Laatst bijgewerkt 5-9-2018 om 0:38
Vrijwel alle artikelen in de Volkskrant vandaag (1 september 2018) konden niet mijn belangstelling wekken. Vervolgens kwam ik een lang artikel tegen dat wel mijn belangstelling trok, maar dat weinig relevante informatie leek te bevatten. Onmiddellijk daarna stuitte ik echter op een interessante column van Paul Krugman.
De Volkskrant meldde: "Dit is een bekorte versie van een New York Times-column van Paul Krugman." Eindelijk een leuk artikel en dan wordt het ingekort. Gelukkig bleek het origineel moeiteloos te vinden en gratis te lezen (hier). Deze webversie bleek als toegift ook nog enkele interessante links te bevatten.
De titel in de Volkskrant luidt: Waarom het ook hier kan gebeuren. Volgens mij had dat woordje 'ook' weggelaten kunnen worden, maar goed.
De column van Krugman is kort, leest lekker en maakt veel los, afgaande op het grote aantal lezers dat via internet gereageerd heeft. Volgens het bijschrift in de Volkskrant was het 'de beste column uit de New York Times.' Ik weet niet precies waar die bewering op gebaseerd is, maar het zou kunnen.
Waarom het hier kan gebeuren
Wat beweert Krugman? Hij begint met een grapje van een vriend. "Nu Oost-Europa is bevrijd van de wezensvreemde ideologie van het communisme, kan het terugkeren op zijn echte historische pad: het fascisme." Inmiddels lijkt dat grapje geen grapje meer, maar realiteit. Het 'il-liberalisme,' zoals men de tegenhanger van de democratie tegenwoordig wel noemt, neemt in Oost-Europa hand over hand toe (hier).
Hij merkt dan op dat in Polen en Hongarije, beide nog steeds lid van de Europese Unie, de democratie -- zoals wij die kennen -- al dood is. In beide landen hebben de heersende partijen een regime gevestigd dat wel een vorm van verkiezingen handhaaft, maar de onafhankelijkheid van de rechtspraak heeft vernietigd, de vrijheid van de pers heeft afgeschaft, corruptie op grote schaal heeft ingevoerd en protest onwettig heeft verklaard. Het verwachte resultaat is: een eenpartijstaat.
Vervolgens merkt hij op, dat dat in de VS ook kan gebeuren.
"And it could all too easily happen here. There was a time, not long ago, when people used to say that our democratic norms, our proud history of freedom, would protect us from such a slide into tyranny. In fact, some people still say that. But believing such a thing today requires willful blindness. The fact is that the Republican Party is ready, even eager, to become an American version of Law and Justice or Fidesz, exploiting its current political power to lock in permanent rule."
Daarna geeft hij enkele voorbeelden waarin de Republikeinse partij (G.O.P.) schaamteloos alle wetten en regels negeert, om maar macht te verwerven en te houden. "What all of them reflect is the reality that the modern G.O.P. feels no allegiance to democratic ideals; it will do whatever it thinks it can get away with to entrench its power."
De Republikeinen lieten onderling een lijst rondgaan van onderzoeken waarvan zij denken dat de Democraten die zullen uitvoeren, zodra die aan de macht komen. Ieder punt op die lijst zou onderzocht moet worden. De Republikeinen gaan er echter vanuit dat ze geen enkel van die punten zullen onderzoeken. Loyaliteit aan de partij gaat boven loyaliteit aan de wet. Het is duidelijk dat er geen grenzen meer zijn. De Republikeinen zullen alles doen om Trump te verdedigen en hun macht te consolideren.
Krugman vraagt daarna: waarom dreigt Amerika andere landen die de democratie hebben vernietigd, achterna te gaan? Het is niet angst voor de economie. Dat was niet zo in Polen en het is niet zo in de VS. "Studie na studie heeft aangetoond dat raciale ressentimenten mensen op Trump deden stemmen, en niet economische pijn."
"The point is that we’re suffering from the same disease — white nationalism run wild — that has already effectively killed democracy in some other Western nations. And we’re very, very close to the point of no return."
Vertaald: "Het punt is dat wij lijden aan dezelfde ziekte, op hol geslagen wit nationalisme, dat de democratie al effectief heeft gedood in sommige andere westerse landen. En we zijn zeer, zeer dicht bij het 'point of no return.'"
'Op hol geslagen wit nationalisme' of de alfa-bètafactor?
Wat vind ik waardevol aan deze column? Krugman heeft het over democratie aan de ene kant en fascisme, il-liberalisme en de eenpartijstaat aan de andere kant. In feite heeft hij het dan over de alfa-bètafactor. Het is een andere manier om de dimensie waar deze blog om draait, onder de aandacht te brengen, die misschien meer aanspreekt dan termen als 'bevooroordeeldheid' en 'alfa-bètafactor.'
Tegelijkertijd geeft hij een tweede invulling aan de alfa-bètafactor: het gaat aan de ene kant om loyaliteit aan principes en de wet en aan de andere kant om loyaliteit aan de leider, de groep en de macht. Ook dat klopt met wat we denken te weten. De bèta houden van strikte normen, de alfa's storen zich niet aan normen, omdat in hun optiek uitsluitend gaat om macht. Wie de macht heeft, heeft gelijk. De alfa-bètafactor is ook de factor die beschrijft hoe corrupt een samenleving is.
-----------------------------------------------
Bevooroordeeldheid of de alfa-bètafactor
Bevooroordeeldheid is ooit begonnen als maat om fascinatie voor fascisme te meten. Men veronderstelde dat mensen met een bepaalde persoonlijkheidsstructuur die fascinatie zouden bezitten. Om dat hard te maken, moest men aan de ene kant fascisme meten en aan de andere de persoonlijkheid (pre-fascisme).
Uiteindelijk heeft dat onderzoek twee onderliggende persoonlijkheidskenmerken opgeleverd: autoritarisme en sociale dominantie. Als het goed is, zouden we dus nu beter moeten begrijpen, waar die bevooroordeeldheid door ontstaat. Vermoedelijk is dat ook wel zo, maar inmiddels denken we ook te weten dat bevooroordeeldheid toch echt de variabele is, waar alles om draait.
Bevooroordeeldheid blijkt vervolgens ook de factor te zijn, die het enthousiasme voor de strongman voorspelt. Achteraf gezien natuurlijk niet zo vreemd, want voor dat doel is die variabele ooit in het leven geroepen.
Vervolgens blijkt bevooroordeeldheid ook de alfa-bètafactor te zijn. De factor waarop alfa's (mensen die focussen op groep en macht) en bèta's (mensen die focussen op vrijheid en productie) maximaal van elkaar verschillen.
Stopt het verhaal daar? Nee, want bevooroordeeldheid (de alfa-bètafactor) blijkt ook de variabele te zijn die bepaalt of een studiegebied echte, harde (empirische) wetenschap produceert of vooral nepwetenschap.
Dan is er nog de belangrijkste gewone toepassing van bevooroordeeldheid. We gebruiken bevooroordeeldheid als de maat voor agressie. Als je verder naar de items kijkt, lijkt het tegelijkertijd ook een maat te zijn voor 'irrationeel geloof' en zelfs voor 'gerichtheid op mensen' (in plaats van op de natuur en dingen).
Krugman voegt aan die hele lijst van toepassingen voor bevooroordeeldheid als het ware toe dat het ook de dimensie is die onderscheid maakt tussen democratie en de eenpartijstaat. Tussen democratie en il-liberalisme.
En dat het de dimensie is, die onderscheid maakt tussen loyaliteit aan principes en wetten enerzijds en loyaliteit aan de leider en de groep anderzijds: de corruptie-factor.
-----------------------------------------------
Waarom kan het in de VS ook gebeuren? Wat is de oorzaak dat de situatie in de VS zo dramatisch is? Hij stelt dan dat het niet economische angst kan zijn. Dat lijkt me te kloppen. Trump-stemmers deden het economisch gezien niet slecht. Vanuit het soortenmodel zou je dat ook verwachten. Het zijn niet de bèta's, maar de onderste laag van de alfacultuur, de gewone volgelingen/gelovigen. Wat Eric Hoffer noemt 'fanatics'. Het is het leger van de strongman.
Vervolgens stelt hij: studie na studie heeft aangetoond dat het raciale gevoelens waren. In beginsel ben ik dat wel met hem eens. Ik vond indertijd twee verschillende onderzoeken die allebei lieten zien dat zowel autoritarisme als sociale dominantie het enthousiasme voor Trump verklaarden. Die informatie combinerend, levert dan op dat het moet gaan om bevooroordeeldheid. De alfa-bètafactor. Die factor geeft aan hoe sterk men zich laat leiden door vooroordelen.
Bij het natrekken van de link die hij vermeldt bij 'studie na studie' vind ik echter een wat slap aftreksel. Het probleem is niet zo ingewikkeld, maar men maakt het wel heel ingewikkeld, waardoor wat men doet, uiteindelijk niet volledig overtuigt. Goed empirisch onderzoek doen, is kennelijk tegenwoordig vaak een brug te ver voor veel onderzoekers. De eerdere twee onderzoeken waarvan ik alleen de resultaten zag, leken me qua uitkomsten wel duidelijk en overtuigend.
Wat is de beste omschrijving? Welke factor maakt dat het in de VS (en hier) ook kan gebeuren?
Krugman komt met de term 'op hol geslagen wit nationalisme'. Dat klinkt leuk, maar is te beperkt. Het is ook nogal een mondvol. Een punt is natuurlijk verder ook zwarte mensen, net zo hard last kunnen hebben van (een hoge score op) die factor. Verder gaat het ook niet slechts om 'raciale' gevoelens. De term 'bevooroordeeldheid' geeft goed aan, waar het om gaat, maar is nog al een mond vol.
De term 'alfa-bètafactor' heb ik tot nu toe vooral gehanteerd. De factor die het verschil aangeeft tussen alfa's en bèta's. Die term is duidelijk en legt meteen een koppeling naar wat men zich er bij voor moet stellen. Het gaat om het verschil tussen alfa's en bèta's.
Strikt genomen is echter niet het probleem dat mensen in de babbelmodus schieten. Het probleem is dat mensen niet in de denkmodus schieten. Het probleem is dat ze onvoldoende bèta zijn, dat wil zeggen: niet meer kunnen reageren op de analytische manier van de bèta's. Daar van uitgaande is het vermoedelijk logischer om de omgepoolde alfa-bètafactor (OAB-factor) te gebruiken, zodat daarna alfa's laag scoren en bèta's hoog. Het probleem is dan dat de OAB-factor te laag is.
Een bijkomend voordeel is dat met de bètafactor in de psychologie ook wel het analytische vermogen schijnt te worden aangeduid: fluid general intelligence (Gf). Dit is de vorm van intelligentie waar bèta's het hoogst op scoren, terwijl deze moeilijk via training is te beïnvloeden. Het gaat om het oplossen van nieuwe problemen. Met de alfafactor wordt dan vooral de geleerde intelligentie aangeduid: crystallized general intelligence (Gc). Dit is vooral verbale intelligentie waar extreme alfa's het hoogst op scoren (Understandig Psychological Assessment, Ter Laak, Gokhale en Desai, 2013, p. 342).
Eerder besteedde ik al aandacht aan het verschijnsel dat het verschil van de scores op beide soorten intelligentie ook de alfa-bètafactor oplevert (hier) voor zover we kunnen nagaan.
De vraag die resteert
Beantwoordt Krugman nu echt de vraag: waarom kan het in de VS gebeuren? Volgens mij niet. Hij heeft het over 'op hol geslagen wit nationalisme,' maar geeft niet aan hoe je dat zou moeten meten. Hij vindt kennelijk de term 'nationalisme' een stuk aardiger overkomen voor zijn lezers en beter verteerbaar dan een beladen term als 'fascisme.'
Ook wanneer je dat 'nationalisme' gelijkstelt aan 'bevooroordeeldheid' (de alfa-bètafactor) is het probleem niet echt opgelost. We moeten duidelijk hebben waardoor die bevooroordeeldheid precies oploopt. En beter nog: hoe we die gericht kunnen verlagen.
Of wanneer we het formuleren in termen van de omgepoolde alfa-bètafactor: waarom zakt de OAB-factor en hoe kunnen we die ophogen? Waarom krijgen we steeds minder bèta's en hoe kunnen we zorgen dat we er meer krijgen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten