Een alfa over het bestrijden van antisemitisme in Duitsland

Laatst bijgewerkt 5-9-2018 om 0:45


In de Volkskrant van vandaag  (30 augustus 2018) kom ik in Opinie & Debat een merkwaardig artikel tegen. Eigenlijk formuleer ik het nu wat slordig: ik vind het een merkwaardig artikel.

Nu kom ik in de Volkskrant wel vaker artikelen tegen die ik 'merkwaardig' vind. In dit geval handelt het artikel echter over het bestrijden van het antisemitisme in Duitsland. Uitgaande van wat er inmiddels uit empirisch onderzoek bekend lijkt te zijn, is dat niet een geïsoleerd iets, maar iets dat we kunnen meten als bevooroordeeldheid.

Naarmate een samenleving meer alfa's telt, gaat de bevooroordeeldheid omhoog. Heeft men meer bèta's dan gaat de bevooroordeeldheid omlaag. Daarom kun je bevooroordeeldheid ook de alfa-bètafactor noemen.


Bevooroordeelde mensen

Antisemitisme heeft weinig tot niets te maken met Joden, maar alles met bevooroordeelde mensen. In het moderne Engels bestaat daarvoor een simpele uitdrukking, die ik voor het eerst hoorde van Miley Cyrus: "Haters gonna hate." Haters gaan haten.

Wie via Google de betekenis nazoekt, ziet dat men het idee achter deze uitdrukking lastig vindt te begrijpen. Het is een simpel zinnetje, maar het is alsof men genetisch en cultureel niet in staat is het echt te begrijpen.

Google geeft als eerste omschrijving: "a popular online expression used to show individuality and resolve in the face of other people's hateful comments." Een populaire online uitdrukking gebruikt om individualiteit en vastbeslotenheid te tonen in reactie op hatelijke opmerkingen van andere mensen. Men mist in dat geval dus volledig de betekenis van wat er gezegd wordt.

De Urban Dictionary omschrijft het zo: "It means that people who don't like you will always find a reason to dislike you, no matter how stupid that reason may be." Het betekent dat mensen die je niet mogen, altijd een reden zullen vinden om je niet te mogen, ongeacht hoe dom die reden mag zijn. Ook in dat geval mist men dus nog steeds de betekenis van die drie woorden. Kennelijk is die betekenis heel lastig te vatten.

Haters gaan haten. Zoals een prooidier prooi gaat zoeken. Als er geen Joden gevonden kunnen worden, zal men zich richten op zwarte mensen. Of op anders gekleurde mensen. Of op mensen met een handicap. Of op vrouwen en kinderen. Of op andersdenkenden. Of op mensen die een andere taal spreken. Of gewoon op zijn politieke tegenstanders.

De oorzaak voor die haat zit niet in het slachtoffer, maar in de dader. Hallo, even wakker worden.

De oorzaak voor die haat zit niet in het slachtoffer, maar in de dader.

Die haat die in de dader zit, kunnen we meten als bevooroordeeldheid. Dat meten kunnen we al sinds 1950 en gebeurt met een soort vragenlijst. In de vragenlijst wordt men gevraagd een aantal uitspraken te beoordelen op een schaal van 'helemaal oneens' tot 'helemaal eens'. Ik dacht dat men vaak een 5-punts of een 7-punts schaaltje gebruikte.

De uitspraken die men voorlegt, hebben drie kenmerken. Het zijn uitspraken over mensen van andere groepen. De uitspraken houden doorgaans een negatieve emotie of waardering in. De uitspraken zijn niet gebaseerd op feiten, het gaat om meningen.

Dat is niet de enige manier waarop we bevooroordeeldheid kunnen meten. Bevooroordeeldheid blijkt namelijk, weten we nu, twee aansturende variabelen te hebben: autoritarisme en sociale dominantie. Die twee variabelen kunnen we ook via vragenlijsten meten en bepalen samen vrijwel volledig bevooroordeeldheid.

Vervolgens zijn er ook nog heel veel andere manieren om bevooroordeeldheid te meten. Het meten is dus niet langer het probleem.

Waar komt die bevooroordeeldheid vandaan? Ook dat denken we in grote lijnen vrij goed te weten. Bevooroordeeldheid is vrijwel zeker ontstaan na de uitvinding van de landbouw. Landbouw betekent dat boeren rijke voorraden aanleggen. Mensen die te lui waren om te boeren, komen dus na verloop van tijd in de situatie dat de boeren volop eten hebben, maar zij niet.

In dat geval is er slechts een handig iemand nodig met een mooie babbel, de zogenaamde 'strongman', om de mensen die op dat moment nog niets hebben, te organiseren. Daarna zijn de rollen omgedraaid. De strongman is nu de absolute heerser. Zijn gelovigen of volgelingen hebben dankzij hem te eten en de boeren mogen blij zijn dat ze nog leven.

In rijke samenlevingen is het dus voordeliger andere mensen het werk te laten doen en zelf via een fraaie babbel of het bezit van macht van dat werk te profiteren. Het gevolg is dat in landbouw-samenlevingen na verloop van tijd steeds meer mensen deze 'slimme' oplossing proberen te kiezen. Men kiest kletsen en geweld in plaats van werken en productie.

Bevooroordeeldheid is de variabele die het beste onderscheid maakt tussen alfa's (extreem bevooroordeelde en taalvaardige mensen) en bèta's (mensen die extreem onbevooroordeeld zijn en tevens goed zijn in het voorspellen van de toekomst en het gebruik van getallen). Daarom duid ik dat verschijnsel wel aan als: alfaïsering. Er komen na verloop van tijd in een samenleving steeds meer alfa's en steeds minder bèta's.

Is het mogelijk iets te doen tegen dat (vermoedelijk) voortdurende, automatische stijgen van bevooroordeeldheid? Een stevige wereldoorlog lijkt een tijdje de verhitte koppen wat af te koelen. Ook het bestrijden van ongelijkheid in een samenleving zal vermoedelijk hetzelfde effect opleveren. Of mensen op school beter trainen in wis- en natuurkunde. Het antwoord is dus: vermoedelijk wel, maar op dit moment is op dit punt nog niets echt zeker.


Opiniefabriek

Terug naar dat vreemde artikel in de Volkskrant. Het was getiteld: Bestrijd antisemitisme in Duitsland met dialoog. Het was geschreven door Mark Leonard, volgens het bijschrift: directeur van de European Council on Foreign Relations. Dat klinkt heel indrukwekkend, maar afgaande op de inhoud van het artikel is het kennelijk de spreekwoordelijke vlag op de modderschuit.

Aan het einde van het artikel staat vermeld dat het copyright berust bij Project Syndicate. Wat is dat precies voor club? Project Syndicate blijkt een soort opiniefabriek te zijn, die op grote schaal opinies de wereld instuurt.

Waarom stuurt iemand opinies de wereld in, in plaats van feiten en oplossingen? Het doel is de publieke opinie te beïnvloeden in de richting die de geldschieters wenselijk vinden. Het is een soort gigantische trollenfabriek die het niet via Twitter doet, maar vooral via de gevestigde media haar doel probeert te bereiken. De gevestigde media lijken dat prachtig te vinden, want op die manier hoeven ze zelf niet te schrijven.

De website van Project Syndicate (hier) vermeldt dat men alleen in 2015 al 1178 columns produceerde die verschenen in 23 575 kranten, tijdschriften en dergelijke. De slogan die men als doel hanteert, luidt: "All people – wherever they live, whatever their income, and whatever language they use – deserve equal access to a broad range of views by the world’s foremost leaders and thinkers on the issues, events, and forces shaping their lives."

Dat klinkt prachtig, maar wie beter leest, ziet dat men zichzelf ziet als "the world’s foremost leaders and thinkers". Dat is een omschrijving die alfa's graag hanteren voor zichzelf. Verder is uit onderzoek bekend dat alfa's een griezelig vermogen bezitten. Ze voorspellen de toekomst omgekeerd. Wat ze voorspellen, blijkt systematisch niet te kloppen en niet uit te komen. Hier is dus kennelijk een gigantische trollenfabriek bezig mensen via dagbladen en dergelijke systematisch op het verkeerde been te zetten.


Mark Leonard

Wat kan ik vinden over de schrijver van het artikel: Mark Leonard. Hij blijkt schrijver en journalist te zijn met een opleiding in de politicologie. Uit de stukken die ik langs zie komen, maak ik op dat hij denkt in termen van propaganda. De EU moet verkocht worden als merk.

Hij blijkt op Amazon.com twee titels aan te bieden: Why Europe Will Run the 21st Century (2011) en What Does China Think? (2008). Over het eerste boek merkt een lezer op, dat Leonard zelf die titel ook niet helemaal gelooft. Het is dus kennelijk nogal propagandistisch.

Over het tweede boek merkt een lezer op: ''Teleurstellend oppervlakkig." Hij vervolgt: "I was really looking forward to this book but it was a huge disappointment. Leonard clearly is not a china expert and it really shows in this book. He puts way to much emphasis on 'new left' economists, and he never is able to accurately explain the role of intellectuals in the Chinese political system. He also has the annoying habit of making up and then incessantly repeating annoying neologisms like 'yellow river capitalism'. The downfall of Bo Xilai and the democratic revolutions directly contradict the predictions of the book. The only part that is useful is the list of intellectuals in the back of the book."

We hebben hier te maken met iemand die zichzelf voorstelt als directeur van een eerbiedwaardig instituut, maar in werkelijkheid tegen betaling oppervlakkige stukjes schrijft die zijn broodheren graag willen horen. Het doet een beetje Trumpiaans aan.

Op de Europese editie van Politico vind ik een stukje van hem met de titel: Europe, time to stand up to Trump (hier). De strekking van dat stukje spreekt duidelijk uit de titel. Nu ben ik ook bepaald geen Trump-liefhebber. In dit geval doet dat echter geheel en al niet ter zake. Voor Europa is Trump natuurlijk een probleem, maar los je dat probleem op door ruzie met de man te maken? Vrijwel zeker niet. Het lijkt me een vrij dom standpunt.

Dat stuk vertelt echter nog iets over Leonard. Hij ziet strijd als de oplossing van het probleem. Alfa's denken in termen van strijd, bèta's denken in termen van oplossingen. Kennelijk is hij een alfa. Dat idee lijkt ook te kloppen met zijn opleiding en beroep: een door zijn heer betaalde schrijver van stukjes. Ook het onderwerp van het tweede boek en de oppervlakkige behandeling daarvan suggereren dat.

Bevooroordeeldheid als variabele is ooit ontwikkeld om fascisme te meten. Afgaande op de informatie over Leonard lijkt het dus dat hij op die variabele hoog moet scoren. We hebben dan hier weer een artikel van een 'fascist' die het fascisme zegt te willen bestrijden.

Dat klinkt misschien wat vreemd, maar denk aan Hitler. Hij zegde Duitsland weer groot te willen maken. Een luttel aantal jaren later was het land veranderd in een puinhoop en verdeeld in meerdere stukken die bezet werden door verschillende buitenlandse overwinnaars. Fascisten hebben dus de merkwaardige gewoonte het omgekeerde te beweren van wat ze uiteindelijk realiseren.

Dit is geen toevalligheid, maar wordt bij systematisch onderzoek naar supervoorspellers teruggevonden. Extreme bèta's zijn supervoorspellers, maar er is ook een categorie die daar volledig tegenover ligt, kennelijk alfa's dus, die het voortdurend systematisch lukt om het fout te doen. De vermoedelijke verklaring is dat alfa's denken in ideeën in plaats van in feiten. Ze gaan uit van wat ze wenselijk denken te vinden, maar de werkelijkheid is nu eenmaal weerbarstig en trekt zich doorgaans van die prachtige ideeën weinig aan.


De alfa-benadering

Waarom vind ik het artikel relevant? Het probleem dat hij aan de orde stelt, antisemitisme, is in feite ook het probleem dat in deze blog centraal staat. De intro van het artikel luidt: "Waarom duikt antisemitisme weer op in Duitsland en wat kan er tegen worden gedaan?" Die twee vragen komen volledig overeen met de vragen die in deze blog centraal staan. Waarom plegen mensen discriminatie/agressie en wat kunnen we daar tegen doen?

