In een eerdere blogpost (https://stopdiscriminatie.blogspot.com/2023/01/alleen-fascisten-geloven-in-foute_16.html) besteedde ik aandacht aan een stukje in de NRC van 7 en 8 januari 2023 onder het kopje Racisme en de titel We houden ons niet stil.
De schrijfster van dat stukje maakt zich druk over de teksten die rond de jaarwisseling op de Erasmusbrug in Rotterdam werden geprojecteerd. Wat die teksten precies waren, bleef onduidelijk, maar volgens de schrijfster waren ze uitermate kwalijk en gevaarlijk en moesten ze uit alle macht bestreden worden. Niet alleen het land was in gevaar, maar heel Europa.
Wat maakte dat de schrijfster gemotiveerd werd zich druk te maken over deze teksten?
De ene optie is dat ze deze teksten daadwerkelijk zag (uit haar stuk blijkt dat niet) en dat haar automatisch werkende emotionele systeem 1 aansloeg op deze teksten. Het systeem reageerde dan in de trant van: dit zijn foute teksten, dit zijn gevaarlijke teksten. Alarm!
Een andere mogelijkheid is dat ze via de media hoorde over de 'foute' teksten en zich vervolgens onmiddellijk realiseerde, dat hier een kans lag sociaal te scoren. Uit de conformiteitsexperimenten van Asch weten we, dat de zich conformerende deelnemers vaak niet de moeite namen om echt te kijken, maar volledig focusten op wat de andere 'deelnemers' zeiden. Wat ze hoorden, vonden ze relevanter dan wat ze zagen.
Ook in dat geval verwacht je een reactie van het automatisch werkende emotionele systeem 1, maar dan zou het gaan om een positieve emotie.
Hoe de motivatie om te reageren in dit geval precies tot stand kwam, doet voor het vervolg van mijn verhaal verder vermoedelijk niet ter zake. De schrijfster werd op een of andere manier gemotiveerd en deed daarna haar oproep in de NRC ten strijde te trekken. Heel Nederland moest weten, hoe gevaarlijk dit was.
Die oproep betrof natuurlijk bewust gedrag. Het ging dus om operant gedrag, gedrag dat aangedreven wordt door de verwachting op bekrachtiging. Met andere woorden: het ging om een systeem 2 reactie.
Laten we nu kijken naar mijn gedrag op haar bijdrage. Mijn reactie op haar stuk was in eerste instantie natuurlijk ook een systeem 1 reactie. Mijn automatische systeem sloeg aan en ik kreeg zoiets als de melding: dit is fout, dit klopt niet.
Maar wat deed ik vervolgens? Ik bestudeerde haar bijdrage en probeerde mijn emotie te rationaliseren. Haar stuk leek niet te kloppen, maar waarom dan niet? En ik probeerde het geheel in een kader te plaatsen: de eerder vermelde blogpost begint met een relatief lange inleiding waarom alleen 'fascisten' denken in foute woorden, termen, begrippen, uitspraken, teksten en boeken.
Als je beide reacties vergelijkt, zijn ze nogal verschillend. Ik roep niet op tot de strijd, maar probeer te begrijpen, waarom zij denkt zoals ze denkt en ga daarbij vooral uit van haar stuk. Zij besteedt geen enkele aandacht aan de foute teksten, maar roept vervolgens wel fanatiek op, die te bestrijden.
Dat verschil in manier van reageren doet erg denken aan wat we zagen bij de TAVAN-studenten. De studenten die snel leerden, trokken veel tijd uit om het juiste antwoord te lezen en te analyseren. De studenten die niet of heel traag leerden, trokken geen tijd uit om zich het juiste antwoord eigen te maken, maar probeerden zo snel mogelijk verder te gaan met het volgende item.
De ene soort studenten wilde na een negatief resultaat zo snel mogelijk doorgaan en geen tijd verspillen aan de aangeboden informatie. De andere soort studenten wilde na een negatief resultaat begrijpen waarom het resultaat negatief was en trok geruime tijd uit om dat na te zoeken.
Kennelijk zijn er dus twee totaal verschillende manieren om te reageren op iets dat fout gevonden wordt. De ene reactie (alfa) is supersnel, zit vol boosheid en agressie, ziet dat wat fout gevonden wordt als uiterst bedreigend en roept anderen op tot strijd, terwijl de leersnelheid vrijwel nul is. De andere reactie (bèta) is juist tijd nemen om goed te kijken en na te gaan: waarom is het fout? Die reactie is niet agressief, maar juist analytisch en leidt tot een maximale leersnelheid.
De ene persoon staat niet open voor nieuwe informatie, de andere persoon staat volledig open voor nieuwe informatie. De ene persoon reageert snel, emotioneel en agressief. De andere persoon reageert langzaam (neemt de tijd om de beschikbare informatie nauwkeurig te onderzoeken), rustig en niet-agressief.
Maar in beide gevallen slaat systeem 1 aan en levert dat de emotie/conclusie dat er iets fout zit. Het verschil zit dus kennelijk niet in systeem 1, maar in systeem 2. De persoon met de bèta-reactie schakelt systeem 2 in om te onderzoeken, de persoon met de alfa-reactie schakelt systeem 2 (operant/bewust gedrag) in om andere mensen op te roepen tot de strijd.
Het grote verschil zit dan dus niet tussen wel of niet systeem 2 inschakelen, beide personen schakelen over naar bewuste actie (operant behavior), maar dat bewuste gedrag is afgestemd op totaal verschillende soorten bekrachtiging. De alfa zoekt het in oproepen tot strijd, de bèta zoekt het in nagaan wat er precies gebeurt en waarom.
Het idee dat alfa's geen goed ontwikkelde systeem 2 reactie hebben, klopt dan dus niet. Die hebben ze wel degelijk. Het grote verschil is dat alfa's focussen op sociale feedback/erkenning, terwijl bèta focussen op feedback/erkenning van de harde natuur. Het grote verschil is de bekrachtiging waarnaar men streeft met systeem 2.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten