Overal seksisme zien en het daardoor niet meer aantonen

 

In Trouw lees ik vandaag (5 maart 2021) de column op pagina 2 van Stevo Akkerman: Vrouw en politiek. Om de inhoud kort samen te vatten, staat links in de column groot opgemaakt het citaat: "Wie zich uitspreekt tegen seksisme, krijgt nog meer seksisme over zich heen". Dat is inderdaad een conclusie die Akkerman in zijn column trekt.

Maar klopt die conclusie? Of denkt Akkerman overal seksisme te zien, ook daar waar het misschien niet is?

Wat valt me in de column op? Akkerman beroept zich op een onderzoek van De Groene Amsterdammer in samenwerking met de Universiteit Utrecht. Het onderzoek betrof 339.932 tweets die van 1 oktober 2020 tot 26 februari 2021 werden verstuurd naar 'alle' vrouwen op Nederlandse kieslijsten.

Wat moet ik me daar bij voorstellen? Onderzocht men alle tweets die naar alle vrouwen op alle Nederlandse kieslijsten (welke zijn dat precies?) werden gestuurd? Akkerman heeft kennelijk niet echt opgelet bij zijn colleges onderzoeksmethodologie.

Maar dan dat aantal. Inderdaad heel imponerend. Waarom zo'n gigantisch groot aantal? Heeft men die echt onderzocht of zegt men dat alleen maar? Als ik het ga nazoeken (hier), blijkt men die tweets via een computerprogramma geanalyseerd te hebben. Werkte dat programma echt goed of dacht men dat alleen?

Maar het wordt nog gekker. De bedoeling van dat onderzoek is natuurlijk aan te tonen dat vrouwen via tweets vaak kwalijk worden bejegend. Alleen: waar is de controlegroep? Waar zijn de tweets aan mannen op alle (?) Nederlandse kieslijsten?

De onderzoekers waren kennelijk onderzoekstechnisch niet zo heel erg geschoold. Die groep zijn ze vergeten. Maar ze willen wel graag een stevige conclusie. En dus worden vrouwen op Twitter heel vaak seksistisch bejegend! Punt! Geen twijfel mogelijk!

Akkerman ziet dit probleem ook, maar wil toch ook graag die stevige conclusie trekken. Anders valt natuurlijk zijn hele column in het water. Hoe lost hij dat probleem op?

Hij schrijft: "Maar struin een uurtje rond op de sociale media en één ding is duidelijk: vrouwen worden aangevallen op hun vrouw-zijn, mannen veel minder op hun man-zijn." Ja, misschien klopt dat wel, maar dan zou ik toch graag iets meer willen weten over dat uurtje rondkijken. Waar heeft hij gekeken? Hoe heeft hij gekeken? Wat heeft hij dan precies gezien?

En zelfs als zijn conclusie klopt, blijf je zitten met dat vreemde door elkaar hutselen van onderzoek. Het ene onderzoek onderzoekt een onmogelijk groot aantal tweets. Dat blijkt vervolgens bij nazoeken ook. Maar vergeet volledig de controlegroep.

Het andere onderzoek is van een journalist die al een conclusie in zijn hoofd heeft en vervolgens een uurtje zegt te hebben rondgekeken.

Met andere woorden: men zwaait met een grote, imponerende vlag op een strontpraam. Hier wordt in feite een eind weg geleuterd.

Ik denk dus, dat je zijn column moet zien als het verhaal van een volgeling/gelovige. De norm in zijn groep, het verhaal dat de leiders van zijn groep vertellen, is: vrouwen worden seksistisch bejegend. Vervolgens wordt om die stelling een heel verhaal heen geconstrueerd. Op die manier kan iedereen in de club weer tevreden gaan slapen.

Dat het onderzoek en de redenering niet deugt, betekent natuurlijk niet, dat de stelling dan ook automatisch onwaar is. Er lijkt mij genoeg onderzoek te zijn, waaruit blijkt dat zaken als sekse, uiterlijk, kleding, huidskleur, nationaliteit, geloof en LGBTQ invloed hebben op de mate van ondervonden agressie. 

Klopt de conclusie die groot gedrukt stond aan de zijkant van de column? Ik begrijp het idee. Het zou ook best kunnen kloppen. Maar voorlopig is de stelling op geen enkele manier hard gemaakt. Opnieuw dus een voorbeeld waar Akkerman gewoon uit zijn nek kakelt.

