De 'verwarde' zoon

In het verhaal dat ik hoorde over de verwarde mevrouw die zichzelf opblies, dacht ik onmiddellijk de werking van de 'zooifactor' te herkennen (hier). Waar zooi is, is de zooifactor doorgaans ook. Het lijkt vaak een soort natuurwet.

Wat ik 'zooifactor' noem, heet officieel 'bevooroordeeldheid'. In het Engels: (generalized) prejudice. De maat die psychologen standaard hanteren om geneigdheid tot discriminatie en agressie te meten. Maar je zou het ook de 'alfa-bètavariabele' kunnen noemen. De factor die het verschil bepaalt tussen mensen die vooral problemen willen oplossen en zich nuttig willen maken (bèta's) en mensen die willen heersen over andere mensen (alfa's). Je zou het dus ook de koningsvariabele kunnen noemen.

Hoe kan de zooifactor zo'n gigantische uitwerking hebben? Om een goed idee te krijgen van de zooifactor zou je bij wijze van experiment een verzameling mensen die hoog scoren op de zooifactor bij elkaar moeten zetten en hun eigen wereld moeten laten runnen. Bob Altemeyer heeft ooit een soort simulatie-experiment gedraaid, waarin hij ongeveer dat deed. Het resultaat was bijna onvoorstelbaar. De productie stortte in. De vijandelijkheden namen snel toe. En het duurde niet lang of de wereld was ondergegaan in een derde wereldoorlog.

Daarom werd de simulatie gestopt en in de tijd teruggezet. Maar ook dat hielp niet. Opnieuw dreigde de situatie binnen de kortste keren volledig uit de hand te lopen. In de controlegroep van mensen die laag scoorden had men natuurlijk ook de nodige problemen. Maar iedereen werkt ijverig en gezamenlijk aan manieren om die zo snel mogelijk op te lossen. Waar de ene wereld in vlammen onderging, was de andere wereld een toonbeeld van vooruitgang.

Waardoor ontstaan die grote verschillen? Mensen die zooi produceren denken vanuit hun gevoel, hun overtuiging. Ze denken dus niet inductief, maar dogmatisch. Ik weet dat het zo en zo is! Ik weet dat ik gelijk heb! Mensen die productief denken, denken vanuit feiten en waarnemingen. Als we dit willen, en we doen dat en dat, dan zou ik verwachten dat er dat en dat gaat gebeuren. Laten we kijken.

Aan de ene kant van het spectrum heb je mensen als Adolf Hitler, aan de andere kant van het spectrum heb je mensen als Albert Einstein. Hitler wist zeker dat Joden niet deugden, Einstein merkte op, dat er in de natuurkunde iets vreemds aan de hand was. Zware massa was precies gelijk aan trage massa. Dat was vast geen toeval. Er moest dus een verklaring zijn.

In mijn eerdere blogpost liet ik zien dat de 'verwarde' mevrouw kennelijk behoorlijk hoog op de zooifactor scoorde. Over mensen die hoog scoren, weten we bijna onvoorstelbaar veel. Als je dus weet, waar je op moet letten, heb je vaak aan weinig informatie al voldoende. Maar één zwaluw maakt nog geen zomer, zeggen ze. Dat die ene verwarde mevrouw kennelijk hoog zit op de zooifactor, bewijst niet dat alle verwarde personen hoog op die factor zitten. Dat is natuurlijk zo.

In het Dagblad van het Noorden van dinsdag, 26 mei 2020, vind ik echter een kort stukje met de titel: Verwarde zoon steekt beide ouders neer in Kolham. Opnieuw iemand die 'verward' is. Hoe zit het dit keer met de zooifactor?

Ik loop het stukje door. Beide ouders zijn neergestoken. Dat lijkt me een behoorlijk agressieve daad. Maar de maat voor agressie is bevooroordeeldheid. De zooifactor dus.

Laten we verder kijken. De zoon had drugsproblemen en is daarom jaren geleden uit huis geplaatst. Iemand met drugsproblemen heeft een focus op genieten, ongeacht de consequenties. Die enorme focus op genieten nu, hoort helemaal bij mensen die hoog scoren. Het doel in het leven is maximaal genieten. Dat is hun filosofie. En niet morgen, maar nu.

