Laatst bijgewerkt: 16/1/2024 om 1.20
Op grond van mijn vorige blogpost (Moeten we meer dromen?, 7/1/2024) zou je misschien verwachten dat mensen die goed zijn in het omgaan met moeilijke situaties (hoog scoren op coping-ability en dus laag scoren op neuroticisme) vaak onbevooroordeeld zijn (laag scoren op bevooroordeeldheid, prejudice). Maar dat blijkt bij onderzoek -- bij mijn weten -- niet altijd zo te zijn.
Vooringenomenheid (bevooroordeeldheid) is kennelijk iets anders dan neuroticisme (slecht zijn in coping behavior). Hoe kan dat?
Stel je zit in acute geldnood. Maar je hebt ook een behoorlijke maatschappelijke positie en veel invloed en macht. Hoe sta je dan tegenover het idee dat je buurman, die geld genoeg heeft, je nog tienduizend euro schuldig is? Het is misschien volstrekte onzin, maar voor je buurman is het een fooi en voor jou kan het alle verschil in de wereld maken. Het is voor jou daardoor een heel aantrekkelijk idee.
Kortom, je gaat eens praten met je buurman en je stelt hem voor de keus: of hij krijgt heel veel problemen, of hij betaalt. Eigenlijk ben je crimineel bezig, maar waarom zou je het zelf zo negatief omschrijven? Buren zijn er toch om elkaar te helpen? En dat je buurman dat graag wil doen, na wat hulp van jou? Geweldig toch?
In zo'n geval ben je vooringenomen (het wilde idee dat de buurman een bijdrage moet leveren, vind je helemaal oké), maar er is geen enkele reden waarom je ook nog neurotisch zou zijn. Integendeel, je klaagt niet, je roept niet ach en wee, je raakt niet emotioneel van streek. Nee, je speelt koelbloedig je spel.
Je verwringt de werkelijkheid wat, je overtuigt jezelf van het verhaal dat je bedacht hebt en dat er uiteindelijk op neerkomt dat jij het recht hebt van de buurman geld te eisen en je doet dat allemaal zonder te klagen en zonder emotioneel te worden.
Je lost je acute probleem op door zelf te gaan geloven in een verhaal dat geen enkele feitelijke basis heeft. Het enige harde punt waar het hele verhaal uiteindelijk op gebaseerd is, is dat jij macht hebt en je buurman niet.
Klopt mijn bedachte voorbeeld met wat we weten uit onderzoek? De twee drijfveren (redenen) om bevooroordeeld te zijn, zijn rechts autoritarisme (RWA) en sociale dominantie (SDO).
De zuiverste representant van een rechtse autoritarist is een 'gewone gelovige'. Wat de strongman (zijn leider) beweert, gelooft hij/zij blindelings, want de groep is voor hem (of haar) heilig. Men wil voor alles bij de groep horen. Zo'n gewone gelovige zal zelf niet snel op het idee komen, zijn buurman af te persen, want hij heeft geen macht. Maar als zijn grote leider komt met een 'mooi' verhaal om zijn kwalijke gedrag te rechtvaardigen, zal hij dat helemaal oké vinden. De gewone gelovige gelooft wat zijn leider/groep gelooft.
De zuiverste representant van een sociaal dominant persoon (zonder de verstorende invloed van rechts autoritarisme) is een 'man of action'. Iemand die scherp kan denken, goed kan organiseren en door onzin-verhalen heen kan prikken. Maar ook iemand die voor alles macht wil en de sociale top wil bereiken. Om die laatste reden is hij (of zij) bereid alle mogelijke onzin enthousiast te geloven. Als zo'n persoon dus een wild verhaal kan gebruiken om er zelf beter van te worden, is het onmiddellijk een volledig 'waar' verhaal. Want vooruit komen in het leven, is het doel waar het uiteindelijk allemaal om gaat.
Men of action (mannen en vrouwen) weten dus heel goed, dat het in feite om een onzinverhaal gaat, maar zullen dat nooit toegeven zolang ze dat verhaal kunnen gebruiken om zelf vooruit te komen. Als hun leider met zo'n verhaal komt, zullen ze dat enthousiast 'geloven' en gaan verkondigen. Als het nodig mocht zijn, bedenken ze zelf een onzin-verhaal om vooruit te komen.
Waar vind je de mensen die hoog scoren op neuroticisme? Mensen die slecht zijn in het oplossen van problemen, doordat ze terugvallen op hun emotionele reacties en vervallen in klaaggedrag?
Ik zou verwachten dat je die niet moet zoeken bij de men of action en bij de double lows. Juist double lows (bèta's, mensen die niet autoritaristisch zijn en niet sociaal dominant) staan bekend om hun probleemoplossend vermogen en hun vooruitziende blik.
Men of action lijken daar volledig op, maar zitten daarnaast met hun mateloze scoringsdrift (sociale dominantie, SDO+) waardoor ze wel zien dat de verhalen van de groep ongefundeerd zijn, maar toch door dik en dun zullen volhouden dat die verhalen helemaal kloppen.
Je zou dan verwachten dat de neurotici vooral moeten zitten aan de kant van de volgelingen/gelovigen (rechtse autoritaristen, RWA+). De ene groep die daar zit, zijn de ware (gewone) gelovigen (RWA+, SDO-). De andere groep die daar zit, zijn de double highs (RWA+, SDO+). De gevaarlijkste en meest bevooroordeelde mensen die er op de wereld rondlopen.
De gewone gelovigen geloven de verhalen die de Grote Leider opdist. Maar hoe zit het met de double highs? In dit geval dus de Grote Leider met zijn elite. Net als de gewone gelovigen gelooft de Grote Leider en zijn elite blindelings de zelf bedachte onzin-verhalen.
Maar wat is dan het verschil met de men of action? Die ook hoog scoren op sociale dominantie. De men of action zijn in staat door die niet feitelijk gefundeerde verhalen heen te kijken. Ze weten stiekem dat die verhalen niet kloppen. Maar double highs missen die antenne voor feitelijke waarheid. Voor hen zijn de vertelde mythes en de absolute waarheid en het middel om hogerop te komen. Ze zien daardoor zelf niet de beperkingen van die verhalen.
Ik denk daarom dat rechts autoritarisme en neuroticisme gekoppeld (gecorreleerd) zouden moeten zijn. Maar of dat echt zo is? Dat moet blijken uit empirisch onderzoek naar het verband.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten