Waarom 65 miljoen doden niet voldoende zijn

 

In de kranten die ik onder ogen krijg, kom ik regelmatig ingezonden brieven tegen van mensen die volstrekt zeker weten dat de manier om Poetin te beteugelen, is het onmiddellijk afschaffen van onze laatste restanten leger, vloot en luchtmacht. Als we dat maar doen, zullen we merken dat Poetin een heel aardige man is, waar geen kwaad in schuilt. Een man die alleen zijn eigen voormalige gebieden (alles achter het voormalige IJzeren Gordijn) veilig wil stellen en als compensatie voor de meegemaakte ellende heel misschien ook nog een paar kleine stukjes extra wil.

Ik verbaas me altijd over die brieven. Hebben we dan helemaal niets geleerd van die overbodige Tweede Wereldoorlog en de Holocaust? Het antwoord moet kennelijk zijn: nee, daar hebben we niets van geleerd.

Maar hoe kan dat?

Ik wil dus graag begrijpen, hoe kennelijk redelijk ontwikkelde mensen (ze kunnen althans prima schriftelijk hun woordje doen) iets enorms als de Tweede Wereldoorlog met 65 miljoen doden kunnen wegdenken. Doen alsof het er nooit geweest is. Doen alsof we daar niets van hebben kunnen leren.

Wat ik denk te merken aan die brieven, is een bepaalde stelligheid. Als we dat nu maar gewoon doen, wat de briefschrijver aanbeveelt, komt het allemaal gegarandeerd helemaal goed. Het klinkt, als ik het zo opschrijf, een beetje alsof je een strongman hoort praten. Volg mij en jullie worden allemaal rijk!

De Volkskrant van zaterdag, 2 maart 2024, laat 'schrijvers en denkers' vertellen hoe het verder moet met Nederland. Dit keer mag Thomas van Aalten uitleggen, hoe hij worstelt met zijn pacifisme (Boeken & Wetenschap, p. 18).

Wie is Thomas van Aalten?, vraag ik me af. Wikipedia omschrijft hem als 'schrijver/journalist'. Maar als ik even verder zoek, levert zijn LinkedIn-pagina meer duidelijkheid. Hij is 'journalist / writer / essayist' volgens eigen opgave 'freelance' en dat al sinds september 2001. Waarom 'writer' vraag ik me af. En wat precies is een 'essayist'? Is dat weer iets anders dan 'writer'?

Maar Van Aalten is volgens zijn LinkedIn-pagina nog veel meer. Hij is 'leerlijnendokter'. Maar dan wel: 'zelfstandig'. En dat is hij al vanaf 2023, volgens LinkedIn nu precies een jaar.

Daar stopt de veelzijdigheid van Van Aalten nog niet. Hij blijkt ook 'Coördinator Deeltijd COCB Hogeschool van Amsterdam' te zijn sinds juni 2023. Dus nog geen jaar.

Ook dan zijn we er nog niet.  Hij blijkt ook nog  'Onderwijskundig adviseur' bij het 'Mediacollege Amsterdam' te zijn sinds februari 2024. Dus iets meer dan een maand.

Wat me opvalt aan zijn LinkedIn-pagina is dat hij niets vermeldt over zijn opleiding. Toch niet helemaal onbelangrijk dunkt me, als je iemand een beetje wilt plaatsen. Zijn Wikipedia-pagina vermeldt daar wel iets over, namelijk dit: "terwijl hij aan de Hogeschool Holland in Diemen in 2001 zijn diploma haalt aan de opleiding Tekstschrijven, een specialisatie van de opleiding Communicatie". Hij heeft dus een diploma Tekstschrijven gehaald aan de Hogeschool Holland in 2001. Wel, dat is beter dan niks.

Maar waar ontleent hij dan precies zijn grote onderwijskundige kennis aan? Wikipedia vermeldt op dit punt niets en ook zijn LinkedIn zwijgt in alle talen. Kennelijk is het zo, dat hij op dit punt nooit echt formeel onderwijs heeft gevolgd.

Natuurkundigen zeggen wel eens tegen mensen die allerhande slimme opmerkingen over de relativiteitstheorieën van Albert Einstein denken te moeten maken: joh, je hebt vast helemaal gelijk, maar ga eerst even je natuurkundestudie afronden, daarna praten we verder.

Maar ik geef toe, als je de opmerkingen hoort en leest die afgestudeerden in de onderwijswetenschappen soms maken (ik ben zelf afgestudeerd in de onderwijspsychologie), dan is dat inderdaad misschien vaak volstrekt overbodig.

Goed, Van Aalten is dus een uiterst veelzijdig mens, dat overal verstand van lijkt te hebben.

Wat schrijft hij over zijn pacifisme in deze moeilijke tijden?

Laat ik eerst iets opmerken over de stijl. Ik heb even terug de jaarlijkse brief van Warren Buffett gedeeltelijk gelezen. Wat mij in die paar bladzijden, die ik inmiddels gelezen heb, trof, was zijn stijl. Zo helder, zo duidelijk, zo logisch, zo rationeel. Ik werd daar helemaal blij van. Je zou willen, dat iedereen zo schreef. En zo helder kon formuleren en denken.

Wel. de stijl van Van Aalten is eigenlijk volledig het tegenovergestelde. Het springt van de hak op de tak. Vaak kan ik het betoog helemaal niet volgen en snappen. Zit er een duidelijk lijn in? Volgens mij niet.

Laat ik een alinea citeren:

"Gekscherend riep mijn vrouw op de avond van de verkiezingsuitslagen: 'Ik word de nieuwe Ulrike Meinhof!' Ach, ooit was de gewapende strijd voor intellectuelen helemaal geen gekke optie. Filosoof Jean-Paul Sartre bezocht ongeveer een halve eeuw geleden (4 december 1974 om precies te zijn) Andreas Baader, een van de grondleggers van de Rote Armee Fraktion (RAF)."

Ik weet niet of zijn vrouw dat echt uitriep. In het nieuws was kort geleden het oppakken van een voormalig RAF-lid dat al meer dan dertig jaar werd gezocht. Kennelijk wordt daarom nu opeens de RAF ter sprake gebracht.

Maar wat ik toevallig wel weet, is dat Satre bepaald niet iemand was, die in bezet Frankrijk de wapens opnam tegen de Duitsers of op andere manieren aan het verzet deelnam. Integendeel, hij probeerde dikke maatjes te blijven met Duitse officieren. Om het simpel te stellen: hij was bepaald niet vrij van fascistische gevoelens.

In het citaat komt ook weer die term 'intellectuelen' voor. Eerder in het stuk schreef Van Aalten: "Het is voor de goedmoedige intellectueel wennen bij de ochtendkoffie". Uit het vervolg blijkt dat hij daarmee zichzelf bedoelt. Over mensen die zichzelf zien als 'intellectueel' is wel het een en ander bekend. Om maar iets te noemen: dat zijn onmiskenbaar alfa's. Daar zal ik het in dit verband maar even bij laten.

Hij sluit zo af:

"Laat ik me hier dan toch maar uitspreken vóór bewapening, in godsnaam. Wel volgens verstandige receptuur: om de bezetting van Oekraïne en de bezetting van Gaze een halt toe te roepen. Kunnen we daar geen handige deel uit slepen?"

Eerder heeft hij geschreven:

"Wat moet ik als schrijver in godsnaam van wel of niet bewapenen vinden? Mijn literaire vader Albert Camus was een pacifist, daar heb ik me altijd aan vastgeklampt. Ik was principieel tegen geweld, punt. Oorlog en crisis gouden tijden voor een schrijver? Helemaal niet, of je moet in herinnering brengen dat de eerste fabrikant van typemachines (Remington & Sons) ook een wapenfabrikant was."

Eerst was hij principieel pacifist! Maar nu opeens niet meer! Hmm, waarom was hij eigenlijk pacifist? Nou, zijn 'literaire vader' (Albert Camus) was dat ook. Duidelijk toch?

Hoe je het ook draait en keert, dit lijkt me geen echte bèta. Dit is geen echt onbevooroordeeld mens. Integendeel, dit lijkt een volstrekte alfa te zijn. Iemand die extreem bevooroordeeld is, alles wil doen om hogerop te komen en geen normen en grenzen ziet.

De reden om zichzelf te verkopen als 'pacifist' is puur sociaal. Als dat goed valt, is hij volledig pacifist. Zodra dat niet meer goed valt, is hij het niet meer. Simpel toch?

Na de oorlog werd een fervente nazi opgepakt en ondervraagd. In de oorlog had hij talloze toespraken gehouden waarin hij fel afgaf op die smerige Joden, die uiteraard zo snel mogelijk zo volledig mogelijk vernietigd moesten worden.

Maar bij zijn ondervragingen was hij dat allemaal volledig vergeten. Hij wist heel zeker, hij had absoluut niets tegen Joden. Dat waren bij wijze van spreken zijn beste vrienden.

Mensen dachten, dat hij loog. Maar als het soortenmodel klopt -- en dat doet het onmiskenbaar, althans tot nu toe -- dat sprak hij niet bewust onwaarheid. Als alfa zag hij de harde realiteit niet, en dus wat deed dan de precieze inhoud van zijn voormalige redevoeringen ertoe? Tijdens de bezetting probeerde hij gewoon een verhaal op te hangen en rond te bazuinen, dat goed viel bij zijn hogergeplaatsten. Na de bezetting waren die hogergeplaatsten opeens Geallieerde ondervragers. En dus probeerde hij nu die te vertellen, wat ze 'mooi' vonden. Zoals de wind waaide, zo waaide zijn rokje, zegt men dan wel.

Terug naar de vraag van deze post: waarom zijn 65 miljoen doden niet voldoende? De meeste mensen zijn in meer of mindere mate bevooroordeeld. Als we wat voorzichtig schatten, verwacht je minimaal een 80 procent. 

Dit zijn sociale mensen in de zin dat ze zich of thuis voelen in een machtige groep of daar op zijn minst belangrijk en machtig in willen worden. Deze mensen leven in een sociale werkelijkheid. Wat er in de Tweede Wereldoorlog gebeurd is, zal hun worst zijn. De sociale werkelijkheid bepaalt hun denken.

Nu vinden ze collectief Poetin een slechterik, zodra die hier de baas is, lopen ze zich het vuur uit de sloffen om het hem naar de zin te maken. Dat is waarom 65 miljoen doden niet voldoende zijn. In de wereld waarin deze mensen leven, zijn die doden weggevallen. Ze zijn er gewoon niet langer. Dat was toen, we leven nu in het nu.

Of zoals de site van Happinez stelt:

"Door in het nu te leven raak je bevrijd van je denken, dat je voortdurend bestookt met negatieve gedachten, zorgen en angsten."

Laten we toch genieten! Na ons de zondvloed!