In de vorige blogpost ging ik in op de reacties op de verkondigde dood van Navalny. Mensen waren ontzet, ontroerd, kwaad, boos, woedend, onthutst en ga zo maar door.
Maar als weldenkend mens kon je dat natuurlijk al maanden aan zien komen. In feite al vanaf het moment dat Navalny terugvloog naar Rusland en misschien nog wel veel eerder.
Ik eindigde die post daarom met de zinnen:
"Hoe gek kun je zijn?
Nou, kennelijk een stuk gekker dan je je als normaal mens kunt voorstellen."
Dat is misschien wat populair geformuleerd. In ieder geval is 'gek' geen goede verklaring voor die weinig rationele reacties. Wat is de juiste verklaring?
Wat je in al die berichten ziet, is dat men veel te hoog zit op bevooroordeeldheid. Dat men daar in doorsnee veel te hoog op zit, weten we ook via andere bronnen. Denk bijvoorbeeld alleen al de enorme populariteit van Wilders. Een teken aan de wand!
Mensen die hoog scoren op bevooroordeeldheid, zien de harde, externe werkelijkheid niet. Ze zijn gefocust op de sociale werkelijkheid van de groep, waarin ze leven. Ze denken daardoor vooral via hun emotionele systeem (systeem 1) en zijn niet goed in staat tot denken via het rationele systeem (systeem 2). Ze hanteren verder geen feitelijke waarheid, maar sociale waarheid.
Dat was ook precies wat er aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog gebeurde. De mate van bevooroordeeldheid wereldwijd was hoog opgelopen. Ik drukte dat vroeger wel uit als: de alfa-bètafactor stond torenhoog. Zodra dat het geval is, is oorlog doorgaans nog maar een kwestie van tijd. Mensen denken in dat geval zo dat gewelddadige conflicten vrijwel onvermijdelijk zijn.
Aan de vooravond van die grote oorlog dacht men aan Geallieerde kant: wij willen vrede, wij willen blijvende vrede. Om dat te bewerkstelligen redeneerde men heel kinderlijk: men vernietigde de vloot, de vliegtuigen, de tanks, de geweren en stuurde alle soldaten naar huis. Op die manier kon er onmogelijk opnieuw oorlog komen, dacht men. Bovendien, wie zou dat na die vreselijke Eerste Wereldoorlog nog willen?
Aan de andere kant was de bevooroordeeldheid ook torenhoog opgelopen, maar daar wilde men hartstochtelijk revanche voor de verloren Eerste Wereldoorlog. De eer was gekwetst, het land lag in puin, dit moest worden gewroken! Men zag de overwinning al voor zich. Zegevierend zou men Europa en zo nodig de rest van de wereld onderwerpen!
Mijn verklaring voor die opgewonden reacties op de dood van Navalny, terwijl effectieve acties om het probleem te lijf te gaan in feite volledig uitblijven, is dus dat onze samenleving in doorsnee veel te hoog zit op bevooroordeeldheid.
Daardoor kwebbelt men wel druk, maar men ziet de harde realiteit niet langer. Men heeft niet langer oog voor de harde buitenwereld. Men vertelt elkaar dat het wel goed zal komen en gelooft dat vervolgens zelf, want iedereen vindt dat.
Men gelooft dat men zijn verontwaardiging nadrukkelijk moet uiten en dat dan alles wel goed zal komen. Alleen zo werkt de harde Natuur niet.
Wat gaat er precies mis?
Een eerste punt is het emotionele denken. Het is vreselijk. Het is heel erg. En het geloof dat men die emoties vooral van de daken moet schreeuwen, dan komt alles vanzelf goed.
Een tweede punt is het niet in staat zijn om de harde, externe realiteit te zien. De harde realiteit is dat Nederland geen leger van betekenis heeft, dat de NAVO vooral een luchtkasteel is en dat het minimaal tien jaar duurt voordat de NAVO weer voldoende wapens en munitie heeft, mits men als een gek aan het bewapenen slaat.
Heeft men nog tien jaar om dat te doen? Ik denk niet, dat Poetin geduldig bereid is te wachten tot de tegenstander eindelijk op sterkte is.
Een derde punt is het omarmen van sociale waarheid. We zijn het allemaal even eens. Poetin deugt niet. Dat geeft een goed gevoel: we vinden even allemaal hetzelfde. We zijn één. Maar de feitelijke waarheid is dat we niets doen van enig belang en ook niet in staat zijn die collectieve verlamming te doorbreken.
Een vierde punt is dat typische niet-rationele denken. Men kwekt opgewekt, men brengt zijn emoties en gevoelens met veel bombarie tot leven, maar men is niet meer goed in staat te denken in termen van oorzaak en gevolg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten