Laatst bijgewerkt: 29/1/2024 om 0.33
We stormen collectief af op het ravijn. Wat moeten we doen om er niet in te vallen?
De oplossing om je een mooie, prachtige wereld voor te stellen, zal niet werken. Als een kudde koeien afstormt op de afgrond, helpt het niet als de boer gaat dromen over vredig grazende koeien in een zonovergoten weiland. Hij zal echt iets moeten doen om de ramp te voorkomen.
Je moet beginnen met het probleem te analyseren. De ellende begint uiteindelijk in de stemhokjes, waar kiezers niet stemmen met hun hoofd, maar met hun onderbuik. Dankzij mijnheer Hitler, de Holocaust en een hele collectie wetenschappers en niet te vergeten die club Amerikaanse Joden, die op het idee kwam dat je dit via wetenschappelijk onderzoek moest oplossen, weten we nu -- na eindeloos zoeken -- dat het gaat om bevooroordeeldheid (prejudice). Iets dat we behulp van vragenlijsten al lang prima kunnen meten.
Wanneer je weet, wie je tegenstander is, heb je al half gewonnen. Het draait om bevooroordeeldheid. Maar wat is dat precies?
Bevooroordeeldheid is in de kern het beoordelen van uitspraken. Wie uitspraken die niet gebaseerd zijn op feitelijke evidentie niet ziet zitten, is onbevooroordeeld. Wie zulke uitspraken probleemloos omarmt en gelooft dat ze de ultieme waarheid vertegenwoordigen, is bevooroordeeld. We kunnen deze eigenschap betrouwbaar meten, dat betekent dat mensen op dit punt systematisch en sterk verschillen.
Hoe komt het dat, dat mensen op dit punt zo sterk verschillen? Ook dat denken we te weten. Mensen die hun heil en overleven zoeken in een grote, machtige groep omarmen de waarheid van die groep. Ze geloven blindelings wat de Grote Leider van hun groep beweert. Terwijl de mensen die niet gericht zijn op leven in een groep, niets hebben met dat verhaal.
In mijn vorige blogpost legde ik een verband met de manier van denken. Mensen hebben in beginsel twee manieren van denken: systeem 1 en systeem 2. Systeem 1 gebruiken we al als als baby als we het op krijsen zetten, omdat we de fles willen. Systeem 2 ontwikkelen we in interactie met de harde natuur. Groepsmensen gebruiken systeem 1 en zijn minder goed in systeem 2. Onbevooroordeelde mensen (niet gefocust op leven in een groep) gebruiken ook systeem 1, maar zijn daarnaast ook goed in het gebruik van systeem 2. Beide systemen zijn bij hen goed ontwikkeld.
In beginsel is het dus simpel. Als je niet in het ravijn wilt vallen, moet je zorgen dat meer mensen leren via hun systeem 2 te denken. Dat kan vermoedelijk op veel manieren. Door te hollen, door te wandelen, door te dansen, door te fietsen, door te sporten, door te tuinieren, door te klussen, door te schilderen, door te boeren, door te rekenen, door wiskundesommen op te lossen, door natuurkunde-opgaven te maken, door zakelijk ergens over te schrijven (zoals bijvoorbeeld deze blog), door te suppen, door te zeilen, door te kanoën, door te surfen, door te zwemmen, door computergames te spelen, door de computer te programmeren. Alles dat harde feedback levert, zal systeem 2 sterker en beter maken.
Eigenlijk is de oplossing dus simpel. Minder kletsen, minder tv-kijken, minder consumptief lezen (maar meer informatief lezen), minder passieve cultuurconsumptie (maar meer actieve cultuur zoals muziek maken en zingen), minder hangen. In het algemeen: minder consumeren, meer produceren.
Maar valt dit te realiseren?
Uit het beschikbare onderzoek weten we dat bevooroordeeldheid twee belangrijke wortels heeft: rechts autoritarisme (RWA) en sociale dominantie (SDO). De eerste wortel is ten koste van alles bij een groep willen horen. De tweede wortel is in die groep zo hoog mogelijk komen.
De redenen om bevooroordeeld te zijn, zijn daarmee eigenlijk heel pragmatisch. Men is niet zo maar bevooroordeeld, maar met een reden. Het levert in de praktijk kennlijk vaak voordeel. Anders zouden mensen niet zo in elkaar zitten dat ze door hun aanleg en ontwikkeling deze weg insloegen.
Wat we denken te weten, is dat bevooroordeeldheid en de wortels daarvan onderdeel van de persoonlijkheid zijn. Zo zit iemand in elkaar, zo is iemand. Dat hoeft niet te betekenen dat deze eigenschappen muurvast liggen, maar het suggereert dat het heel lastig is zo'n eigenschap meer dan een beetje om te buigen.
Mogelijk passen we ons spontaan aan zodra de omstandigheden verslechteren. In een harde omgeving word je gedwongen je systeem 2 te gebruiken of je gaat ten onder. De Joden zijn als groep niet zo maar zo uitermate succesvol geworden op het gebied van de harde wetenschappen (systeem 2) blijkens het grote aantal Nobelprijzen dat ze toegekend gekregen hebben. Als groep hebben ze duizenden jaren vervolging achter de rug.
Eigenlijk is de oplossing dan misschien simpel. We klagen, we zeuren, we zijn ontevreden, maar in werkelijkheid hebben we nog nooit hoeven vechten om te overleven. In werkelijkheid weten we in de verste verte niet wat honger is en ga zo maar door. We hebben het gewoon te goed.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten