Laatst bijgewerkt: 22/2/2024 om 22.59
De vorige blogpost ging in op de brief van Ilja Jasjin, die hij schreef vanuit het strafkamp naar aanleiding van de dood van Aleksej Navalny (Volkskrant, 21/02/2024). Jasjin vindt Poetin drie keer niks, je zou dus denken dat hij behoorlijk links is. Maar als je zijn brief leest, denkt hij als een fanatieke gelovige. En is hij dus ultra-rechts.
Alleen wie is in dit geval de strongman die hij door dik en dun volgt? Wel, afgaande op zijn brief, is hij zelf die (aspirant) strongman. Mocht hij ooit Poetin opvolgen, dan verandert er dus uiteindelijk helemaal niets of op zijn gunstigst: heel weinig.
Dergelijke ogenschijnlijk 'linkse' revolutionairen, die zich later ontpoppen als typische strongman, zijn geen zeldzaamheid, laat de geschiedenis zien.
Dus: wat is 'politiek links' precies?
Laat ik beginnen met 'politiek rechts'. De auteurs van The Authoritarian Personality (1950) deden drie verschillende pogingen om (enthousiasme voor) fascisme te meten. De resultaten van die drie vragenlijsten correleerden wel behoorlijk, maar lang niet optimaal. De auteurs dachten daardoor dat hun drie pogingen wel een gemeenschappelijke factor maten, maar dat ze daarnaast bij iedere poging ook steeds nog iets totaal anders maten. Ze zagen hun drie pogingen daardoor als slechts gedeeltelijk gelukt.
In werkelijkheid echter maten alle drie vragenlijsten, weten we nu, vrijwel volledig steeds dezelfde factor. Waar de auteurs geen rekening mee hadden gehouden, was de vaak grote onbetrouwbaarheid van hun instrumenten. Zodra je daar wel rekening mee houdt, blijken de onderlinge correlaties tussen de drie vragenlijsten zeer hoog. De auteurs zijn er dus in werkelijkheid in geslaagd 'fascisme' (enthousiasme voor de strongman) driemaal op verschiilende manieren te meten, maar hadden dat zelf niet door.
Na tientallen jaren onderzoek lukte het kort geleden wijlen Bob Altemeyer (na zijn pensionering) de drie variabelen die op dat moment nog in de race waren, te gebruiken in een onderzoek naar de populariteit van Donald Trump. Dat onderzoek laat zien dat bevooroordeeldheid (prejudice) de variabele is, die het enthousiasme voor de strongman het best voorspelt (met een correlatie hoger dan 0.80).
Wat politiek rechts is, kunnen we dus inmiddels meten en weten we ondertussen vrij goed.
Verder zijn ook de twee belangrijkste wortels van bevooroordeeldheid bekend. Dat leidt tot het soortenmodel, dat in deze blog besproken is. Het soortenmodel vat de uitkomsten van wat er uit onderzoek bekend is, samen in een logisch model.
Over politiek rechts weten we dus ondertussen wel wat. Ook lijkt er veel duidelijk te zijn over de tegenhangers daarvan: de zogenaamde double lows. Mensen die laag scoren op bevooroordeeldheid, mensen die niet irrationeel gelovig zijn (ze scoren laag op rechts autoritarisme) en ze scoren laag op sociale dominantie. Ze zijn niet belust op macht.
Je zou dus kunnen zeggen: we weten ook wat 'politiek-links' is. Alleen dat klopt niet. Want double lows hebben doorgaans niets met politiek. Ze zijn niet sociaal dominant, ze streven dus niet naar een hoge positie in de machtige groep. Ze zijn ook niet rechts-autoritarisch, ze spreken dus ook de taal van de volgelingen/gelovigen en van de strongman en zijn élite, niet.
Ze zijn gericht op produktie, op harde kennis en omdat ze niet echt gelovig zijn en buiten de machtige groep vallen, gewend en bedacht op discriminatie en vervolging. Dat maakt dat ze hun brein voortdurend overuren moeten laten maken om te overleven.
Je kunt double lows dus veilig de tegenhangers van de strongman en zijn élite noemen, maar het zijn niet de mensen om een revolutie te beginnen. Daar hebben ze niks mee. Je zou ze 'psychologisch links' kunnenn noemen. Het zijn vrijdenkers, individualisten.
De grote vraag is dus: wat is 'politiek links' dan wel?
De Volkskrant bevatte vandaag (21/2/2024) een interview met twee politicologen over de vraag:
waarom zijn de sociaal-democraten in Europa hun sterke positie kwijtgeraakt en hoe kunnen ze die terugkrijgen?
Het artikel noemt als voorbeeld van een linkse politicus: Joop den Uyl. Als ik het artikel goed begrijp, was de PvdA dan: "de natuurlijke regeringspartij van links, het politieke tehuis van de 'gewone man' en de sociaal bewuste middenklasse".
Ik herinner me Joop den Uyl als iemand die vooral leeg bazelde. Een gigantische roeptoeter. De man had geen enkel inzicht in wat hij precies deed. In zijn tijd een soort Trump voor alle Nederlanders die het ook niet echt begrepen.
Het was zijn idee dat het net ontdekte Groningse gas zo snel mogelijk opgestookt moest worden, want over enkele jaren zouden alle huizen verwarmd worden door stroom uit kernenergie. Om die reden moest het gas ook zo snel mogelijk voor een appel en een ei verkocht worden aan het buitenland. Dan kreeg je er tenminste nog iets voor.
Je hoefde geen helderziende te zijn om te zien aankomen, dat als je het gas gewoon in de grond liet zitten, de waardevermeerdering vele malen meer zou zijn dan de opbrengst van dat moment. Maar Joop den Uyl was geen helderziende. Hij leefde in het moment en na hem mocht de zondvloed komen. Vrijwel zeker komt die straks ook, maar dat is niet volledig zijn verdienste.
De idiotie met het gas was niet het enige. De overheidsuitgaven stegen ondanks de gasinkomsten met een dusdanige snelheid dat het daarna nog tientallen jaren geduurd heeft, voordat de zaak weer enigszins in balans kwam.
Kortom, Joop den Uyl was vooral een typische strongman. Hij vertelde het publiek, wat het graag wilde horen. Hij wilde vooral graag populair doen en genoot van de macht. Maar wat er werkelijk gebeurde, liet de man siberisch koud. Dat zag hij ook helemaal niet.
Het artikel noemt de oude Drees niet. Maar als je een voorbeeld wilt van een oprechte sociaal-democraat dan was dat Drees senior wel. Die kon je met de beste wil van de wereld niet betitelen als een roeptoeter. Die wist altijd precies waar hij het over had. En het was iemand die daadwerkelijk iets probeerde te doen voor de mensen in de maatschappij die de onderlaag vormden: de armen, de behoeftigen, de arbeiders.
Wat me opvalt aan deze twee 'politiek linkse' politicologen, is hun hoogdravende en weinigzeggende taalgebruik. Links deed het bij de afgelopen verkiezing niet zo geweldig, stellen ze. Maar dat is niet de schuld van links. En het is ook niet de schuld van Wilders. Dat komt misschien door de rechtse partijen, vinden ze. Sorry, maar is Wilders dan niet rechts?
Waarom stemmen arbeiders niet meer links? "Er zijn altijd cultureel-conservatieve arbeiders geweest". Als je dat hoort, of je nou arbeider bent of niet, denk je toch: gatsie! Wil je stemmen op mensen die zo vaag en warrig praten? Ik niet!
Volgend antwoord op de vraag, waarom arbeiders niet meer links stemmen: Er is een generatie-wisseling. Een wat? Generaties wisselen toch voortdurend? Waar slaat dit op? Dit is jargon voor: de jongere garde heeft niks meer met links. Maar zeg dat dan ook!
Ik ben bepaald niet iemand die altijd met de handjes moest werken, maar als je het gekwek van deze twee 'linkse' politicologen hoort, ga ik over mijn nek. Ik zou zeggen: leer eerst eens gewoon praten!
Dan is er een ander punt dat in dit soort artikelen voortdurend terugkomt: men probeert het begrip 'poliitiek links' nooit te definiëren. Ik heb het voor Drees senior niet nagezocht, maar volgens mij wist die voortdurend precies wat hij bedoelde en waar hij het over had. Maar deze 'linkse' mensen hebben een soort glibbertaal, die je doet huiveren.
Wat is hun oplossing, zodat links meer kiezers gaat trekken? Schrik niet, dat is 'identiteitspolitiek'! Je bent niet meer dan een lid van de groep waartoe je behoort.
Voor de echte double lows, de echte kleine zelfstandigen, ziet het er dan met 'links' heel slecht uit, want zij horen per definitie nu eenmaal nergens echt bij.
Waar moet je dit soort mensen, die van zichzelf beweren 'links' te zijn, indelen in het soortenmodel?
Ze vragen zich nooit af. wat 'links' precies betekent. Daar liggen ze niet wakker van. Ze gebruiken het woord puur als een label om in discussies te scoren. Dat betekent ook, dat wat ze in feite zeggen, volstrekt leeg is. Wat ze zeggen, is slechts een manier om sociaal hogerop te komen.
Je weet niet precies waar je het over hebt en je wilt sociaal dolgraag scoren. Dat kan maar een ding betekenen. Dit zijn double highs, de meest bevooroordeelde en rechtse mensen die er op Gods aardbodem rondlopen.
Wat je hier ziet, is hetzelfde als in de brief van Jasjin, maar dan verwoord voor een totaal andere groep. Een groep waar gewone arbeiders niet bij horen en ook niet welkom zijn. Hier spreken twee extreem rechtse figuren met een 'mooi' verhaal, dat is afgestemd op hun eigen verwaande groep van hoogopgeleide praatjesmakers.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten