In deze video wordt Jodenhaat voorgesteld als een groot probleem. Vervolgens ligt de focus vooral op Joden. Vergelijk: een man randt een vrouw aan. Vervolgens focussen we volledig op die vrouw. Wat droeg ze? Wat deed ze? Waarom was ze daar? Met andere woorden: in de video gaat men mee in het perspectief van de daders. Wat is er toch met die Joden aan de hand? Waarom haat iedereen ze?
Wetenschappelijk gezien, is het verhaal dat wordt opgehangen niet to the point en in feite misleidend. Antisemitisme kan al lang (Adorno e.a., 1950: The Authoritarian Personality) prima (betrouwbaar) gemeten worden via vragenlijsten. Dat betekent dus, dat het om een persoonlijkheidseigenschap gaat (anders zou het niet betrouwbaar gemeten kunnen worden). Sommige mensen hebben het, anderen niet.
Verder is ook al sinds 1950 bekend, dat antisemitisme niet op zichzelf staat. Mensen die antisemitische uitspraken omarmen, omarmen ook negatieve uitspraken over vrijwel alle andere minderheden. Het gaat dus in werkelijkheid niet om antisemitisme, maar om iets dat veel breder is. Je kunt dat omschrijven als haat jegens minderheden.
Die haat jegens minderheden kan uiterst betrouwbaar worden gemeten via lijsten met uitspraken, die men laat beoordelen. Ook nu geldt weer: sommige mensen hebben het, anderen niet. Ik benoem het op mijn blog als bevooroordeeldheid, in het Engels wordt het aangeduid als 'generalized prejudice'.
Dat empirische resultaat (het gaat niet slechts om antisemitisme, maar om haat jegens minderheden) klopt met wat er bekend is over de nazi's. Ook andere minderheden werden enthousiast vermoord. Antisemitisme is dus aantoonbaar een te beperkte term en daarmee misleidend.
Het probleem is dus niet dat volksmenners antisemitische uitspraken doen, maar dat sommige mensen negatieve uitspraken over minderheden (die geen feitelijke basis hebben) enthousiast omarmen. Waarom doen sommige mensen dat?
Het onderzoek dat na 1950 plaatsvond, heeft dat tenslotte (Altemeyer, 2006: The Authoritarians) duidelijk gemaakt. Mensen hebben twee belangrijke drijfveren om vooroordelen te omarmen. De ene heeft te maken met ten koste van alles lid willen worden en zijn van de groep (rechts autoritarisme). De andere heeft te maken met het streven naar macht, men wil ten koste van alles zo hoog mogelijk komen in een machtige groep (sociale dominantie).
Beide drijfveren kunnen betrouwbaar gemeten worden. Het lid willen zijn van de groep wordt gemeten met Right Wing Authoritarianism (RWA), het zo hoog mogelijk willen komen in een groep met Social Dominance Orientation (SDO). Ook nu geldt dus weer: sommige mensen hebben een van beide drijfveren, anderen hebben er niet één (en zijn dan niet bevooroordeeld) en weer anderen bezitten beide drijfveren (en zijn dan extreem bevooroordeeld).
Bevooroordeeldheid is dus meer dan alleen antisemitisme en het is ook meer dan haat jegens minderheden, omdat het diep verankerd ligt in de persoonlijkheid van bepaalde mensen. Wat is bevooroordeeldheid dan precies?
Het is in ieder geval ook, zoals sinds kort aangetoond (Dean & Altemeyer, 2020: Authoritarian Nightmare) de strongman-variabele. Bevooroordeeldheid voorspelt wie zich achter de dictator zal opstellen en bereid is diens bevelen blindelings te gehoorzamen en uit te voeren. Bevooroordeeldheid en de Holocaust zijn dus inderdaad nauw verbonden.
Verder lijkt bevooroordeeldheid ook aan te geven, hoe men denkt. Bevooroordeelde geesten denken vanuit geloof en mening met een rotsvast vertrouwen in het eigen gelijk. Hun geloof en mening ontlenen ze daarbij aan hun groep en autoriteiten. Bevooroordeelde geesten omarmen gemakkelijk complottheorieën en irrationele geloofsovertuigingen (fundamentalistische geloofsopvattingen).
Onbevooroordeelde geesten denken bij voorkeur precies andersom. Deze mensen zoeken de feiten en proberen hun denken bij de feiten aan te passen. Deze mensen hebben een afkeer van autoriteitsargumenten en groepsdenken. Verder proberen ze vooroordelen (verborgen assumpties) actief op te sporen en te elimineren, omdat die de kwaliteit van hun denken kunnen aantasten.
Het grote probleem is dus niet antisemitisme, maar bevooroordeeldheid. En inderdaad, die lijkt steeds verder toe te nemen. Inmiddels lijkt echter duidelijk te zijn (althans in kleine kring), hoe dat komt en hoe dat eventueel tegengegaan zou kunnen worden.
Met vriendelijke groet,
dr. Mik van Es
Geen opmerkingen:
Een reactie posten