Laatst bijgewerkt: 1/1/2023 om 13.37
In het Dagblad van het Noorden (17/12/2022, p. 4) vind ik een stuk over de net overleden oud-NSB'er Jacob Luitjens, de 'Schrik van Roden'. Hij verklikte dorpsgenoten en hielp de Duitsers bij het opsporen van onderduikers en verzetsstrijders.
Ook in andere media zag ik soortgelijke verhalen staan. In de NRC zag ik een stuk staan dat online voor de abonnees ook beschikbaar is (https://www.nrc.nl/nieuws/2022/12/16/jacob-luitjens-103-de-laatste-nsber-en-schrik-van-roden-overleden-a4151704).
In het NRC-artikel staat onder andere het volgende:
'Tijdens de rechtszaak betuigde hij spijt. „Ik heb er berouw over dat ik de stem van mijn geweten tot zwijgen heb gebracht en dat ik anderen pijn heb gedaan”, zei hij tijdens de slotzitting. „Ik wil nu in het reine komen met het verleden.” Op advies van de rechter werd Luitjens’ gevangenisstaf teruggebracht tot 2,5 jaar.'
Luitjens wist precies wat hij moest zeggen en hoe om de rechter zo ver te krijgen dat hij de straf terugbracht tot het absolute minimum.
Was die rechter de enige die in zijn verhaal trapte?
Het NRC-artikel eindigt met deze alinea:
'In maart 2022 keek Trouw met de toen 102-jarige Luitjens terug op de podcastserie. De van een Covid-infectie herstellende Luitjens, die met name empathische reacties had ontvangen, wees naar zijn woonkamertafel vol kaarten met beterschaps- en gelukswensen. Die reacties, zei hij, laten zien „dat een monster ook weer een normaal mens kan worden”.'
Luitjens had een hele collectie mensen zo diep weten te ontroeren, dat ze hem het beste toe wensten. Maar dat is nog niet alles. Hij weet de lezer op het einde ook nog even mee te geven, dat hij nu toch weer een normaal mens is geworden.
In zekere zin had hij natuurlijk gelijk. Bevooroordeeldheid (fascisme) zit in vrijwel ieder van ons. Slechts een klein deel van alle mensen moet er bewust niets van hebben en weet het actief in te perken. (En maken zich daardoor bij andere mensen mateloos impopulair.)
Wat me dus in al die verhalen opvalt, is dat de schrijvers zo weinig van de man lijken te begrijpen. Zo stelt het verhaal van het Dagblad dat hij nu is, waar hij zo graag wilde zijn, namelijk bij God. Dat klinkt prachtig, maar als iemand als Luitjens dat zegt, is het misschien beter dat niet zonder meer te geloven.
Mensen stellen zich kennelijk een fascist voor als een uiterst kwalijk figuur en Luitjens voldoet in hun optiek op geen enkel punt aan dat beeld.
De werkelijkheid is vaak precies andersom. Echte fascisten zijn reuze aardige mensen, die sociaal extreem handig zijn. Maar onder die prachtige bolster een zwarte pit verbergen, omdat ze niets liever doen dan hun agressie vrij baan geven om hun mede mensen duidelijk te maken, wie de baas is.
Nu moet ik bekennen dat ik de man Luitjens nooit persoonlijk gekend heb. In beginsel kan ik er dus net zo goed naast zitten als de mensen, die hem wel ontmoet hebben en denken hem gekend te hebben.
Wat ik aan informatie over de man heb, ontleen ik aan het artikel. En aan wat we weten uit empirisch onderzoek over fascisten (over extreem bevooroordeelde mensen).
Was Luitjens inderdaad een fascist? Een extreme fascist is iemand die hoog scoort op sociale dominantie en (rechts) autoritarisme. Daardoor is de man ook extreem bevooroordeeld. Dat maakt ook dat hij achter ieder mogelijke strongman aanloopt.
Luitjens studeerde rechten, een typische alfa-studie. Je zou ook kunnen zeggen: een studie zonder harde kern. Wat trok hem zo aan in de NSB? 'Er zaten goeie kameraden bij ...' Na de oorlog bekeerde Luitjens zich en werd lid van de doopsgezinde kerk. Via Zuid-Amerika komt hij na de oorlog in Canada terecht, waar hij docent wordt aan de universiteit in Vancouver. Studenten en collega's liepen weg met hem.
Wat je dus ziet, is dat Luitjens een feilloze sociale antenne heeft. Hij weet precies wat hij moet zeggen om andere mensen voor hem in te nemen en voor zijn karretje te spannen. In Zuid-Amerika was hij naast boer ook onderwijzer. In Canada is hij een populair docent. Tijdens de oorlog wist hij het tot chef van de lokale afdeling van de Landwacht te schoppen. Hij wilde dus niet alleen Landwachter zijn, maar in die politie-organisatie ook zo hoog mogelijk komen.
Alle informatie die je vindt, wijst erop dat Luitjens een uiterst sociale man was. Hij wilde voor alles bij een belangrijke groep horen. Hij was dus (rechts) autoritaristisch. En hij was sociaal-dominant: hij wilde ten koste van alles zo hoog mogelijk in de groep komen.
Dat betekent dus, dat Luitjes mensen voortdurend vertelt, wat ze graag willen horen. Dat verklaart zijn populariteit bij collega's en docenten. Maar feiten zag de man niet, omdat hij zo autoritaristisch was. Hij was geen 'man of action', maar een volledige alfa. Zowel sociaal-dominant als autoritaristisch.
Wat de man dacht of vond, wist hij later niet eens meer, want dat is voor dat soort mensen totaal irrelevant. Feiten doen er niet toe. Alles draait om het sociale effect op dat moment. De man dacht op precies dezelfde manier als Adolf Hitler. Tot alles bereid om sociaal te scoren.
Het beangstigende is, dat hij daar dus in de praktijk ook steeds weer mee weg kwam. Kennelijk zijn de burgers in ons land (en in andere landen) volledig bereid alles te geloven, wat je ze vertelt, mits je ze eerst maar handig naar de mond praat.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten