist zegt 42 procent van de respondenten tijdens het rijden ook weleens berichten te versturen. Het zou kunnen dat dat allemaal voicemails zijn, maar ik vrees dat het niet altijd zo is. Wie een tekstbericht verstuurt, moet echt gedurende een behoorlijke tijd zijn ogen van de weg afhouden. Veel gevaarlijker kun je het niet maken.

 

De jongere garde ziet overwegend het probleem niet

Met leeftijd blijkt een sterk verband te bestaan. Van de jongste automobilisten (18-24 jaar) gebruikt 79 procent de telefoon weleens (of vaker) tijdens het rijden. Van de oudste automobilisten (65 jaar en ouder) gebruikt 33 procent de telefoon weleens (of vaker) tijdens het rijden. Het idee dat je als automobilist beter niet kunt bellen tijdens het rijden, is aan de grote meerderheid van de jongere garde niet meer besteed.

Je kunt dit echter ook van de andere kant bekijken. Van de jongere garde is nog steeds 21 procent verstandig genoeg om tijdens het rijden de telefoon niet te gebruiken. Bij de oudste garde is dat maar liefst twee derde. Komt het verstand met de jaren of was de oudere generatie altijd al een stuk slimmer?

 

Algemeen telefoongebruik zegt weinig over telefoongebruik in het verkeer

Je zou denken dat hoe vaak men de telefoon in het algemeen gebruikt, ook bepaalt hoe vaak men die in de auto gebruikt. Dat blijkt echter overwegend niet zo te zijn. De correlatie die men vond lag slechts op 0.30. Dat komt overeen met 9 procent verklaarde variantie. Dat zet als verklaring weinig zoden aan de dijk.

Voor het versturen van berichten vond men een iets sterker verband (rond 0.40), maar ook dan verklaar je nog maar 16 procent van de totale variantie. Er is dus merkwaardig weinig verband tussen beide zaken.

 

Telefoongebruik in het verkeer is een persoonskenmerk

Verder heeft men gekeken naar het verband tussen de 'frequentie' van het telefoongebruik in de ene verkeersrol en de 'frequentie' in de andere rol. Daarbij waren de drie mogelijke rollen: automobilist, fietser en voetganger. Iedere respondent gaf slechts antwoord voor twee verkeersrollen.

Het begrip 'frequentie' behoeft hier enige toelichting. Men vroeg voor een reeks van tien specifieke handelingen hoe vaak men die deed met de telefoon in de desbetreffende verkeersrol. Daarbij kon men kiezen uit 5 qua frequentie oplopende alternatieven. Op basis van deze tien vragen berekende men vervolgens de gemiddelde score (minimaal 1, maximaal 5) voor die rol.

Op die manier kon men vijf correlaties berekenen. Gemakshalve neem ik die samen in een gemiddelde. Dat levert een gemiddelde correlatie op van 0.69. Dat komt overeen met gemiddeld een 48 procent verklaarde variantie.

Dat betekent dat iemand die in de ene verkeersrol aangeeft veel de telefoon te hanteren, dat in doorsnee ook aangeeft in de andere verkeersrol. Met andere woorden: het gaat om een persoonskenmerk. Wie het in het ene geval doet, doet het doorgaans ook in het andere geval. En dat persoonskenmerk heeft dus weinig van doen met hoe vaak men in het algemeen de telefoon hanteert.

 

Telefoongebruik koppelt kennelijk aan bevooroordeeldheid

Wat kunnen we verder nog achterhalen over dit persoonskenmerk? Mannen blijken vaker te bellen onder het rijden dan vrouwen. Dat suggereert een verband met sociale dominantie oriëntatie (SDO), want mannen scoren daar gemiddeld belangrijk hoger op.

Hoe moet je SDO omschrijven? Het gaat om het denken in verschil tussen groepen. Ik behoor tot de X. De X zijn de superieure mensen op aarde. Hij behoort tot de Y. De Y zijn een inferieure groep. Hij is een loser!

