2. Wat gaat er mis in die vier universitaire hoofden?

In de vorige blogpost ging ik in op een artikel in de Volkskrant (22/2/2024) waarin vier universitaire docenten nogal wat onzin leken te beweren. Tot overmaat van ramp leken ze zelf niet duidelijk te hebben, wat ze precies wilden beweren.

We zouden die zaak natuurlijk kunnen laten rusten en met de mantel der liefde bedekken. Maar het is juist de taak van deze blog om te achterhalen waarom mensen heilig geloven in volstrekt wilde verhalen.

Wat wilden deze vier docenten nu eigenlijk precies beweren? Ik denk het volgende. Als je een krappe beurs hebt, kies je snel voor ongezonde voeding. Als je de stelling op die manier formuleert, heb je in de praktijk vast gelijk. Mensen met een krappe beurs, eten vaak ongezond.

Maar daar mag je natuurlijk niet uit afleiden, dat ze ongezond eten, omdat ze een krappe beurs hebben. Terwijl dat voor je gevoel wel heel verleidelijk is, als je associatief denkt. Ze hebben weinig geld en daardoor eten ze ongezond! Het klinkt plausibel, maar zo simpel ligt het niet.

Het eerste probleem dat door alles heen loopt, is het huisvestingsprobleem. Als je op straat leeft, kun je niet voor jezelf een lekker bordje havermoutpap maken. Als je trekt met een tentje, kan dat nog net wel.

Een tweede probleem is dat je, zodra je honger hebt, andere dingen en meer dingen gaat kopen dan wanneer je geen honger hebt. Dat effect treedt ook op, wanneer je zorgen hebt en met een krappe beurs heb je automatisch zorgen.

Een derde probleem is dat je nogal wat moet doen, voordat je een fatsoenlijke maaltijd op tafel hebt. Je moet bedenken wat je nodig hebt, je moet boodschappen gaan doen, je moet alles klaarmaken en bereiden en je moet zorgen, dat als je wat over hebt, dat zo wordt opgeslagen, dat het niet verloren gaat. Met andere woorden: je moet een goede koelkast hebben en ook zorgen dat die het doet en schoon is.

Al die zaken maken dat het veel gemakkelijker is, zodra je geld hebt, even ergens wat te kopen dat lekker vet en zoet is en dat naar binnen te werken.

Ben ik te kritisch geweest? Lees ik in het verhaal iets, dat ze helemaal nooit gezegd hebben? Als ik het artikel weer lees, staat daar:

 "De consensus in de wetenschap is duidelijk: ongezond eten is goedkoper dan gezond eten."

Die manier van formuleren stuit mij al tegen de borst, want een wetenschapper die afgaat op consensus in zijn vakgebied, gaat niet af op de harde feiten. Met andere woorden: is geen fatsoenlijke wetenschapper. Maar wat men beweert, staat er daarna heel duidelijk: "ongezond eten is goedkoper dan gezond eten".

Ik heb nog een Schwarzwalder Kirschtorte in de diepvries staan. Erg lekker, niet echt gezond en behoorlijk duur. Er zijn dus legio voorbeelden te vinden waaruit blijkt, dat de stelling niet klopt.

Bij zoeken op internet vind ik: https://www.fit.nl/voeding/gezond-eten-duurder. Erik Huizenga, leefstijlcoach, stelt het daar na een genuanceerd onderzoek zo: "Gezond eten hoeft niet heel erg duur te zijn". 

Hoe kom je er nu met zijn vieren bij om tegen alle harde evidentie in met een hoop bombarie te beweren dat de consensus in de wetenschap duidelijk is: ongezond eten is goedkoper dan gezond.

Het eerste deel laat zien dat je niks snapt van wetenschap, het tweede deel is aantoonbaar onjuist.

Wat gaat er mis in die vier universitaire hoofden?

Ik denk dat het eerste deel van de zin boven de vraag hierboven, een belangrijk deel van het antwoord bevat. Deze vier mensen begrijpen niets van natuurwetenschappelijk onderzoek. Het zijn wel mensen die gestudeerd hebben, maar ze hebben geen idee van wat natuurwetenschappelijk onderzoek precies is en moet zijn.

Met andere woorden: dit zijn alfa-wetenschappers. Dit zijn mensen, die geloven dat de echte 'experts' het op een of andere manier allemaal feilloos weten. Ze denken in status en niet in harde feiten. Je moet mensen duidelijk maken dat je heel belangrijk en heel hoog bent, daarna geloven ze je klakkeloos en heb je automatisch gelijk. (Alleen die verdomde bèta's doen daar moeilijk over.)

Dat verklaart ook het tweede deel van de bewering. Iedereen die zijn ogen open heeft, ziet onmiddellijk dat het volstrekte onzin is, maar deze vier talking heads niet. Ze zien de harde werkelijkheid niet, daar hebben ze geen boodschap aan. Ze zijn volledig gericht op de eigen groep en proberen daarin zo hoog mogelijk te komen. Een 'mooi' verhaal in de Volkskrant is dan nooit weg.

Dat koppelt aan het volgende punt. Alfa's hanteren graag de Grote Leugen. De volledige omkering van de werkelijkheid. Voor niet-alfa's is dat vaak zo onvoorstelbaar, dat ze geneigd zijn te denken: dat verzin je toch niet meer? Voor andere alfa's is die volledige omkering geen probleem, omdat ze de harde werkelijkheid ook niet relevant vinden en daardoor ook niet zien.

Mijn verklaring is dus: het gaat hier om double highs, om mensen die hoog scoren op rechts autoritarisme en sociale dominantie en daardoor extreem bevooroordeeld zijn.

Als dat inderdaad zo is, zou je die vooringenomenheid in hun artikel terug moeten kunnen vinden. Wel, dat gaat ook prima. Je hoeft alleen te zoeken naar alle mogelijke wilde (ongefundeerde) veronderstellingen. Een aantal van die wilde veronderstellingen heb ik besproken in mijn vorige post. In deze post zijn opnieuw enkele aan de orde geweest.

Wat is mijn verklaring in gewone mensentaal? Deze mensen houden een verhaal dat erop gericht is een niet kritisch publiek te overtuigen van hun eruditie en status met een 'mooi' verhaal. Een verhaal met vooroordelen die hun doelgroep 'mooi' vindt en graag hoort. Het streven is slechts om op die manier zelf hoger in de groep te komen.

Daardoor komt men met zo'n ongefundeerde uitspraak, waarvan vrijwel iedereen die zijn ogen wat open houdt, al door heeft, dat die niet klopt. Maar de mensen in hun groep vinden het ongetwijfeld een prachtige uitspraak, die bevestigt, wat ze al dachten.