Borrelpraat over het Coronavirus

Laatst bijgewerkt: 22-2-2020 om 23:03


In Trouw van 20 februari 2020 kom ik een stuk tegen van Inge Mutsaers (hier). Volgens het bijschrift: 'bioloog, publicist en onderzoeker'. Dat is nogal wat. Je bent bioloog, je bent publicist en je bent ook nog eens onderzoeker. Je vraagt je bijna af, hoe iemand al die functies kan combineren. Maar goed.

De titel van het artikel is: Wees alert, maar niet gealarmeerd. Dat klinkt verstandig. Het stuk gaat over het nieuwe Corona-virus.

Het begint met de stelling van de Wereldgezondheidsorganisatie dat de uitbraak van het nieuwe virus een 'internationale noodsituatie' vormt.

Wat vindt deze 'bioloog, publicist en onderzoeker' van die bewering? Ze stelt: 'Als je naar de nuchtere feiten kijkt, kun je je afvragen of het nieuwe virus wel dergelijk draconische maatregelen vereist. Het virus heeft, zoals nu lijkt, een vergelijkbare mortaliteit als de seizoensgriep. Die treft ieder jaar tientallen miljoenen mensen, maar leidt niet tot gesloten grenzen en quarantaine. Laten we ons niet te veel door onze primaire angsten leiden, wil ik betogen.'

En zo leutert het door.

Het is een heel verhaal uit de categorie ga-maar-rustig-slapen van Hendrik Colijn. Enkele jaren na zijn beruchte verhaal brak de Tweede Oorlog uit, die Nederland misschien had kunnen voorkomen als men niet rustig was gaan slapen. (Voor Engeland en Frankrijk geldt overigens hetzelfde.)

Is het Corona-virus echt zo onschadelijk?  Op de site van het John Hopkins dat de stand van zaken bijhoudt (hier) staat het aantal doden tot nu toe (21-2-2020 om 2.25 uur) vermeld als 2247 en het aantal herstelden als 18404. Dat betekent dus dat de mortaliteit tot nu toe op 10,9 procent ligt.

Nu kan het best zijn, dat mensen eerder aan het virus doodgaan, dan dat ze genezen verklaard worden. Zeg dat je normaal bijvoorbeeld vier weken na de besmetting dood bent, terwijl het 8 weken zou kunnen duren, voordat men je hersteld meldt. Het zou dus kunnen dat dat mortaliteitspercentage uiteindelijk een heel stuk lager uitkomt, maar dat weet je natuurlijk niet zeker. Je hoopt het.

Verder zag ik -- en had ik dat zelf ook al uitgerekend -- dat het virus er normaal een dag of vijf tot zes over doet (gemiddeld genomen) om na de besmetting een persoon echt ziek te maken, zodat die een nieuwe bron van besmetting wordt.

Een volgend punt is dat het virus per ziektegeval gemiddeld twee tot drie nieuwe personen lijkt te besmetten. Zo besmettelijk is het.

Dan moet je er rekening mee houden dat het een nieuw virus is. Niemand heeft dus nog afweerstoffen opgebouwd. Iedereen kan in beginsel besmet worden en daarna ziek.

Maar we zijn er nog niet. Het virus blijkt ook op een oppervlakte te kunnen overleven en bijvoorbeeld negen dagen later alsnog iemand ziek te kunnen maken. Het verspreidt zich dus niet alleen in vochtdruppeltjes door de lucht, maar ook via besmette materialen, waarna het uiteindelijk via bijvoorbeeld de handen in de mond komt.

Om hoeveel doden gaat het in het ergste geval? De uitbraak van het virus valt in dit stadium niet meer te stoppen, lijkt het. Je moet dan denken -- in het ergste geval -- aan een 10% van de wereldbevolking. Die is momenteel een 7.5 miljard mensen groot (7500 miljoen of 7 500 000 000).

Voor veel mensen is dit kennelijk een uitermate lastige som. Je komt dan uit op 750 miljoen mensen. Niet bepaald niks. Dat komt overeen met meer dan tien keer het aantal doden dat de Tweede Wereldoorlog opleverde. Onze bioloog kan kennelijk niet rekenen.

Waarom zo'n misleidend stuk schrijven en plaatsen?

Ik denk dat de verklaring hetzelfde is als bij Colijn en bij het antisemitisme van Hitler. Taal kun je hanteren op twee totaal verschillende manieren. Om sociaal te scoren en je op die manier zelf sociaal te verhogen. Maar je kunt taal (en getallen) ook nog gebruiken om de werkelijkheid beschrijven. De favoriete sport van Albert Einstein.

