De mortaliteit van het nieuwe Corona-virus (SARS-CoV-2 / COVID-19)

Laatst bijgewerkt: 14-3-2020 om 15.23


In een eerdere blogpost Borrelpraat over het Corona-virus (hier) besteedde ik aandacht aan een voorbeeld van irrationeel geroeptoeter over het nieuwe Corona-virus. Om sociaal te scoren houdt iemand een indrukwekkend verhaal dat indruk maakt op mensen die oppervlakkig luisteren en lezen, maar dat in werkelijkheid los staat van de realiteit.

In dit verband is ook de naam van het virus en de ziekte interessant. Over de naam van het virus bestaat de nodige verwarring. Het virus heet SARS-CoV-2. Het gaat dus om een variant van SARS. De ziekte die door het virus veroorzaakt wordt, heet echter: COVID-19. Waarom zou je simpel doen, als het ingewikkeld kan?

De reden om de ziekte totaal anders te noemen dan het virus, was dat men het publiek niet wilde verontrusten. Het publiek moest niet weten, dat het om een variant van SARS ging. Men zou anders  in paniek kunnen raken.

Het gevolg van deze 'handigheid' is dat veel roeptoeterende geesten (in het Engels: talking heads) met zekerheid weten, dat het om een soort griep gaat. Dat is dus niet juist. Je kunt beter stellen, dat het om een soort verkoudheid gaat. Maar dan wel een verkoudheid die voor veel mensen dodelijk is. Voor hoeveel mensen? Op het punt van de mortaliteit kom ik straks terug.

Een positief punt van het nieuwe Corona-virus is dat het een zee van hilarische voorbeelden oplevert, over hoe mensen volstrekt irrationeel kunnen reageren op zo'n puur feitelijke bedreiging. Wie voorbeelden zoekt, kan de toespraak van president Trump bijvoorbeeld raadplegen (hier en hier). Commentaar daarop is onder andere hier te vinden.

Maar ook in de UK laat men zich op dit punt niet onbetuigd met een leider als Boris Johnson (hier, vanaf ongeveer 6:00). Hij stelt onder meer dat het doorgaans een milde aandoening is en laat een opmerking vallen, dat we het maar manmoedig moeten ondergaan (taking it on the chin). Ook vindt hij blijkens zijn gedrag, het idee dat je misschien beter niet handen kunt schudden een verhaal voor de Fabeltjeskrant.

Een column in de Telegraaf, één van de weinige kranten die zich realiseert dat de Corona-pandemie geen kattenpis is en dat de reactie van het kabinet veel te laks is, wees me op een oud bericht op RTL-nieuws. Het bericht is getiteld: Het Coronavirus, dit zijn de feiten (hier) en dateert van 29 januari 2020.

Ik citeer uit het bericht op RTL-nieuws:

"Waarom wordt er veel over dit virus gezegd en geschreven?
Alleen door de gewone griep sterven jaarlijks in Nederland duizenden mensen. Bij corona ligt dat wereldwijd op 170. Waarom dan toch die zorgen? 'In de eerste plaats omdat het een nieuw virus betreft waar we nog weinig van weten', zegt Harald Wychgel van het RIVM.
'Uiteraard is de gewone griep een reëler gevaar. Maar van het coronavirus weten we nog weinig. Dat spreekt tot de verbeelding van mensen en media. En in China leidt het tot opmerkelijke taferelen: hele steden worden daar op dit moment afgesloten.'" 

De gewone griep is natuurlijk een veel groter gevaar! Een woordvoerder van het RIVM verkondigt die onzin. Mijn spontane reactie was: RIVM-idioten! Dat een journalist zoiets beweert, is ergerlijk, misleidend en gaat ten koste van mensenlevens. Maar dat iemand die geacht wordt enige wetenschappelijke opleiding te hebben en ook nog eens deskundig te zijn op dit specifieke gebied, dergelijke onzin beweert, maakt duidelijk dat een stel volstrekte minkukels de strijd tegen het virus geacht wordt te coördineren.

Wie dacht dat dit alle RIVM-onzin was, heeft het ergste nog niet meegekregen. Ik citeer nogmaals.

"Hoe groot is de kans dat het coronavirus in Nederland opduikt?

Volgens het RIVM is het mogelijk dat het virus naar Nederland komt. 'Net zoals in andere landen kan er ook iemand vanuit China naar Nederland komen en hier ziek worden', schrijft het instituut op zijn site.
'De kans dat de ziekte zich vervolgens in Nederland kan verspreiden, is klein. Dat komt omdat het erop lijkt dat het virus niet heel besmettelijk is.' Ook wijst het RIVM erop dat tot nu toe buiten China geen verdere verspreiding van het virus is geweest na besmettingen.'"