Wat kun je nu uit zo'n column concluderen? Laten we het eerst positief houden. Volgelingen/gelovigen verkondigen dus soms ook ware stellingen, maar ze doen dat op zo'n manier dat je denkt dat het lulkoek is.

Met andere woorden: zelfs als volgelingen/gelovigen een stelling moeten onderbouwen, die feitelijk juist is, weten ze er nog een potje van te maken. Dan wordt het onderliggende verhaal nog een krakkemikkig geheel, waar een nuchter mens geen brood van lust.

De kennelijke verklaring? Volgelingen/gelovigen denken niet vanuit data/waarnemingen, maar vanuit stellingen, slogans. En het doel is niet te begrijpen, hoe de werkelijkheid precies in elkaar zit, maar sociaal te scoren. Door dat doel hanteren ze het automatisch werkende (emotionele) systeem 1 in plaats van het trage, rationele, feitgerichte systeem 2.

Kan ik dat hanteren van het emotionele systeem onderbouwen? De eerste zin luidt, iets ingekort: "Je kunt als politicus veel fout doen, [. . .], maar het ergste dat je kunt doen [,] is wel vrouw zijn". Ten eerste is de stelling niet waar, want dan zouden we op de kieslijsten geen vrouwen hebben. En geen Angela Merkel natuurlijk. Ten tweede: dat simpele 'fout doen'. Het is kennelijk: òf goed, òf fout. Hij veronderstelt een simpele tweedeling, maar de werkelijkheid is soms complexer.

Het einde luidt zo:

"De achterliggende boodschap is steeds: ken je plaats, houd je mond. Een zekere hardheid is de politiek eigen, maar seksistische intimidatie is natuurlijk wel iets anders. Heel goed dat deze vrouwen zich de mond niet laten snoeren, maar wat bezielt de schuimbekkende mannen? Het lijkt wel of ze ergens bang voor zijn."

Het agressieve getwitter wordt benoemd: 'seksistische intimidatie'. Het klinkt duur, het klinkt goed, maar het voegt niets toe. Alleen bedoeld dus om bij de lezer emoties op te wekken.

Dan dat waarde-oordeel: 'heel goed dat deze vrouwen zich de mond niet laten snoeren'. Met andere woorden: dappere vrouwen! Weer een stukje emotie. Maar klopt het? Nee. Die online-agressie die mensen vaak ten deel valt en zeker ook vrouwen, leidt er wel degelijk toe, dat men afhaakt. Niet altijd, natuurlijk, maar soms wel.

En dan die 'schuimbekkende mannen'. Alleen: hoe weet hij zo zeker in dit geval dat die tweets van mannen zijn? Kan er ook niet eens een vrouw tussen zitten? Met andere woorden: hij veronderstelt weer iets, zonder deugdelijke evidentie. Maar wel met overbodige emotie.

Toch is het een mooie vraag: wat bezielt de schuimbekkende mannen? Als Akkerman zich even in het probleem verdiept had, kon hij het antwoord weten.

Allereerst gaat het niet uitsluitend om agressieve mannen. Ook vrouwen kunnen agressief zijn, hoewel mannen die wedstrijd winnen. Ten tweede kunnen we het meten. We meten het als 'bevooroordeeldheid' (de zooifactor).

Ten derde kennen we de onderliggende factoren (drijfveren). Dat zijn er twee totaal verschillende. De eerste is sociale dominantie. Dat is het streven naar macht. We meten het via SDO. De tweede drijfveer is: rechts autoritarisme. Is iemand volgeling/gelovige of moet hij niets van groepen hebben? We meten het via RWA.

Zijn de agressieve twitteraars bang? Ja, dat zijn ze, weten we uit onderzoek. Een van de (vermoedelijke) redenen daarvoor, is dat volgelingen/gelovigen (ruwweg tweederde van alle bevooroordeelde personen) denkt in kreten en slogans. Terwijl ze in feite geen idee hebben, wat die precies betekenen.

Met andere woorden: hun denken is beperkt tot sociaal gebabbel. Ze zijn niet in staat de externe werkelijkheid te zien en te doorgronden. Ze beheersen wel 'mands' (vragen en orders), maar geen 'tacts' (beschrijvingen). Ze zien geen feiten en kunnen die niet hanteren en niet verwerken.

Maar als ik gelijk heb, is dat Akkerman zijn sterkste punt ook niet.