In dit geval is het duidelijk een artikel van iemand die sociaal wil scoren. Het is overwegend kretologie. Het bevat weinig harde feiten en veel geleuter. In wezen is het allemaal borrelpraat. En inderdaad: een kenmerk van borrelpraat is dat het rechts is. Het probeert de emoties te bevredigen.

Klopt mijn voorspelling? Ik verwacht dus dat we te maken hebben met een verstokte alfa en niet met een wereldvreemde bèta. Ik verwacht iemand die extreem hoog scoort op bevooroordeeldheid (de alfa-bètafactor, de zooifactor).

Als ik ga zoeken op internet, vind ik allereerst geen bevestiging voor dat 'bioloog'. Op LinkedIn omschrijft ze zichzelf als 'Onderzoeker, journalist, publicist'. Het 'bioloog' is dus volledig verdwenen in deze omschrijving van zichzelf.

Ze blijkt wel enige tijd biologie gestudeerd te hebben. Op haar LinkedIn vermeldt ze een periode van 5 jaar en een 'MSc' (master of science) graad. Ik vind dat niet erg indrukwekkend. Als je vijf jaar iets gestudeerd hebt -- uitgaande van de moderne studieprogramma's --, dan weet je in de praktijk vaak amper wat. Laat staan dat je verstand hebt van onderzoek doen.

Ze blijkt wel een doctorsgraad gehaald te hebben. Niet in de biologie, maar in de filosofie. Dat bevestigt dus mijn voorspelling, want filosofen scoren (in doorsnee) torenhoog op de alfa-bètafactor. (Zie mijn eerdere blogpost: hier.)
 
Heeft ze echt verstand van serieus empirisch onderzoek? Wel, dat blijkt niet uit haar loopbaan en haar LinkedIn profiel. Natuurlijk kun je volhouden dat je als journalist ook een soort onderzoeker bent, maar de praktijk is toch, dat journalisten stukjes schrijven en niet bereid zijn ergens tien jaar of langer aan te prutsen voor een publicatie die vervolgens door niemand gelezen wordt.

Wanneer ik de digitale versie van het artikel opzoek via Google, zie ik dat ze in werkelijkheid kennelijk gewoon een journalist is die voor Trouw werkt, althans regelmatig stukken in Trouw publiceert.

Waarom zo'n misleidende beschrijving van jezelf geven? Wel, deze omschrijving wekt de indruk dat ze weet waar ze over praat. Gewoon een klein handigheidje om het verhaal status te verschaffen. Moet kunnen, toch?

Ik vind het Corona-virus niet iets om lichtzinnig over te doen. En ik ben bepaald de enige niet. Zie bijvoorbeeld hier en hier.

Maar misschien is het publiceren van dit soort misleidende stukken in landelijke dagbladen een nog ernstiger teken aan de wand. Het laat zien dat men in reactie op bedreigende informatie niet meer rationeel reageert, maar terugvalt op emotionele onderbuik-reacties. Het laat zien dat het rationele denken in onze samenleving op grote schaal uitgeschakeld staat. Daarom vind ik de publicatie van zo'n stuk nepnieuws in een landelijke krant alarmerend.

Kunnen we van dit voorbeeld iets leren?

Ik denk dat dit artikel laat zien, hoe onzin en vooroordelen geconstrueerd en verspreid worden en waarom. Ook in dit geval wordt het -- volledig op empirisch onderzoek gebaseerde -- soortenmodel weer bevestigd.

Uitgaande van het soortenmodel verwacht je dat extreme alfa's (men of words, double-highs) vooroordelen construeren, bekrachtigen en verspreiden. Die vooroordelen worden geloofd door de 'ware gelovigen' (de volgelingen van de strongman). Het is een 'mooi' verhaal dat hij (of zij) vertelt, dan moet het wel waar zijn.

Wanneer de strongman voldoende aanhang en macht heeft, komen daar tenslotte ook 'men of action' op af. Mensen die niet autoritaristisch zijn, maar wel sociaal-dominant. Ze kunnen helder denken, maar moeten sociaal wel scoren.

Dit verhaal is een vooroordeel in de beginfase. Het vertelt de gelovige Trouw-lezers wat ze moeten vinden van het nieuwe coronavirus. In dit stadium is het dus vooral een verhaal dat er bij de gewone gelovigen en de extreme alfa's ingaat als koek. Het valt allemaal wel mee, geloven ze in dit geval graag.