Dus mensen, wees gerust! Wie het RIVM gelooft, begrijpt dat het virus zich hier amper zal verspreiden, want het is amper besmettelijk en bovendien nog Chinees ook. In de Hollandse polder voelt het zich echt niet thuis.

De site van het RIVM geeft op dit moment (13/3/2020 om 5.19, hier) 614 positief geteste personen aan. Omdat al sinds een aantal dagen de gezinsleden van positief bevonden personen niet meer getest worden, maar wel beschouwd worden als besmet, ligt het totale aantal bekende besmettingen dus vrijwel zeker ver boven de duizend. Kennelijk heeft het 'Chinese' virus minder moeite met de landsgrenzen dan de mensen van het RIVM.

In mijn eerdere blogpost over dit onderwerp (hier) blijk ik echter voor lezers wat erg snel gegaan te zijn. Het ging op dat punt om de vermoedelijke mortaliteit. Het percentage dat de WHO gemakshalve hanteert, is het aantal doden per aantal aangetoonde gevallen. Als je tien doden hebt op duizend aangetoonde gevallen, is de op die manier berekende 'mortaliteit' dus slechts 1 op de honderd of 1 procent.

Uitgaande van de gegevens hier op dit moment (13-3-2020 om 23.52) hebben we 140.875 aangetoonde gevallen waarvan er 70.174 hersteld zijn en 5.359 overleden. Je zou dan uitkomen op een 'mortaliteit' van 3,8 procent.

Het percentage dat je op die manier vindt, klopt natuurlijk niet, omdat de epidemie zich snel uitbreidt en het altijd even duurt, voordat je dood bent na een besmetting. Je houdt geen rekening met al die mensen waarbij de afloop nog onbeslist is.

Ik keek daarom naar de gevallen waarvan de afloop bekend is. Ze zijn hersteld of dood. Uitgaande van bovenstaande gegevens zou je dan een percentage vinden van 7,1 procent voor de mortaliteit.

Ook dat klopt echter nog steeds niet helemaal. Een probleem in dit geval is dat het langer duurt om dood te gaan na een besmetting, dan om te herstellen.  Ik ging in mijn blogpost nog uit van het omgekeerde. De optimistische optie zou kunnen je zeggen. Maar in werkelijkheid moeten we dus de pessimistische optie hanteren.

Men schat dat de milde gevallen gemiddeld een twee weken duren, terwijl de fatale gevallen gemiddeld iets van 6 weken zouden duren. Doordat de epidemie zich snel uitbreidt, kun je dan niet meer simpel vergelijken. Maar in ieder geval is dan wel duidelijk dat die 7,1 procent veel te optimistisch is.

Inmiddels hebben we echter een volgende optie om de mortaliteit te schatten. In China heeft men kans gezien de epidemie vrijwel volledig tot stilstand te brengen. Er komen dus al een tijd amper nog gevallen bij. Door naar de gegevens van China te kijken kunnen we dus een beter idee krijgen van de mortaliteit.

Op dit moment zijn die gegevens voor China: 80.945 aangetoonde besmettingen met 3.180 doden en 64.194 herstelden. Van  slechts 13.571 gevallen weten we de uitkomst niet. Uitgaande van WHO-mortaliteit vinden we 3,9 procent. Uitgaande van alle gevallen waarvan de afloop bekend is, vinden we 4,7 procent.

Maar de gevallen waarvan de afloop niet bekend is, kunnen dit percentage nog stevig ophogen. In het ergste geval gaan al die gevallen dood. In dat geval bedraagt de mortaliteit 20,7 procent. Nu is dat natuurlijk vrij pessimistisch gedacht. Laten we het neutrale alternatief kiezen. De helft van de onbekende uitkomsten overlijdt. We zitten dan met een mortaliteit van 12,3%.

Wat betekent dat voor Nederland, wanneer we veronderstellen dat 70% van alle mensen uiteindelijk besmet raakt? Mijn calculator zegt dat er dan -- uitgaande van 17,5 miljoen inwoners -- 1.506.750 doden vallen te begraven. Ruim anderhalf miljoen. Wie verstandig is, neemt aandelen in een uitvaart-onderneming.

Natuurlijk weet je niet of die Chinese cijfers echt kloppen. En je weet nooit zeker, hoe iets in werkelijkheid zal lopen. Maar deze cijfers geven dus weinig grond voor het idee van een onschuldig zomergriepje, waar we ons vooral niet ongerust over moeten maken.