Wat maakt de enthousiastelingen voor de strongman anders dan de rest van de bevolking? Waardoor wijken de enthousiastelingen af? Dat was de grote vraag die de auteurs van The Authoritarian Personality (TAP, 1950) zich stelden.
Bevooroordeeldheid (prejudice)
Hun onderzoek had als doel maten te vinden om vast te stellen wie de strongman zouden steunen. De auteurs vonden, zonder zich dat te realiseren, drie maal dezelfde variabele. Wij zouden die nu vermoedelijk omschrijven als bevooroordeeldheid (prejudice). Wat de volgelingen/gelovigen bindt zijn hun vooroordelen, hun geloof in onbewezen zaken.
Het vervolgonderzoek dat na 1950 tenslotte moeizaam van de grond kwam, heeft eigenlijk alleen maar de 'wortels' van bevooroordeeldheid blootgelegd. Rechts autoritarisme (RWA) en Sociale Dominantie Orientatie (SDO). Dat zijn twee totaal verschillende (vrijwel ongecorreleerde) maten die samen bevooroordeeldheid bij mensen voor meer dan de helft voorspellen.
Als je dan door redeneert, kom je uit bij het soortenmodel: er bestaan in beginsel vier verschillende soorten mensen. Drie van die soorten zoeken elkaar op en gaan klitten. En vormen samen een machtige groep die de overblijvende soort mensen als goedkope werkkrachten ziet. Als een soort slaven dus. Als mensen die onderdrukt en vervolgd moeten worden.
Wat is bevooroordeeldheid dan? Aan de ene kant is dat het geloof in de prietpraat van de strongman. Aan de andere kant zegt de strongman niet zo maar wat, maar probeert hij vooral zijn volgelingen te paaien met mooie verhalen. Of die verhalen kloppen of niet, zal hem worst zijn.
De strongman speelt dus bij voorkeur in op de vooroordelen die zijn volgelingen al hadden en komt met verhalen, die ze mooi vinden om te geloven. De strongman komt met geestelijk brood voor de grote massa, dat die massa precies levert, wat ze graag wil horen.
Op die manier houden strongman en volgelingen elkaar vast. De strongman komt met de verhalen die de volgelingen/gelovigen graag willen horen. De volgelingen/gelovigen leveren als tegenprestatie hun blinde agressie. Op een wenk van de strongman gaan ze maar wat graag los tegen iedere partij die ze als zwakker zien.
En dan gaat het fout
Toch zijn er dreigende problemen. Als volgeling/gelovige heb je met geweld jegens minderheden geen probleem. Maar als volgeling/gelovige wil je ook brood en spelen. Je wilt op tijd je natje en droogje en tussendoor wil je ook nog vermaakt worden. Eventueel door met andere volgelingen/gelovigen gezellig op X-mensen te jagen. Wat kan er nog misgaan?
Als de strongman niet langer kan voorzien in je natje en droogje. Als het eten op is en er geen geld meer is om de dure levensmiddelen te betalen. Een situatie die nu in Rusland bestaat en in de VS dreigt. Je wilt de strongman graag geloven, maar als je maag schreeuwt om eten, is die schreeuw tenslotte lastig te negeren.
Wat kan er nog meer misgaan? Als de strongman heel enthousiast een doldwaas conflict begint, dat vervolgens zwaar tegenvalt of zelfs helemaal misloopt.
Hitler begon de Tweede Wereldoorlog heel enthousiast en kon vervolgens geen minuut wachten alvorens de niets vermoedende Sovjet-Unie binnen te trekken. Maar tenslotte lag Duitsland in puin, was hij dood en zegevierden de geallieerde strijdkrachten.
Ook de Bijbel rapporteert al soortgelijke verhalen. Toen de machitge koning Belsazar van Babylonië bedreigd werd door de Meden en Perzen organiseerde hij niet een effectieve tegenaanval, maar stak hij zijn kop in het zand door een extra groot feest te organiseren. Diezelfde nacht viel de stad en was zijn heerschappij voorbij.
Friezen kennen de Slag bij Warns (Stavoren) in 1345. Graaf Willem IV van Holland was een machtig man. Hij kwam op het briljante idee Friesland bij zijn rijk te voegen. Dan konden de Friezen hem belasting betalen en werd hij nog rijker en nog machtiger. Met een vloot stak hij de toenmalige Zuiderzee over. Maar vervolgens ging het totaal anders dan hij zich had voorgesteld. Zijn troepen waren door de storm zeeziek geworden. De vloot was uitelkaar geslagen en de schepen landden verspreid van elkaar. De Friese boeren stonden klaar met hooivorken en andere geïmproviseerde wapens. Zijn leger werd vernietigd en de graaf vond de dood.
Hoe zijn dat soort 'vreemde vergissingen' mogelijk? Uit onderzoek weten we dat SDO'ers in beginsel nog steeds scherp kunnen denken, maar dat geldt niet voor de overige volgelingen/gelovigen. De mensen die hoog scoren op RWA (dus ook de double high strongman) hebben een cognitief probleem. Ze leven in een sociale werkelijkheid, ze zijn niet in staat de harde natuur met haar kille feiten te zien. Ze zijn letterlijk blind voor harde feiten. Ze zijn dus ook niet in staat iets (of zichzelf) realistisch in te schatten. Hun men of action (generaals en officieren) kunnen dat wel, maar zijzelf kunnen dat niet. Daardoor gaat het onder leiding van de strongman tenslotte of militair fout, of qua productie en distributie.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten