Laatst bijgewerkt: 13/2/2023 om 0.07
In de vorige drie blogposts ging het over de video van de NOS over Jodenhaat (https://nos.nl/video/2462445-hoe-jodenhaat-maar-niet-weggaat). In de laatste blogpost van die drie, probeerde ik na te gaan wat er aan waardevolle punten in de video zat. In dat verband vond ik er slechts twee. Een oogst die voor een video van meer dan dertig minuten niet lijkt over te houden. Maar heb ik inderdaad goed gekeken of heb ik misschien toch iets over het hoofd gezien? Op die vraag ga ik hieronder verder in.
De boodschap van de NOS-video
Misschien vergis ik me wel. Misschien kijk ik te veel op micro-niveau. Misschien moeten we juist naar het totaal kijken. Misschien is het belangrijkste dat de NOS-video illustreert en duidelijk maakt, dat mensen een onvoorstelbare focus hebben op meegaan in het perspectief dat daders schetsen.
Bij de rechtspraak zie je vaak precies hetzelfde. Iemand vermoordt iemand, maar heeft daar een heel verhaal bij. Vervolgens focust men niet langer op de moord, maar volledig op dat verhaal. De man hoorde stemmen. Die stemmen gaven hem dwingende instructies. Maar als die man stemmen hoorde, die hem dwingende instructies gaven, is het misdrijf heel begrijpelijk. Het probleem is niet langer de man, die een moord pleegde, maar de man die stemmen hoorde. Zo'n man is natuurlijk ziek, dus zo'n man - we zijn per slot van rekening fatsoenlijke mensen - moet geen straf, maar moet behandeld worden, tot hij weer beter is.
Maar hoe weet je zo zeker, dat die mannen inderdaad stemmen hoorde? Het is alleen, wat hij nu vertelt! Zulke kritische opmerkingen zijn echter niet welkom bij echte volgelingen/gelovigen.
En dan is er in het geval van rechtspraak nog een belangrijke factor aan het werk. Rechters zijn meestal alfa (sterk bevooroordeeld) en moordenaars ook. Ze zitten op dezelfde golflengte, ze snappen elkaar, ze voelen elkaar aan en ze voelen automatisch sympathie voor elkaar. Als een bèta de pech heeft, beschuldigd te worden van moord, is het een totaal ander verhaal. In dat geval is het al snel: Barbertje moet hangen.
Dan is er nog een factor. Alfa's zien de werkelijkheid niet. Het zijn mensen die volledig gefocust zijn op hun plaats en status in de groep. De externe werkelijkheid speelt in dat verband geen rol. Alfa's denken daardoor niet vanuit feiten, maar vanuit het verwachte effect op hun publiek, dat ze via systeem 1 aanvoelen. Je voelt, hoe een opmerking zal vallen.
Als iedereen Joden associeert met Jodenhaat, dan ga je dus als alfa niet breedvoerig uitleggen dat die associatie eigenlijk helemaal niet klopt. Want iedereen maakt die associatie, die associatie is een sociaal feit. Dus, wat de harde werkelijkheid ook zegt: Joden hebben te kampen met Jodenhaat!
Je moet dan als het ware alle kritiek, die je als empirisch wetenschapper geneigd bent te hebben op de NOS-video inslikken. Die kritiek klopt misschien wel, maar dat is niet het punt.
De video maakt
duidelijk, hoe alfa's Joden en de Holocaust zien. Er is Jodenhaat, die
Jodenhaat groeit. In de oorlog leidde die Jodenhaat tot de Holocaust.
Maar Jodenhaat is 'fout' en moet bestreden worden! En dat doen we dus!
De boodschap van de video is daarmee verbluffend simpel. Waarom moet de video dan meer dan 30 minuten duren? Om de boodschap er goed in te hameren. 'Joden zijn heel normale mensen.' 'Met Joden is eigenlijk niks mis.' 'Er is geen enkele reden voor Jodenhaat!' 'Alleen foute mensen haten Joden!'
Wat kunnen we daaruit leren?
De video past dus perfect bij alfa's die Jodenhaat proberen te bestrijden. Is hun strijd effectief? Zal die strijd resultaat hebben? Ik vrees van niet, want bij associatief denken valt die ontkenning natuurlijk snel weg. De boodschap die blijft hangen is dus: iedereen haat de Joden, dus kennelijk is er iets goed mis met Joden!
En ten tweede, zullen er natuurlijk ook alfa's zijn die de omgekeerde boodschap verspreiden. En dat op hun manier (denk aan Hitler) best behoorlijk effectief zullen doen.
Op deze manier bestrijden de twee kampen elkaar op hetzelfde niveau. De ene groep alfa's brult dat Joden niet deugen. De andere groep alfa's brult dat Jodenhaat fout is.
Welke groep gaat het uiteindelijk winnen? Daar hoef je geen helderziende voor te zijn. Autoritaristen (volgelingen/gelovigen) willen zich achter de strongman scharen, zodra ze zijn lokroep horen. Als autoritarist heb je dus geen boodschap aan de NOS-video. Je kunt er niks mee. Maar zodra er een aspirant strongman opstaat, die de omgekeerde boodschap uitkraamt, gaat het hart van de volgeling/gelovige sneller kloppen.
De NOS-video gaat in beginsel over Jodenhaat en Joden, maar de les die we uit de video kunnen leren, is wijder. De video laat zien, hoe alfa's discriminatie zien. Dat wil zeggen: 'foute' discriminatie.
Zoals Hitler in zijn toespraken opriep om Joden te discrimineren, zo roept de NOS in haar video op om dat niet te doen, ben je geneigd te zeggen. Dat klopt niet helemaal, want wat de NOS doet, is juist uitroepen dat discriminatie van Joden fout is en bestreden moet worden.
Dat klinkt misschien als vrijwel hetzelfde, maar is toch belangrijk anders. Als je niet discrimineert, als je onbevooroordeeld bent, probeer je te waken tegen allerhande wilde uitspraken, die op niets gebaseerd zijn. De reden daarvoor is geen moralistische. De reden is dat je in een gevaarlijke en harde wereld leeft en voor alles je denken zuiver wilt houden. De reden om niet te discrimineren, is puur goed begrepen eigenbelang. Je wilt geen onzin opslaan als ware kennis.
Maar de strekking van de NOS-video is veeleer dat antisemitisme (Jodenhaat) fout is en bestreden moet worden. Mensen die antisemitische uitspraken doen, deugen niet en moeten tot de orde worden geroepen. Er is een constant patrouillerende gedachtenpolitie nodig, die ingrijpt zodra iemand foute uitspraken doet.
Het grappige is daarmee, dat men precies hetzelfde standpunt kiest als een foute strongman zoals Hitler. Wij vertellen, wat je moet denken en dat moet je geloven. En wie dat niet doet, die deugt niet.
Het lukt ze kortom niet, om los te komen van het fascistische perspectief. De bèta-benadering staat zover van ze af, dat ze die niet eens zien. Laat staan kennen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten