Laatst bijgewerkt: 18/2/2024 om 6.15
Door Google News werd ik geattendeerd op een column van Paul Krugman in de New York Times. Hier: https://www.nytimes.com/2024/01/29/opinion/trump-maga-fear.html.
We kennen Krugman door de Nobelprijs Economie die hij in 2008 toegekend kreeg. Maar hij schrijft ook columns, die vallen vaak op door hun heldere betoogtrant.
De titel van deze column is: "MAGA Is Based on Fear, Not Grounded in Reality". MAGA in een bekende Amerikaanse afkorting die Trump als slogan hanteert: Make America Great Again.
De stelling die Krugman in zijn column probeert hard te maken, is dat de Trump-aanhang bang wordt gemaakt met allerhande wilde berichten, maar dat die angst en die berichten niet gebaseerd zijn op de realiteit.
Ik weet niet of die stelling helemaal klopt. Het lijkt duidelijk dat de Trump-aanhangers elkaar van alles en nog wat aanpraten onder leiding van hun Grote Leider. Maar ik denk dat er van Trump ook de suggestie uitgaat van 'Volg mij en jullie zullen alles krijgen, wat jullie wensen'. Ik denk dus dat het niet alleen angst is, die zijn aanhang drijft, maar dat het voor een deel ook positieve emoties zijn, waarmee hij zijn aanhang trekt.
Over het tweede deel van de stelling, men baseert zich niet op feiten (maar op fictieve verhalen), zijn Krugman en ik het eens. In zijn column geeft hij een hele reeks voorbeelden, die ik hier niet ga herhalen.
Wat betekent dit? De Trump-aanhang wordt met emotionele verhalen opgehitst, bang gemaakt en lekker gemaakt. Dat zijn, wat ik noem, 'mooie' verhalen. Verhalen die een sterk emotioneel effect oproepen bij de toehoorders, maar ook verhalen die vaak weinig of niets met de harde werkelijkheid van doen hebben en de werkelijkheid soms zelfs volledig omdraaien.
Dat omdraaien van de werkelijkheid is iets dat je vaak bij strongmen ziet. Toen Hitler het deed, heette dat de Grote Leugen. Je liegt zo ontzettend, dat je publiek zich niet kan voorstellen dat het een leugen is. Dat kun je bijvoorbeeld bereiken door de werkelijkheid honderdtachtig graden om te draaien.
Jij bent niet de agressor, nee, dat zijn de anderen. Jij bent niet de fascist, nee, dat is de tegenpartij (Poetin). Jij hebt niet het meisje aangerand, maar het meisje heeft jou het hoofd op hol gebracht met haar uitdagende kleding. Zij is niet het slachtoffer, nee, dat ben jij!
Als die bredere stelling ('Trump-aanhangers worden gedreven door hun emoties en kijken niet naar de harde realiteit') klopt, wat kunnen we daar dan uit concluderen?
Ik denk twee dingen. Allereerst is het opnieuw een bevestiging van het soortenmodel. De Grote Leider verzamelt een leger van volgelingen/gelovigen om zich heen, die geloven dat hij hen naar het Beloofde Land zal leiden en alle echte en fictieve tegenstanders zal vernietigen. (De vernietiging van die fictieve tegenstanders leidde in de Tweede Wereldoorlog tot de Holocaust. De volgelingen/gelovigen zijn volledig overtuigd van het verkondigde onzin-verhaal.)
Maar het soortenmodel is al vele malen bevestigd. Verder was het vrijwel volledig gebaseerd op wat er bekend was uit hard, gerepliceerd onderzoek. Het eerste punt levert ons dus niet veel nieuwe informatie op. Op naar het tweede punt.
Ten tweede suggereert de stelling dat de aanhangers van de strongman denken met hun onderbuik (denken via systeem 1). Zij volgen hun emoties, die de strongman met handig praten weet op te roepen en conditioneert.
Die conditionering gebeurt via taal. Het proces (ook als het niet via taal gaat) heet 'klassieke conditionering'. Lang geleden kreeg Pavlov voor het beschrijven van de manier waarop het gaat de Nobelprijs Fysiologie.
B.F. Skinner noemde dit soort conditionering vele jaren later: 'respondente conditionering'. De volgeling krijgt door het verhaal van de strongman onbewust en of hij wil of niet (onwillekeurig dus) nieuwe emotionele reacties aangeleerd op voorheen neutrale prikkels.
De emoties die men in reactie op bepaalde zaken al had, worden daarna dus door andere prikkels opgeroepen dan eerst. Waren de X eerst normale mensen, na conditionering door de strongman is het tuig geworden, dat alle mogelijke problemen veroorzaakt en zo snel mogelijk volledig van Gods aardbodem moet worden verwijderd.
Hoe zit het dan met systeem 2 denken? Dat is wat Skinner noemde: 'operant gedrag'. Om een bepaald doel te bereiken (bijvoorbeeld om een bepaalde beloning te krijgen) pas je je gedrag zo aan, dat die beloning tenslotte inderdaad bemachtigd wordt.
Een alledaags voorbeeld. Je kunt op heel veel manieren kaas uit een koelkast proberen te halen, zodat het niet lukt. Maar doorgaans zijn we behoorlijk goed in het vinden van de manier, waarop het wel lukt.
Een boer die meer melk van zijn koeien wil, schiet niks op met boos worden (een emotionele reactie) of met op zijn koeien inpraten. De methode die de strongman gebruikt om zijn volgelingen/gelovigen te manipuleren. Ook de methode die via systeem 1 het meest voor de hand zou liggen.
De boer zal dus iets anders moeten bedenken, iets dat wel werkt. Hij zal in dit geval echt moeten doen aan systeem 2 denken. Nauwkeurig observeren, zich zijn doel goed realiseren, een aanpak bedenken en tenslotte die aanpak toetsen aan de realiteit. Werkt de aanpak inderdaad of is het probleem nog steeds niet opgelost? De feedback van de harde natuur bepaalt dus of het resultaat van het systeem 2 denken succesvol is.
In onze moderne samenleving geldt dit voor boeren noodzakelijke systeem 2 denken inmiddels natuurlijk in mindere mate. Tegenwoordig worden boeren soms gewoon erg boos, gaan ze samen massaal demonstreren en krijgen tenslotte via de politiek wel, wat ze ongeveer willen hebben.
Dit voorbeeld laat ook zien, waarom mensen tegenwoordig steeds meer moeite hebben met het rationele denken dat systeem 2 vraagt. Volg gewoon je systeem 1, verwoord luid je gevoelens en wensen, word zo nodig heel erg boos of heel erg verdrietig en je krijgt tenslotte vaak, wat je wilt hebben.
Daarnaast krijg je echter ook iets, dat je op de lange termijn beter niet kunt hebben. Je leert daardoor onbewust en onwillekeurig dat je problemen oplost via systeem 1. Je ontwikkelt niet langer het lastige, moeilijke en tijdrovende systeem 2 denken.
Systeem 1 werkt niet goed in gevallen dat je met de harde natuur te maken hebt. Je mag dus best vinden en van de daken roepen dat inenten niet nodig is, maar het virus en je afweersysteem gaan daarna niet opeens je probleem oplossen. De natuur is hard en als je pech hebt, overleef je je eigen gekkigheid niet.
Hoe kunnen we nu de bredere stelling, die we ontleenden aan Krugman, samenvatten? Zo:
MAGA is Based on System 1 Thinking, Not on System 2 Thinking.
Maar dat bevestigt mijn veronderstelling dat de variabele die zo goed* voorspelt of men Trump volgt of niet (bevooroordeeldheid, prejudice), staat voor de manier waarop men denkt. Hanteert men systeem 1 (snel denken via emoties) of systeem 2 (traag denken door moeizaam en zorgvuldig na te denken met respect voor de feiten)?
Meestal zetten we feiten tegenover fictie, of feiten tegenover opinies. Maar misschien is het nog simpeler. Focussen we op ons gevoel, of focussen we op de feiten? Focussen we op onze binnenwereld gevuld met emoties en 'mooie' ideeën of focussen we op de harde wereld om ons heen?
Eigenlijk zou je de stelling dan dus zo kunnen formuleren:
MAGA is Based on Emotions, Not Facts.
Laat ik een simpel voorbeeld geven. In onze achtertuin staat een prachtige boom. Dat wil zeggen: wij vinden het een 'prachtige' boom. Maar die boom staat gevaarlijk scheef en is akelig groot. Vroeg of laat gaat die om.
In dit geval heb je twee opties. Je kunt je gevoel volgen en zeggen: het is zo'n prachtige boom, die moet blijven staan! Of je kunt je verstand volgen en zeggen: als die boom naar beneden komt, richt hij een hoop schade en met wat pech kan hij bovenop iemand vallen. Het is beter die boom te knotten.
Op de korte termijn is het heerlijk om die boom te laten staan, maar op de lange termijn kan het veel ellende geven.
En dat is precies, wat we voortdurend weer zien. Zodra een deel van de bevolking een strongman aan de macht brengt, wordt het daarna een gigantische rotzooi. Vaak snel, soms duurt het wat langer, maar een rotzooi wordt het!
---
* Altemeyer vermeldt in de bijlagen (op internet te vinden) van zijn laatste met John Dean geschreven boek een gevonden correlatie van hoger dan 0.80 waarbij prejudice zeer betrouwbaar gemeten was. Een correctie voor onbetrouwbaarheid zal die gevonden correlatie dus niet meer wezenlijk verhogen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten