Gewone rechtse autoritaristen (SDO-, RWA+): de 'vechthonden' van de strongman

 

Laatst bijgewerkt: 28-9-2020 om 4.23

 

Hoe komt een dictator in een democratie aan de macht? In eerste instantie is het iemand die op een zeepkist staat te schreeuwen. Als iedereen rustig doorloopt, komt hij niet verder. Om verder te komen heeft hij volgelingen/gelovigen nodig.

Zodra hij een behoorlijke achterban heeft opgebouwd van volgelingen/gelovigen die hem door dik en dun steunen (en ook bereid zijn het vuile werk voor hem op te knappen) levert die macht meer aanhangers op. Die worden aangetrokken door zijn macht en willen daarin delen.

Doordat de strongman trekt met zijn 'mooie' verhaal en trekt met zijn macht (de strongman trekt dubbel), trekt hij uiteindelijk drie verschillende soorten mensen aan, die verschillen op twee variabelen. De eerste van die variabelen is sociale dominantie (SDO): het streven naar macht. De tweede variabele is rechter vleugel autoritarisme (RWA). Afgekort: 'rechts autoritarisme'. (Denk niet dat er ook 'links autoritarisme' bestaat, want dat is -- ondanks intensief zoeken -- nog nooit gevonden.)

De drie groepen die de strongman uiteindelijk aantrekt, zijn in volgorde van aantrekken de volgende.

1. Gewone (niet sociaal dominante) volgelingen/gelovigen. Ze scoren laag op SDO, maar hoog op RWA. Ze worden aangetrokken door het 'mooie' verhaal van de strongman en zijn rol als Grote Leider. Deze mensen zijn de soldaten, de stormtroopers van de strongman. Dit is qua status de onderste laag in het 'autoritaire systeem'. Qua bevooroordeeldheid komen deze mensen op de derde plaats, na de double highs en na de 'men of action'.

2. Double highs. Dit zijn sociaal dominante volgelingen/gelovigen. Ze scoren hoog op SDO en hoog op RWA. Ze worden aangetrokken door het 'mooie' verhaal van de strongman en door zijn macht. Ze worden dus dubbel aangetrokken, zodra de strongman macht heeft. Deze mensen vormen de elite van de strongman en hopen op een kans om zelf ooit de macht te kunnen grijpen. Dit is qua status de toplaag van het autoritaire systeem. Dit zijn ook de meest bevooroordeelde mensen ter wereld, die er zijn.

3. 'Men of action'. Deze zijn sociaal dominant, maar geen echte volgeling/gelovige. Ze scoren hoog op SDO, maar laag op RWA. Ze worden slechts aangetrokken door de macht van de strongman. Deze mensen leveren de strongman zijn generaals en officieren. Deze mensen vormen qua status de middelste laag in het autoritaire systeem. Qua bevooroordeeldheid komt deze groep op de tweede plaats. De double highs zijn nog bevooroordeelder.

De mensen die laag op SDO en RWA scoren, de zogenaamde 'double lows' (of bèta's) maken niet deel uit van de machtige groep en dienen slechts voor productie. Zij vormen dus een outgroup. Dit zijn de mensen die niets van vooroordelen en irrationeel geloof moeten hebben.

In deze blogpost gaat het om de vraag: wat is 'rechts autoritarisme' (RWA) precies? Uitgaande van het soortenmodel verwacht ik, dat dat is: het geloof in het 'mooie' verhaal van de strongman is, op het moment dat hij nog niet echt macht heeft. Zodra de strongman macht krijgt, gaat hij door zijn macht ook sociaal dominante personen aantrekken.

Dat 'mooie' verhaal bevat in beginsel twee belangrijke bestanddelen. De X deugen niet en zijn de oorzaak van alle problemen. De X zijn gevaarlijk en moeten worden bestreden. Ze moeten worden weggejaagd of gedood. (De laatste optie verdient in de optiek van de strongman natuurlijk de voorkeur. Anders heb je de kans dat de X onverwachts bewapend terugkomen en de rollen omdraaien.)

Het tweede bestanddeel van het 'mooie' verhaal is: volg mij en je krijgt een gouden toekomst. De strongman werpt zich op als de Grote Leider en belooft zijn volgelingen/gelovigen een heerlijke, nieuwe wereld.

Aan de ene kant activeert de strongman de angsten van zijn volgelingen/gelovigen door de X op te voeren als de bron van alle problemen. Maar voor de volgelingen/gelovigen wordt daar onmiddellijk iets verleidelijks aangekoppeld. De X moeten bestreden worden. En weggejaagd of gedood. Door hun agressie te richten op de X en de vrije loop te laten, zullen alle problemen opgelost worden.

Vervolgens houdt de strongman de volgelingen/gelovigen een tweede dubbele worst voor. Ze zullen een gouden toekomst krijgen, mits ze bereid zijn hem te volgen. Het eerste deel van deze worst is de gouden toekomst. Het tweede deel van deze worst is het volgen.

Alle volgelingen/gelovigen willen graag iemand volgen, zowel de gewone als de sociaal dominante. Ze willen graag iemand die vertelt, wat ze moeten doen. Iemand die de leiding op zich neemt. De sociaal dominante volgelingen/gelovigen willen dan ook nog eens zo dicht mogelijk bij hun Grote Leider zijn, omdat ze dubbel worden aangetrokken. Ze willen dus tot zijn elite behoren. Vervolgens willen ze zelf graag de rol van Grote Leider overnemen. Gewone, niet sociaal dominante volgelingen/gelovigen zijn tevreden met de rol van (gewone) volgeling/gelovige.

In dit verhaal gebaseerd op het soortenmodel, zitten twee belangrijke bestanddelen. De gewone volgeling/gelovige valt voor het 'mooie' verhaal, dat sterke emoties bij hem oproept. Verder is dat verhaal afkomstig van de man (het zijn bijna altijd mannen) die zich opwerpt als Grote Leider. Iets waar volgelingen/gelovigen naar op zoek zijn.

Klopt dit verhaal? Het is gebaseerd op het soortenmodel en het heeft dus een stevige empirische ondergrond, maar je kunt je toch voorstellen dat er mogelijk ergens een onjuistheid in is geslopen. Het blijft dus zaak om te checken.

Er zijn drie checks mogelijk. Allereerst kunnen we kijken naar de definitie van RWA zoals die door Altemeyer is geformuleerd. Ten tweede kunnen we kijken naar de conformiteits-experimenten van Asch. Hij liet immers via zijn experimenten zien, hoe bevooroordeeldheid werkt. Ten derde kunnen we kijken naar wat er verder nog bekend is over mensen die hoog scoren op RWA.

 

De check via de definitie van RWA 

Laten we eerst kijken naar de definitie die Altemeyer hanteert voor (de items van) zijn RWA-schaal. Het lijkt misschien wat vreemd om een definitie te hanteren voor het checken van iets, want definities zijn in beginsel natuurlijk vrij. Als je begrip X wilt meten met operationalisatie Y dan doe je dat maar. Het is aan jou om aan te tonen, dat je met dat begrip X vervolgens inderdaad iets kunt voorspellen.

In het geval van RWA is de definitie echter precies andersom tot stand gekomen. Altemeyer vond in de data van de F-schaal (om fascisme te meten) drie subschalen die onderling duidelijk bleken te correleren. Die drie subschalen meten dus dezelfde factor. Deze drie subschalen vormen nog steeds de basis van RWA. (Bij de RWA-schaal is echter ieder item bedoeld alle drie punten te meten. Deze schaal is dus niet opgesplitst in drie verschillende subschalen.)

De definitie vertelt ons dus dat deze drie eigenschappen bij mensen voortdurend samengaan. Als mensen hoog scoren op de eerste, scoren ze doorgaans ook hoog op de tweede en de derde eigenschap. Wat zijn de drie eigenschappen die dienen als definitie van RWA?
    1.  A high degree of submission to authorities.
    2.  High levels of aggression in the name of their authorities.
    3.  A high level of conventionalism.
Mensen die hoog scoren op RWA bezitten dus in doorsnee deze drie eigenschappen.

Laten we naar de eerste eigenschap kijken. RWA'ers onderwerpen zich in hoge mate aan hun leiders. Dat was precies het punt dat ik hiervoor al aanvoerde. Volgelingen/gelovigen willen geleid worden door hun leiders.

Je bent mogelijk geneigd te denken, dat dat komt door hun lage sociale dominantie, maar dat idee klopt niet. Want die geneigdheid naar onderwerping wordt gemeten bij alle mensen die hoog scoren op RWA, dus ook bij sociaal dominante volgelingen/gelovigen. Het gaat dus echt om een eigenschap die kenmerkend is voor alle rechtse autoritaristen (mensen die hoog scoren op RWA).

Het tweede punt van de definitie zit niet in mijn verhaal over RWA dat ik op basis van het soortenmodel opstelde. Ik heb dit punt niet gebruikt om duidelijk te maken wat rechtse autoritaristen zijn. Dit punt, het gaat om agressieve mensen, krijgen we via de empirische definitie als het ware toe.

Het punt zit natuurlijk wel in het soortenmodel en speelt daar ook een belangrijke rol in. RWA is één van de aansturende variabelen van bevooroordeeldheid. Bevooroordeeldheid is de standaard maat voor discriminatie en agressie. En het is ook wat alle drie soorten mensen die een 'autoritair systeem' vormen, gemeenschappelijk hebben. Bevooroordeeldheid is de centrale variabele. Met andere woorden: het doel van het autoritaire systeem (wat Altemeyer de 'dodelijke vereniging' noemt) is discriminatie en agressie. Door het uitoefenen van macht en geweld probeert men zichzelf te verrijken.

