Gevaarlijke onzin van Rutte over groepsimmuniteit

Laatst bijgewerkt: 17-3-2020 om 14.17


Het nieuwe Corona-virus (SARS-CoV-2) blijft 'prachtige' voorbeelden opleveren van irrationeel geroeptoeter. Als we maar stevig leuteren, krijgen we het virus er wel onder. Dat is kennelijk het idee.

Deze avond (16-3-2020) maakte premier Rutte er weer een 'prachtige' show van (hier). De meeste mensen vonden het echt een prachtig verhaal blijkt uit de vele positieve reacties op de site van Nu.nl. Ook veel politici waren vol lof voor zijn verhaal (hier).

Toen ik het verhaal hoorde, was mijn reactie: we worden geregeerd door idioten. Nu is dat natuurlijk ook maar een opwelling uit de onderbuik, dus het kan zijn dat mijn emotionele systeem me in dit geval helemaal de verkeerde kant heeft uitgestuurd.

Laten we kijken. Volgens Rutte zijn er in dit geval drie verschillende scenario's mogelijk. In het eerste scenario controleren we het virus maximaal en proberen we groepsimmuniteit op te bouwen. In het tweede scenario laten we het virus gewoon zijn gang gaan. In het derde scenario proberen we het virus continu terug te dringen door het blijven nemen van vergaande maatregelen tot er een vaccin voor handen is. Iets dat wel eens anderhalf jaar kan duren en daardoor veel economische schade zal opleveren.

Als echte VVD'er vindt Rutte het idee van veel economische schade voor ondernemers iets dat niet valt te verkopen, dus die optie wil hij niet. De tweede optie zou op korte termijn tot gigantische sterfte leiden, dus dat kan hij ook niet verkopen.

De optie waar het kabinet dus voor kiest, is de eerste. Maar dat is nogal een vreemde optie. Hoe kun je een virus dat al ontsnapt is en vrij door de populatie circuleert nog controleren? Laat staan 'maximaal' controleren? Dat wil dus niet echt. Dat deel van het verhaal is dus klassieke bullshit.

Maar dan wordt het verhaal nog wilder. Hij wil gecontroleerd 'groepsimmuniteit' opbouwen. Hoe denkt hij dat te gaan doen? Hallo mijnheer Jansen, op basis van uw burgerservicenummer bent u vandaag aan de beurt om besmet te worden met het virus. Gezien uw leeftijd zit u nog niet in een risicogroep en u heeft ook geen vrijstelling op grond van medische klachten. U zult er dus vandaag echt aan moeten geloven!

Persoonlijk vind ik dat best een aardige optie. Ik neem aan dat ik als 65+'er vrijgesteld word van opzettelijke besmetting. Maar goed, ik heb ook nog kinderen en het zou heel goed kunnen gebeuren dat een van hen zo'n verplichte besmetting niet overleeft. Gaat het dan niet om moord?

Goed, laten we aannemen dat het kabinet niet zo ver wil gaan. Men gaat er vanuit dat het virus ontsnapt is en niet meer valt te beteugelen.

Maar in China is het virus ook ontsnapt en wist men het virus wel te beteugelen. Begrijp ik goed dat de premier al bij voorbaat zegt: wat ze in China kunnen, kunnen wij natuurlijk niet?

Oké, laten we veronderstellen dat het opbouwen van 'groepsimmuniteit' (herd immunity) inderdaad de oplossing zou zijn. Hoeveel procent van de Nederlanders moet dan besmet worden met het virus?

De besmettelijkheid van het virus dat COVID-19 veroorzaakt, wordt geschat op ruim 3. Dat wil zeggen dat onder normale omstandigheden iedere besmette persoon gemiddeld ruim drie anderen infecteert. Wanneer twee van die drie anderen het virus al gehad hadden, zou onze drager slechts één andere persoon aansteken. In dat geval zou hij de ziekte dus wel doorgeven, maar zou de ziekte zich niet meer uitbreiden.

Het idee van Rutte is dus dat minstens twee van de drie Nederlanders de ziekte moet krijgen, zodat we er daarna vrijwel geen last meer van hebben. Je moet ruim boven die 67% gaan zitten natuurlijk, dus dat zou betekenen dat 3 van de 4 Nederlanders (75%) besmet moet worden, zodat onze economie daarna weer volop kan draaien.

Bij dat opzettelijke besmetten doet zich nog een probleem voor. Wil dat idee van groeps-immuniteit werken dan moet de hele groep gelijkmatig besmet worden. Het mag dus niet zo zijn dat je alleen jonge mensen besmet, want dan zul je zien, dat de ziekte daarna uitbreekt bij oudere mensen. Het mag niet zo zijn dat je alleen ongelovigen besmet, want dan worden daarna de gelovigen allemaal ziek. Je moet dus echt iedere groep voldoende besmetten, van iedere groep moet 75% eraan geloven.

Als we naar de Chinese cijfers kijken (hier) worden er op dit moment (17-3-2020 om 2.56) 81.032 bevestigde gevallen vermeld. Daarvan zijn er 3.217 overleden en 67.910 hersteld.

Dat betekent dat voor 9.905 mensen de afloop nog onbekend is. Omdat de meeste van deze mensen al heel lang ziek zijn, is plausibel dat de helft ongeveer alsnog overlijdt. (Mensen die op de intensive care beademd worden voor COVID-19 overlijden in de helft van de gevallen, lijkt het.) Dat levert dus 4.954 extra doden op. In totaal hebben we dan 8.171 doden op 81.032 gevallen. Dat levert een mortaliteit van 10,1 procent op.

In mijn vorige blogpost over dit onderwerp vond ik op deze manier nog een mortaliteit van 12,3 procent. Die cijfers waren van 13-3-2020. Kennelijk schuift het percentage dus nu snel naar beneden. Een duidelijke indicatie dat deze manier van schatten kennelijk te somber is.

Artsen gaan in doorsnee uit van het scenario dat ongeveer 20 procent van de gevallen in het ziekenhuis wordt opgenomen. Van die 20 procent komt ongeveer een derde aan de beademing. Van die een derde overlijdt vervolgens ongeveer de helft. Je komt dan dus uit op een mortaliteit van ongeveer 3,5 procent. Een belangrijk lager getal.

Wanneer je echter naar de Chinese cijfers kijkt, zie je dat de mortaliteit op dit moment in het meest gunstige geval op zijn minst 3,97 procent bedraagt. Afgerond: 4,0 procent. Die schatting van 3,5 procent door artsen is dus duidelijk veel te optimistisch.

Maar laten we Rutte volgen in zijn redenering, hem kennelijk ingefluisterd door mensen van het RIVM. Mensen die eerder de plank -- als deskundigen op dit specifieke gebied -- volledig mis wisten te slaan. Reden voor mij om ze aan te duiden als 'idioten'. Ja, maar in een geval als dit, wel uiterst gevaarlijke idioten.

Wat betekent het verhaal van Rutte op zijn gunstigst? We hebben ongeveer 17,5 miljoen inwoners. Drie vierde daarvan moet besmet worden. Maar je kunt dat dus niet met opzet doen, zelfs niet als overheid zijnde. Althans niet in een democratisch bestuurd land. Dat levert dus -- uitgaande van 4 procent -- minimaal 525.000 doden op. Dat is drie procent van de bevolking.

Meer dan een half miljoen doden. Ter vergelijking: in de Tweede Wereldoorlog vielen er -- inclusief de weggevoerde Joden -- minder dan 200.00 Nederlandse doden te betreuren (hier). Je zou bijna gaan denken dat Rutte aandelen in een begrafenis-onderneming heeft gekocht.

Ik denk dus dat het verhaal van Rutte niet klopt en in feite sociaal gebabbel is. Uit de reacties op dat gebabbel blijkt het ook inderdaad zo te werken. Mensen interpreteren het verhaal oppervlakkig. Als kroegpraat, wat het in feite ook is. Maar wie met kroegpraat een epidemie probeert te bezweren, is gevaarlijk bezig.

In het denken van Rutte is de economie op de lange duur belangrijker dan het beschermen van je bevolking. In de Tweede Wereldoorlog was het niet anders. Aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog mocht het leger vooral niet te veel kosten en werd er door Hendrik Colijn ook lustig op los gebabbeld. Die houding heeft bijna 200.000 landgenoten het leven gekost en onvoorstelbaar veel schade en ellende opgeleverd.

Wat moet je dan in een geval als dit wel doen? Je moet natuurlijk net als de Chinezen zo snel mogelijk en zo hard mogelijk de strijd aangaan met het virus. Iedere besmetting is er één teveel. Er is geen enkele reden om bij voorbaat het hoofd in de schoot te leggen. En dat mag best wat kosten, want zo'n arm land zijn we nu ook weer niet.

China heeft laten zien, dat bestrijding zelfs in een gevorderd stadium kan en zinvol is. Vroeger hebben ze misschien ooit iets van ons kunnen leren, waarom zouden we nu niet zo slim zijn om iets van hen te leren?