Volgens buren had de zoon voor veel problemen gezorgd. De zoon was dus iemand die het kennelijk heel normaal vond om problemen te veroorzaken. Niet iemand die zich klein maakt, of zich nuttig probeert te maken. Nee, iemand die zich nadrukkelijk laat gelden. Andere mensen zijn er om zijn troep op te ruimen. Ze noemen de 'zooifactor' ook wel het koningsgen.

De buurvrouw vertelt nog iets. De zoon had stemmen in zijn hoofd. Ja, dat is een bekende dooddoener om te zorgen, dat je alles kunt zeggen, wat maar in je hoofd opkomt. Een innerlijke stem vertelt het je. Kun jij natuurlijk ook niets aan doen. En die stomme idioten geloven dat nog ook. Ze willen gewoon bedrogen worden.

Heeft de 'verwarde' zoon nog meer op zijn kerfstok? In november 2016 deed hij op Facebook een oproep om moslims af te slachten. Dat was een jaar na de aanslag op concertzaal Bataclan in Parijs.

Dat is veelbetekenend. Hij speelt even precies dezelfde rol als Adolf Hitler. Nu zijn het echter niet de Joden, maar de moslims. Het doel van zo'n oproep is bij je publiek te scoren. Je zoekt dus een hogere sociale status in die specifieke groep van toehoorders. Maar dat is perfect waar een hoge score op de zooifactor voor staat. Het heet niet zo maar ook wel de strongman-variabele.

Is dat alles? Nee, want hij heeft inmiddels een ex. Maar na de scheiding heeft hij die niet met rust gelaten, maar gestalkt. Als jij niet doet wat ik wil, ga ik het jou knap lastig maken. Dat is het idee van de echte strongman. Ik wil macht en die macht zoek ik via geweld en 'mooie' verhalen.

Zijn we er dan? Nee, in 2015 is hij veroordeeld voor huiselijk geweld. Hij had zijn ouders gedreigd wat aan te doen. En die dreiging heeft hij dus inmiddels waar gemaakt, ondanks zijn eerdere veroordeling daarvoor.

Wie is hier nu idioot? De 'verwarde' zoon of de mensen rond die 'verwarde' zoon die zich als dwazen gedragen? Hoe je het ook draait of keert: dit is geen 'verwarde' persoon. Dit is een levensgevaarlijk individu.

Het einde van het krantenartikel doet het ergste vrezen. Het luidt: 'We hopen dat de zoon de juiste hulp krijgt om herhaling te voorkomen.' Hier heb je iemand die overal lak aan heeft. Die precies doet, wat in zijn ongeremde brein opkomt. Daar moet je vooral lief en aardig voor zijn. Wat is de bedoeling? Een volgende moordpartij?

De zooifactor (bevooroordeeldheid) is de factor die het empirische discriminatie- en agressieonderzoek tenslotte heeft opgeleverd als zijnde de strongman-variabele. Met die bevooroordeelde, warrige manier van denken en praten trekt de strongman zijn leger van volgelingen/gelovigen aan. Waarna hij vervolgens via extreem geweld zijn macht vestigt.

Dat is geen nieuw verschijnsel. In de Bijbel wordt dat al beschreven. Nadat de mens uit het paradijs is verdreven door de zondeval (de uitvinding van de landbouw) wordt Kaïn jaloers op zijn broer Abel. Abel kan goed boeren, maar Kaïn bakt er niks van. Kaïn lost het probleem op door Abel dood te slaan. Tot zover is er dus weinig nieuws onder de zon. Maar dan komt het. Wat gebeurde er met Kaïn?

Wel, God vond het volgens het Bijbelverhaal niet echt op zijn weg liggen om Kaïn een kopje kleiner te maken. En de mensen in zijn omgeving durfden dat niet of lieten het er gemakshalve ook maar bij zitten. Het resultaat? Kaïn richtte een stad op. Lees: hij onderwierp met zijn vriendjes een landbouwgebied. Met zijn warrige babbel en zijn mateloze agressie werd hij koning en ging hij lekker van het goede leven genieten. Kennelijk hebben we in al die duizenden jaren die daarna verstreken zijn, nog steeds niets bijgeleerd.