Terug naar het tweede punt van de RWA-definitie. Volgelingen/gelovigen zijn agressief, maar ze zijn ook submissief (het eerste punt). Dat betekent dus, dat ze pas agressief durven te worden op het moment dat hun meerderen dat (stilzwijgend) goedkeuren of toestaan. Bij gewone volgelingen/gelovigen is dat submissieve karakter natuurlijk nog belangrijk dwingender dan bij sociaal dominante volgelingen/gelovigen, die sterk de neiging hebben zich van regels weinig aan te trekken in hun streven naar absolute macht.

Verder vertelt die hoge mate van agressie nog iets. Het gaat om mensen die bevooroordeeld zijn, die irrationeel geloven. Dat suggereert niet alleen geneigdheid tot discriminatie en agressie, maar ook dat men vooral systeem 1, het automatisch werkende emotionele systeem, hanteert om informatie te verwerken. Men denkt dus niet gericht, kritisch, maar men gaat af op zijn onderbuik-gevoelens.

Het derde punt van de RWA-definitie vertelt dat het om mensen gaat, die hangen aan vaste gewoontes en tradities. Met andere woorden: ze denken niet functioneel, maar associatief. Ook dit suggereert weer dat ze vooral 'denken' via systeem 1. Men voelt waarheid, maar men baseert zijn oordeel niet op argumenten of expliciete waarnemingen.

Dat geeft de strongman de kans zijn volgelingen/gelovigen via hun automatisch werkende systeem 1 te conditioneren. De strongman roept eerst met zijn 'mooie' verhaal gerichte emoties op (de X deugen niet en zijn gevaarlijk; zijn volgelingen/gelovigen zijn geweldige mensen, die uitverkoren zijn; de strongman zal hen naar een gouden toekomst leiden. Het resultaat is dat ze de strongman goed gaat voelen en dat ze die gaan zien als hun Grote Leider. Als ze hem volgen, zal alles goed komen.

De punten in de RWA-definitie bevestigen dus via punt 1 en 3 het verhaal over RWA op basis van het soortenmodel. Punt 2 van de definitie krijgen we cadeau. Deze mensen zijn niet alleen vatbaar voor een 'mooi' verhaal en willen graag geleid worden, ze hebben ook nog eens een agressieve instelling. Er wordt in dit verband gesteld, dat het om borrelende vaten gaat. De agressie wacht slechts op een kans om naar buiten te komen.

Wat betekent dit? Hier heb je een verzameling mensen die door de strongman geconditioneerd kan worden. Die conditionering verloopt via het automatisch werkende systeem, de persoon zelf heeft daar geen controle over. Althans niet, zo lang men zijn systeem 2 niet actief inschakelt om de conditionering bewust ongedaan te maken. Omdat deze mensen systeem 2 niet of amper benutten, doen ze dat niet. Deze mensen kunnen dus door de strongman geprogrammeerd worden, zoals hem goed dunkt.

Vervolgens gaat het ook nog eens om uitgesproken submissieve mensen. Mensen die graag doen wat hun leiders hen opdragen, mits het maar geen precisiewerk is of mentale inspanning vereist. Tenslotte gaat om agressieve mensen. Mensen die wachten op een kans om geweld te mogen gebruiken.

Met andere woorden: we hebben het hier over de 'vechthonden' van de strongman. Manipuleerbaar, onderworpen en agressief. Dit zijn de ideale strongman stormtroopers. Afgekort: SS. In nazi-Duitsland werden deze mensen in eerste instantie betiteld als: SA [Sturmabteilung]. De afkorting SS stond voor: Schutzstaffel (lijfwacht).

Wanneer we dus uitgaan van de empirische definitie van de RWA-schaal, dan valt te verwachten dat de mensen die daar hoog op scoren, extreem gevoelig zullen zijn voor het propaganda-verhaal van de strongman. Dat verhaal bevat voor hen als het ware meerder worsten. Verder suggereren twee van de drie punten in de RWA-definitie dat deze mensen vooral informatie verwerken via het emotionele systeem, zodat ze normaal niet door het 'mooie' verhaal van de strongman heen zullen prikken.

Nadat de strongman zichzelf in de hoofden van zijn volgelingen/gelovigen heeft weten te nestelen als de Grote Leider, zullen ze hem blindelings volgen, zich aan hem onderwerpen en na een wenk van hem overgaan tot agressieve acties jegens politieke tegenstanders en minderheden.

Deze eerste check op basis van de definitie van RWA levert dus belangrijk meer op, dan waar we om vroegen. De stelling was dat gewone (niet sociaal dominante) rechtse autoritaristen voor het verhaal van de strongman zullen vallen op een moment dat hij nog geen macht heeft. De check levert op, dat we dat inderdaad moeten verwachten. De toegift is, dat deze mensen daarna de ideale 'vechthonden' van de strongman zijn: verstandelijk beperkt, onderworpen en agressief.