In de Volkskrant van vandaag (19/12/2025, hier: https://www.volkskrant.nl/binnenland/van-al-die-aanvallen-slaap-ik-geen-moment-slechter/) een groot interview met Johan Vollenbroek, de grote stifstof-bestrijder en de voorman van Mobilisation for the Environment (MOB).
In het interview staat het volgende citaat. Als alles klopt, heeft Vollenbroek het dus letterlijk zo geformuleerd.
"Wat ik wel griezelig vind, is dat mensen zich steeds minder aan de feiten gelegen laten liggen. Dat Lidewij de Vos van FvD roept: ‘We moeten het stikstofprobleem afschaffen’, waarna boeren op haar stemmen, dat is toch niet te geloven? Of minister van Landbouw Femke Wiersma, die mij tijdens een bijeenkomst het stijgende aantal zelfmoorden onder boeren verweet. Toen ik antwoordde dat uit CBS-cijfers het tegendeel bleek, begon ze maar snel over iets anders. Het geeft aan hoe er met feiten wordt omgesprongen en gemanipuleerd. De waarheid lijkt er steeds minder toe te doen."
Vollenbroek is niet de eerste, die opmerkt dat de waarheid er steeds minder toe lijkt te doen. Ik zou daar graag cijfermatige onderbouwing bij willen hebben, maar om een of andere reden wordt dat bij mijn weten tot nu toe nooit gemeten.
Maar een simpel ander voorbeeld. Ook bij Trumpisten lijkt het weinig relevant wat de feiten precies zijn en lijken vooral de opinies en kreten van Trump de Grote Waarheid. In Nederland zien we iets soortgelijk bij de radicaal rechtse partijen en vermoedelijk ook verder nog wel eens.
Wat betekent dat? Hoe komt dat?
Simpel gezegd het volgende. Uit het empirische onderzoek naar fascisme (strongmen) weten we dat alles draait om bevooroordeeldheid. Wat we vroeger 'fascisme' noemden, meten we als bevooroordeeldheid. Dingen zeker weten, dingen voor waar aannemen, zonder deugdelijke evidentie om aan te nemen dat die dingen echt waar zijn.
In een moderne landbouw-samenleving (als de onze) heb je dus altijd twee verschillende criteria voor waarheid. De mensen die hoog scoren op bevooroordeeldheid (de alfa-factor) geloven in sociale waarheid. Dat wat hun groep en hun leiders waarheid vinden, is de waarheid. Wat wij zien als waar, is de absolute waarheid! Dat idee.
De mensen die laag scoren op bevooroordeeldheid (dus laag op de alfa-factor) zien waarheid in feitelijke termen. Om waar te zijn, moet een uitspraak dan kloppen met de harde feiten. Een totaal ander soort waarheid dan sociale waarheid.
Naarmate een samenleving rijker wordt, worden de feiten minder relevant. Wat men vooral als relevant ziet, is wat men vindt en wil. Niet de feiten ziet men als waar, maar de eigen opinies. Naarmate de welvaart groeit, groeit dus ook de alfafactor. Mensen worden steeds meer alfa en minder bèta.
Immers, om in een rijke samenleving vooruit te komen, moet je vooral de sociaal juiste dingen zeggen. Of die dingen feitelijk kloppen of niet, doet er doorgaans niet toe. Het gaat er niet langer wat is, maar om wat we vinden of denken, dat zou moeten zijn.
Simpel gesteld: de natuur (de harde feiten) moet niet zo zeuren, maar doen wat wij vinden. Helaas trekt de natuur (de harde feiten) zich vaak weinig aan van onze prachtige meningen. Maar voordat wij dat door hebben, zijn we een hele tijd verder.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten