Discriminatie en door het ijs zakken (2): waarschuwingen helpen niet bij systeem 1 denkers!

 

Laatst bijgewerkt: 18/12/2022 om 21.04

 

Vier kinderen wagen zich op het nog dunne ijs van het meer. Helaas, dat loopt niet goed af.

Maar niet alle kinderen wagen zich voortdurend op dun ijs of doen andere dingen, waardoor hun overlevingskansen snel verminderen. Ik denk daarom een verband te zien met het denken. Je kunt bevooroordeeld denken en je kunt onbevooroordeeld denken. Voor je overlevingskansen in de harde natuur maakt dat een wereld van verschil.

Vandaag (13/12/2022) besteedt The Guardian opnieuw aandacht aan dit trieste voorval ( https://www.theguardian.com/uk-news/2022/dec/12/boys-dead-after-falling-into-solihull-lake-police-confirm).

De kop van het artikel luidt:

'Three boys dead after falling into icy Solihull lake, police confirm'.

Voor drie van de vier jongens is het ondertussen niet goed afgelopen. 

Waarom ging het mis? Als je een meer met dun ijs opgaat, moet je eerst een drempel over. Je moet een beslissing nemen. Die beslissing neem je via systeem 1 of via systeem 2. In dit geval zagen de jongens geen gevaar. Kennelijk gingen ze af op hun systeem 1.

Wat zijn de redenen om dat te denken?

1. Je weet van de jongens alleen dat ze nogal dom en onvoorzichtig deden in confrontatie met de harde natuur. Op basis van dat gegeven veronderstel ik dat ze kennelijk vooral via systeem 1 dachten. Het automatisch werkende emotionele systeem dat we allemaal hebben, maar dat niet echt geschikt is om te voorspellen. Daarvoor heb je systeem 2 nodig, het systeem van het rationele denken.

2. Er is nog iets dat mijn veronderstelling plausibel maakt. Moderne mensen zitten vaak veel te hoog op bevooroordeeldheid. Ze denken veel te veel via systeem 1. Ze denken te veel met hun onderbuik. Misschien kun je beter zeggen: ze denken niet. Lekker gemakkelijk, maar niet de reden waarom de evolutie ons ooit dat uitzonderlijk grote brein meegaf.

3. Een derde reden die mijn veronderstelling aannemelijk maakt, is dat het het systeem 1 denken bij de huidige jongeren helemaal de spuigaten uitloopt. Jonge mensen schijnen systematisch niet meer vertrouwd te worden gemaakt met systeem 2 denken. Dat is een kunst die volledig verloren lijkt te raken. Vroeger konden mensen dat, maar nu hebben we toch computers? Waarom zouden we dan nog zelfstandig moeten kunnen nadenken? Tja . . .

4. Een vierde reden voor mijn veronderstelling is dat de jongens met zijn allen het ijs opgingen. Ze hebben elkaar kennelijk opgejut. Doordat ze bij elkaar waren, hebben ze de risico's lager ingeschat dan dat ze anders gedaan hadden. Maar wanneer je het gezelschap van andere jongens zoekt, is de kans dat je autoritarist bent en/of sociaal dominant stukken groter. Daardoor ben je belangrijk bevooroordeelder dan gemiddeld.

5. Een vijfde reden. Het ging om jongens. Niet om meisjes. Jongens en meisjes zijn even autoritaristisch, maar op sociale dominantie scoren jongens in doorsnee belangrijk hoger. Dat betekent dat jongens door de bank genomen veel bevooroordeelder denken dan meisjes. In werkelijkheid denken ze dus niet beter en ook niet even goed, maar slechter dan meiden.

Dat zijn de redenen om te denken dat deze jongens vermoedelijk vooral via hun systeem 1 'dachten'. Nu hebben we iets meer informatie, want we hebben de informatie in dit tweede artikel. Wat levert dat op?

Wat het artikel vermeldt, zijn de leeftijden van de vier jongens:

'Three boys aged eight, 10 and 11 have died after falling through thin ice at a lake near Solihull in the West Midlands'.

Als je 8 bent, ben je geneigd je te laten leiden door oudere jongens. Maar jongens van 10 en 11 zouden bepaald niet achterlijk moeten zijn. Op die leeftijd kun je al behoorlijk goed weten, wat er in de wereld te koop is en wat wel en niet kan.

Natuurlijk is ijs op water voor kinderen fascinerend. En je kunt misschien ook nog begrijpen dat sommige kinderen dan vol branie de overkant van een slootje proberen te bereiken, zonder nat te worden. Maar het dunne ijs van een meer opgaan, is toch wel van een totaal andere orde.

Verder vermeldt het artikel ogenschijnlijk niets over de achtergronden van de jongens. Maar als je het artikel goed leest, zie je toch iets.

 

Een cultuur waarin systeem 1 denken de norm is geworden

De jongens zijn kennelijk opgegroeid in een cultuur waarin systeem 1 denken de norm is. Het artikel staat bol van de verzuchtingen, hoe vreselijk het allemaal was. Het hele artikel is doordrenkt van systeem 1 denken. 

De eerste alinea die daar op wijst, is deze:

'At a press conference at the scene on Monday afternoon, Supt Richard Harris said the affected families were “absolutely devastated”, especially because it was so close to Christmas. “We are supporting the families. We have specialist trained officers who are linking in with the families at this time to offer as much support as we can.”'

Hier spreekt een woordvoerder van de politie in die streek. Hij geeft niet alleen een oordeel over hoe diep de betrokken gezinnen geraakt zijn door de tragedie, maar hij sleurt er ook nog even kerst bij. Doordat het bijna kerst is, zijn de families extra diep getroffen. Ik denk dat ook zonder een naderende kerst het verlies van een kind vrij ingrijpend is.

Maar dat is nog niet alles. De politie levert support voor  de getroffen gezinnen. Is dat een taak van de politie? Hebben de betreffende gezinnen daar behoefte aan? Dit is kennelijk een 'wat zijn wij toch goed bezig'-verhaal.

 

Een volgende alinea waaruit ook een hoge mate van bevooroordeeldheid spreekt, is de volgende:

'St Anthony’s primary school in Kingshurst, a few minutes’ walk from the park, said it would be closed on Monday because of the incident. It asked for people to keep those affected in their prayers.'

De school sluit vanwege de gebeurtenissen een hele dag. Prachtig natuurlijk, maar in werkelijkheid schiet niemand daar veel mee op. Het zou misschien zinvoller zijn, die lestijd te besteden aan beter leren nadenken.

Maar dat is nog niet alles. De school vraagt de mensen om te bidden voor de getroffenen. Weer een actie zonder enig nuttig effect, waar men kennelijk oprecht in gelooft.

 

Ook deze alinea spreekt boekdelen:

'Throughout the day, members of the public brought cups of tea and mince pies for the large numbers of emergency services involved in the incident and its aftermath.'

De hulpdiensten zijn massaal uitgerukt en blijven bezig. Maar in werkelijkheid ging het slechts om vier jongens, waren de hulpdiensten enkele minuten na de eerste melding ter plaatse en zijn de kinderen zodra ze gevonden waren, met zwaailicht en sirene naar de ziekenhuizen vervoerd. Verder viel er dus niets meer te doen.

Ook in Nederland kun je dat gedrag waarnemen. Er vindt een ongeluk plaats, daarna blijft men uiterst actief wekenlang naar het lijk zoeken. Prachtig natuurlijk, maar op geen enkele manier nuttig om dit soort ongelukken in de toekomst te voorkomen.

Ook de volgende alinea vertelt veel:

'Andrea Ansell, 54, who lives nearby, said: “I’ve lived here 28 years and this is the first time anything like this has happened down by that lake. It’s just sadness, but the people and community have been so kind. They’ve been coming down with flowers, organising free McDonald’s deliveries. People are so kind at this really sad time.”'

Allereerst bevestigt dit, dat het niet normaal was, dat kinderen het te dunne ijs opgingen. In dat geval zou het immers al vaker zijn gebeurd. Dit ondoordachte gedrag is dus echt typerend voor de huidige generatie.

Wat zijn de reacties op de tragedie? De mensen zijn zo aardig. ze komen met bloemen en hamburgers e.d. van McDonald's. Allemaal heel lief en aardig, maar het helpt op geen enkele manier dit soort tragedies te voorkomen.

Was dit een uitzonderlijk geval? Kennelijk niet, want:

'In York on Monday morning, police said they had encountered “four lads standing on the frozen pond, trying to smash the ice with a scooter. They’ve been suitably advised to give more thought to their life choices.”

Dit soort onbezonnen acties lijkt vandaag de dag dus vrij normaal voor de huidige jeugd.

Waarschuwingen werken niet bij systeem 1 denkers!

Wat doet men aan analyse van de tragedie en aan preventie? Als je het artikel leest, bitter weinig. Men is vooral druk bezig met ach en wee roepen. Niemand schijnt op het idee te komen om de spreekwoordelijke put waarin de slachtoffers gevallen zijn, te dempen.

Waarom gingen die jongens het dunne ijs op? Dat dit soort beslissingen in het brein genomen moeten worden door systeem 2 en niet door systeem 1, zie je nergens staan. Er wordt niet echt iets gedaan aan analyse.

Hoe kan dit soort problemen in de toekomst voorkomen worden? Het enige wat je op dit punt leest, is dat ouders hun kinderen vooral moeten waarschuwen.

Maar werkt dat? Ik herinner me twee volwassen Nederlandse kanovaarders die in België omkwamen. Ze zakten in hun wildwaterkano's een rivier af, die ze niet kenden en niet verkend hadden. Langs de oever stond een bordje dat het even verderop levensgevaarlijk werd door een stuwdam. Maar of ze zagen het bordje niet of ze trokken zich er niets van aan.

Bij ons educatieve computerprogramma TAVAN gaven we HBO-studenten gericht feedback. Als ze een item fout hadden beantwoord, kregen ze daarna gewoon het juiste antwoord te zien. Even later kregen ze hetzelfde item opnieuw. De meeste studenten bleken dan nog steeds niet te weten, wat het juiste antwoord was. De aangeboden informatie over het juiste antwoord werd door velen volledig niet gelezen, althans niet verwerkt.

Om dit probleem te ondervangen, veranderden we het programma. Zodra iemand een fout antwoord gaf, kreeg hij het juiste antwoord te zien. Onmiddellijk daarna moest hij zelf het item nog een keer maken en werd op die manier gedwongen de feedback zorgvuldig te lezen en het juiste antwoord op te slaan.

Hellas, bleek dat eerst ook niet te werken. Toen we het programma zo maakten dat je als student gewoon niet verder kwam en steeds weer hetzelfde item kreeg tot je het juiste antwoord had gegeven, gaven sommige studenten 10, 12, 15, 17, 20 keer hetzelfde foute antwoord. Ze bleven dus de gegeven informatie hardnekkig niet lezen en negeren.

We konden uitvogelen welke studenten zo fanatiek de aangeboden informatie weigerden te lezen. Het waren studenten die verhoudingsgewijs goed in taal waren, met andere woorden: met een sterk ontwikkeld systeem 1.

Wat betekent dat? Bij systeem 1 denkers werken goede raadgevingen en waarschuwingen niet! Het zegt hun niets. Zij leven in een sociale wereld. In die wereld gaat het erom dat je er snel iets uit flapt, dat goed valt bij de toehoorders. 

In confrontatie met de harde natuur kan die gewoonte om wel te babbelen, maar aangeboden informatie systematisch te negeren dodelijk zijn. Soms is het echt van levensbelang om eerst te denken via systeem 2 en pas daarna te handelen of juist niet te handelen.