Hoe ziet een alfa zelf dat probleem? Ik denk dat dat de verkeerde vraag is. Als ik het stuk met een open geest probeer te lezen, dan ziet de alfa geen echt probleem. De alfa ziet een gelegenheid om zichzelf te promoten. Ik denk dat het daar op neerkomt. Het is een typisch reclameverhaal voor onbewezen kreten en veronderstellingen, niet gebaseerd op enig onderzoek.

Hij begint met het antisemitisme in de Britse Labour-partij, maar blijkt dat vervolgens helemaal niet nodig te hebben. Hij stelt dan dat er een diepergaande debat over hetzelfde thema gaande is in Duitsland. Waarom gaat dat debat dieper? Waar is dat debat? Waaruit blijkt dat debat?

Hij denkt dus in termen van 'debat'. Een 'debat' is een soort publiek gevecht met woorden waarbij de handigste of degene met de grootste bek en het meeste geld wint. Ook dit lijkt dus weer een indicatie van zijn alfa-zijn.

Ik kan me moeilijk een boer voorstellen die een publiek debat aangaat over de vraag hoe hij zijn melkproductie verder kan maximaliseren. Ik herinner me in dit verband wel dat er vroeger een verhitte discussie ontstond tussen de aanhangers van 'hangende' en 'staande' melkmachines. Welke methode was beter? Men loste dat probleem uiteindelijk op door een onderzoek te organiseren. Uiteindelijk bleef men boer en praktisch: het moest wel kloppen.

Hij gaat dan verder met: "Het verontrustendst is dat de principes van de Vergangenheitsbewältiging -- het collectieve project om met 's lands verleden in de Tweede Wereldoorlog in het reine te komen -- worden bijgesteld." De cursivering is van hem. Het klinkt prachtig en indrukwekkend, maar is allemaal bullshit.

Kun je een project uitvoeren om 'met het verleden in het reine te komen'? De gedachtegang is kennelijk dat men dat verleden moeilijk vindt. Dat lijkt me begrijpelijk. Maar kun je ooit met het verleden in het reine komen? In dit geval ook nog eens voor zaken die de huidige generatie niet zelf heeft gedaan.

Hebben we in Nederland ooit een project uitgevoerd om in het reine te komen met wat er in de Tweede Wereldoorlog hier is gebeurd? Dat vond men niet nodig. Men heeft een indrukwekkende boekenreeks laten schrijven over wie in die tijd Goed en Fout was. De schuldigen moesten aan de schandpaal genageld worden door iemand die zelf de wijk nam naar het veilige Engeland.

Het hele artikel van Leonard is een samengeraapt geheel van indrukwekkende klinkende dure termen die niet op feiten gebaseerd zijn.

Als voorbeeld geef ik de laatste alinea: "Terwijl Duitsland steeds ingewikkelder discussies over zijn identiteit voert, moeten de elites van het land deze filosofie overnemen en meer doen om de dialoog te stimuleren in een steeds diverser bevolking. Het probleem dat momenteel opstijgt uit de identiteitspolitiek is niet alleen antisemitisme, maar racisme in het algemeen. En dat geldt even sterk in Duitsland als in Groot-Brittannië en andere westerse landen."

Alleen in de eerste zin van deze laatste alinea tel ik al tien niet gedefinieerde begrippen. Hij gooit met abstracta alsof het snoepjes zijn. Ik cursiveer de abstracte begrippen in die zin: "Terwijl Duitsland steeds ingewikkelder discussies over zijn identiteit voert, moeten de elites van het land deze filosofie overnemen en meer doen om de dialoog te stimuleren in een steeds diverser bevolking. Het probleem dat momenteel opstijgt uit de identiteitspolitiek is niet alleen antisemitisme, maar racisme in het algemeen."


De wal is hard

Wat moet je nu uit zo'n stuk concluderen? De wereldwijd toenemende verrechtsing ('the rise of the right' in het Engels) is een groot en werkelijk probleem dat grote gevolgen kan hebben op wereldniveau. Dit soort stukken laat zien, hoe men met zo'n echt probleem omgaat. Men valt terug op de babbelmodus. Men is niet in staat om te schakelen naar de probleem-oplosmodus van de bèta's. Het probleem wordt gebruikt om zichzelf te etaleren. Daarna is de verbale chaos weer iets groter geworden en gaat men rustig en voldaan slapen. Tot de wal het schip keert.