Verder geloven mensen die hoog scoren op SDO in een dog-eat-dog world. Ze geloven in: ik eet jou òf jij eet mij! De Engelstalige Wikipedia vermeldt:

"Typically, they are dominant, driven, tough, and seekers of power.[citation needed] People high in SDO also prefer hierarchical group orientations. Often, people who score high in SDO adhere strongly to belief in a "dog-eat-dog" world."

 

Uit het onderzoek bleek verder een merkwaardig verband met inkomen. Mensen die bovenmodaal verdienen en mensen die benedenmodaal verdienen, blijken in het verkeer vaker de telefoon te hanteren, terwijl de mensen met een modaal inkomen het in verhouding minder vaak doen.

Kennelijk is het zo dat de mensen met lagere inkomens iets hebben van: het zal me een rotzorg zijn. Vermoedelijk denken ze er niet eens bij na. Terwijl de veelverdieners iets hebben van: ik ben zo verheven en geweldig, dat ik dit als superieur mens gewoon kan en mag doen. Ongeveer zoals Trump pochte dat hij op klaarlichte dag in een volle winkelstraat probleemloos iemand kon neerschieten. Ook dit pleit voor een verband met bevooroordeeldheid.

De onderzoekers hebben verder nog vijf psychologische factoren afgevraagd en vervolgens gekeken welke van die factoren de frequentie van het telefoongebruik in het verkeer het best voorspellen. Het ging om de volgende vijf variabelen:

    1. Gewoontegedrag (G)
    2. Vertrouwen in de eigen bekwaamheid (V)
    3. Sociale norm (SN)
    4. Sociale druk (SD)
    5. Risicoperceptie (R)

Ik beperk me hier even tot de rol van automobilist. De onderzoekers melden daarover:

"Uit de regressieanalyse met de volwassenen in de verkeersrol automobilist blijkt dat het mobiele telefoongebruik in het verkeer wordt voorspeld door:
- Vertrouwen in de eigen bekwaamheid: een groter vertrouwen gaat samen met meer telefoongebruik;
- Risicoperceptie: een lagere risicoperceptie gaat samen met meer telefoongebruik;
- Sociale norm: meer telefoongebruik naarmate de sociale omgeving daar positiever tegenover staat;
- Sociale druk: meer telefoongebruik naarmate de sociale druk in de omgeving hoger is."

 

De veel-bellers hebben een onrealistisch groot vertrouwen in de eigen bekwaamheid. Met andere woorden: men heeft geen idee wat men werkelijk kan. Men lijdt aan zelfoverschatting.

Men schat verder de risico's veel te optimistisch in. Het zal wel niet zo'n vaart lopen, gelooft men.

De derde factor is, dat men zich laat beïnvloeden door zijn sociale omgeving. Andere mensen die men kent, doen het ook. Men wil sociaal niet afwijken. Men probeert sociaal in de pas lopen.

De vierde factor is, dat men zich laat beïnvloeden door de sociale druk van zijn omgeving. Men durft sociaal niet uit de pas te lopen uit angst voor negatieve sociale reacties.

Deze vier factoren wijzen onmiskenbaar in de richting van bevooroordeeldheid en daarmee ook in de richting van rechts autoritarisme (volgelingen/gelovigen) en sociale dominantie (haantjesgedrag). Het gaat om groepsmensen, die aan de ene kant beslist lid willen en moeten zijn van hun groep. Aan de andere kant willen ze, koste wat het kost, in de groep zo hoog mogelijk komen.

 

Conclusie

Wat kunnen we wel met redelijke zekerheid uit deze gegevens concluderen?

De frequentie van het telefoongebruik in het verkeer wordt amper bepaald door hoe vaak men normaal de telefoon hanteert.

Hoe vaak men de telefoon hanteert als automobilist heeft echter ook een sterk verband met hoe vaak men de telefoon hanteert als fietser en als voetganger en omgekeerd. Kennelijk gaat het om een persoonsvariabele.

Vrouwen doen het belangrijk minder vaak dan mannen, dat suggereert dat sociale dominantie oriëntatie (SDO) een rol speelt.

De vier psychologische variabelen die voorspellen hoe vaak iemand de telefoon hanteert als automobilist zijn:

1 - een overdreven vertrouwen in de eigen vaardigheid hebben,
2 - het risico onrealistisch inschatten,
3 - zich sterk laten leiden door de norm van de groep,
4 - bang zijn om sociaal uit de pas te lopen.

Dat alles laat weinig ruimte voor twijfel, lijkt me. Hoe vaak men de telefoon in het verkeer hanteert is kennelijk gekoppeld aan de mate van bevooroordeeldheid.

Uiteraard is die frequentie dan ook gekoppeld aan de twee wortels van bevooroordeeldheid: sociale dominantie oriëntatie (SDO) en rechts autoritarisme (RWA).

Je moet dan verwachten dat double highs (mensen die hoog scoren op SDO en hoog op RWA en daardoor uitermate hoog scoren op bevooroordeeldheid) het meest enthousiast de telefoon zullen hanteren in het verkeer.



 

Onnozelheid als dodelijk virus -- 2

 

In de vorige post reageerde ik op een column in de Volkskrant (29/3/2024) van Jarl van der Ploeg. De titel van die column was : "Ooit zullen historici vaststellen dat onnozelheid het dodelijkste virus van onze tijd was". Die titel gaf de strekking van de column goed weer, dacht ik.

In de Volkskrant van 2 april 2024 vond ik in een ingezonden brief een andere reactie op die column. Ik laat die hier volgen.

"Vaccinatie

Een zucht van verlichting vrijdagmorgen bij het lezen van de column van Jarl van der Ploeg (Ten eerste, 29/3). Na het lezen van het artikel van Haro Kraak afgelopen woensdag over de nieuwe vaccinatieweigeraar, liet ik m'n hoofd op de krant zakken en dacht 'daar gaan we weer'.

In de uitstekende column, waarin Jarl reageert op de argumenten van de vaccinatieweigeraar, schrijft hij dat historici later zullen concluderen dat onnozelheid verreweg het dodelijkste virus van onze tijd was.

Ik zou er nog dit aan willen toevoegen, verwoord in een toepasselijk Duits gezegde: 'Dummheit verlaß mich nicht, denn sonst bin ich alleine.'

Peter Vermeij, Utrecht"

 

Inderdaad, dat leest lekker weg.

Ik vind het een mooie uitspraak: 'Dummheit verlaß mich nicht, denn sonst bin ich alleine.' Maar het klinkt ook een beetje als een 'mooie' uitspraak. Als u begrijpt, wat ik bedoel.

En ogenschijnlijk zijn we het allemaal met elkaar eens. De columnist, de schrijver van de ingezonden brief en ik. Dat onnozelheid de dodelijkste kwaal van deze tijd is.

 

Maar is dat wel zo?

Wat me namelijk ook opvalt, is dat de strekking van de column stilzwijgend fors wordt ingeperkt. In de oorspronkelijke column leek het te gaan om iets, dat de huidige tijd karakteriseert.

Waarom denk ik dat? Allereerst is er natuurlijk de titel, die weinig mogelijkheid van misverstaan in zich lijkt te hebben.

Ten tweede is er het einde van die column. Dat laat ik hier volgen.

"Weg was mijn heimwee naar het Malieveld, want opeens herinnerde ik mij weer hoe een onderwerp waar in wetenschappelijke kring totaal geen debat over bestaat, toch tot extreem vermoeiende discussies kan leiden bij kringverjaardagen.

Hoe vaak had ik niet verbijsterd moeten luisteren naar het vertoog van een of andere paljas die er nooit voor had gestudeerd, de feiten continu vermengde met eigenbelang en al zijn argumentatie bouwde op drijfzand, maar toch voor de volle honderd procent zeker wist dat de wereld gek aan het worden was, in plaats van hijzelf.

'Ik stel alleen vragen', zei zo'n prikweigeraar dan, maar de enige vraag die er echt toe deed was: hoe kan iets dat ik niet snap, de waarheid zijn in een wereld die om mij draait?

Het antwoord was altijd hetzelfde: dat is onmogelijk.

Later, als historici de balans over deze tijd opmaken, zal blijken dat onnozelheid verreweg het dodelijkste virus van onze tijd was, gevolgd door puur egoïsme, intellectuele zelfoverschatting, de bof, polio, kinkhoest en de mazelen."

 

Bedoelde Van der Ploeg inderdaad slechts vaccinatieweigeraars? Of bedoelde hij het wijder? Als je het einde van zijn column leest, lijkt alleen de laatste optie plausibel.

Dan is er nog een derde punt. De column raakte de spijker zo goed op de kop, doordat de schrijver het juist breder trok. Het ging niet alleen om vaccinweigeraars, nee het ging om iets algemeens dat overal in onze huidige samenleving aanwezig lijkt. En dat maakte de column juist zo goed. De column voegde iets toe.

Maar tja, dat is natuurlijk ook wel beangstigend. Dus als een ingezonden brief-schrijver dan alles snel weer terugdraait naar slechts vaccinweigeraars, slaakt iedereen een zucht van opluchting.

En dat het probleem in werkelijkheid geen opinie meer is, maar helaas al een lang bekend en geformuleerd feit, is natuurlijk helemaal niet iets dat we graag horen.

 

Onnozelheid als dodelijk virus

 

Laatst bijgewerkt: 4/4/2024 om 2.06

Jarl van der Ploeg sloeg afgelopen vrijdag (29/3/2024) in de Volkskrant, de spijker helemaal op de kop. De titel van zijn column was : "Ooit zullen historici vaststellen dat onnozelheid het dodelijkste virus van onze tijd was".

 

Als psycholoog moet me echter van het hart, dat het vaststellen van die onnozelheid inmiddels al vaak en op veel verschillende manieren is gedaan. Om een recent voorbeeld te geven: die vrijdag bracht Trouw nog een bericht dat songteksten qua taal steeds simpeler worden. Het is dus geen toekomst meer, maar inmiddels een al vele malen geconstateerd feit. Moderne mensen, en dan vooral de jongeren, worden steeds 'simpeler'.

Gaat het inderdaad om 'onnozelheid'? Van der Ploeg noemt op het einde van zijn column na 'onnozelheid' ook nog: 'puur egoïsme' en 'intellectuele zelfoverschatting'. Dat zijn inderdaad loten van dezelfde stam. Waar het in wezen om gaat, is dat mensen steeds meer via hun systeem 1 gaan denken, het automatische werkende emotionele systeem. En steeds minder via systeem 2, het moeizame denken via de prefrontale cortex. Wijlen Daniel Kahneman (zie het artikel achterin de krant van die dag) heeft dat onderscheid een grote algemene bekendheid gegeven.

De psychologische maat (vragenlijst) die de neiging tot denken via systeem 1 het beste meet, is bevooroordeeldheid. Het instemmen met negatieve uitspraken over mensen van andere groepen, die geen feitelijke basis hebben. Van Trump-stemmers is bekend dat hun stemgedrag via deze maat vrijwel perfect voorspeld kan worden. Een kenmerk van mensen die hoog scoren, is hun onverwoestbare geloof in zaken die aantoonbaar onjuist zijn. En het kiezen van opties, die uiteindelijk tegen hun eigen belang ingaan.

 

Hoe moet je dat samenvatten? Het gaat om mensen, die de weg kwijt zijn. Het zijn mensen die zo in hun sociale gebabbel gevangen zijn geraakt, dat ze het contact met de realiteit hebben verloren.