Femicide?

 

Laatst bijgewerkt: 31/1/2023 om 10.57

 

Op Nu.nl kom ik een artikel tegen over femicide: vrouwen die vermoord worden, meestal door een man en vaak een man waar ze (iets van) een relatie mee hadden (https://www.nu.nl/uit-andere-media/6249085/vermoord-door-partner-of-ex-de-man-voelt-zich-gekrenkt.html?_ga=2.223265883.1786758261.1674940751-839458932.1633263790).

Het artikel is overgenomen uit de Volkskrant van 30 januari 2023, waar ik het 's ochtends al in had zien staan (https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/vermoord-door-partner-of-ex-als-een-vreemde-je-zus-doodt-kun-je-denken-dat-het-een-monster-is-nu-niet~be1d572f/).

 

Wat is 'femicide' precies?

Wat is 'femicide'? Of beter geformuleerd: wat wordt er precies mee bedoeld?

Het Volkskrant-artikel definieert femicide terloops als 'vrouwenmoord'. En dan bedoelen ze niet vrouwen die moorden (die zijn er ook), maar een vrouw die vermoord is. Vaak blijkt de dader dan natuurlijk een man te zijn en in veel gevallen kende die man de vrouw al op een of andere manier, voordat de moord plaatsvond.

Als je het artikel echter beter leest, zie je iets vreemds. De zin waarin 'femicide' terloops wordt gedefinieerd, luidt:

"Het lijkt erop dat de zaak in Zwijndrecht het zoveelste geval van femicide (vrouwenmoord) is."

Maar bij de 'zaak in Zwijndrecht' stierf de moeder en raakte de dochter zwaar gewond. Als het in zo'n zaak nog niet zeker is, dat het om 'femicide' gaat, wat bedoel je dan precies met het woord 'femicide'? Kennelijk meer dan alleen vrouwenmoord!

De Engelstalige Wikipedia zegt er (31/1/2023, 1.23 uur) dit over:

"Femicide or feminicide is a hate crime which is broadly defined as 'the intentional killing of women or girls because they are female,' but definitions of it vary depending on cultural context."

Men bedoelt er dus een 'hate crime' mee, maar is het over de exacte definitie niet eens. Met andere woorden: het is een nogal verwarrende term. En dan zitten we met een nieuw lastig woord: 'hate crime'.

Wat is een 'hate crime' precies? De Engelstalige Wikipedia geeft dit:

"A hate crime (also known as a bias-motivated crime or bias crime) is a prejudice-motivated crime which occurs when a perpetrator targets a victim because of their membership (or perceived membership) of a certain social group or racial demographic."

Nu komen we op bekend terrein. Het is dus een moord die gemotiveerd wordt door vooroordelen. Het gaat dus om discriminatie zou je kunnen zeggen, maar van die term zullen de lezers van deze blog weten, dat die zonder verder invulling ook niet altijd even duidelijk is.

Laten we ons even vastklampen aan de vooroordelen, die de moord gemotiveerd zouden hebben. In de Zwijndrecht-zaak zitten we met een vermoorde moeder, maar gaat het dan inderdaad om een 'hate crime'? Kunnen we aantonen dat de moord gepleegd werd op basis van vooroordelen?

Het lijkt me dat je als Officier van Justitie in zo'n geval je hand snel overspeelt. Dat die moord gepleegd is, lijkt duidelijk en goed bewijsbaar. Maar nu moet je als Officier van Justitie gaan aantonen, dat de dader er eigenlijk niks aan kon doen, het waren vooroordelen die bezit van de dader hadden genomen, waardoor hij de trekker overhaalde. Die vooroordelen moeten dus onmiddellijk langdurig worden opgesloten en zodra de dader bevrijd is van zijn vooroordelen, uiteraard in een therapeutische inrichting met begrijpende therapeuten, mag hij weer gewoon de straat op om een volgend slachtoffer te zoeken.

Je ziet hier, wat die eindeloze neiging tot interessant gebabbel aanricht.

Moet de term 'femicide' veel vaker gebruikt worden?

Overdrijf ik? Laten we even de rest van het artikel erbij pakken.

"De term femicide – een afgeleide van homicide (mensdoding) – moet veel vaker worden gebruikt, vindt Renée Römkens (69). Ze is emeritus hoogleraar gendergerelateerd geweld aan de Universiteit van Amsterdam [bedoeld wordt niet dat dat geweld plaatsvond aan de UvA, maar dat zij daar hoogleraar was, MvE] en doet sinds eind jaren tachtig onderzoek naar deze problematiek.

‘Het gaat langzaam beter, maar media kiezen nog te vaak verkeerde woorden. Zoals eerwraak, als daders een andere culturele achtergrond hebben. Wanneer het gaat om een witte man die een witte vrouw doodt, hoor je vaak eufemismen als ‘crime passionnel’ en ‘familiedrama’. Nu, in die zaak uit Zwijndrecht, gaat het steeds over het criminele verleden van de verdachte.

De meeste mensen zien zo’n moord als een individuele zaak’, zegt Römkens, ‘maar je moet kijken naar het patroon, naar de onderliggende structuur. Anders verhul je het probleem: het gaat om mannen die een dominante positie opeisen tegenover hun partner of ex, en haar vermoorden als zij een grens stelt. Vaak gaat het mis als een vrouw de relatie heeft verbroken, of van plan is dat te doen. De man voelt zich gekrenkt, en accepteert dat niet. Dat komt voor in alle klassen en culturen.’"

Als je de term 'femicide' op deze manier gebruikt, zie ik niet onmiddellijk de waarde, die dat zou toevoegen. In het ene geval spreken we over 'moord', in het andere over 'femicide'; weten we dan echt heel veel meer? Ik waag het te betwijfelen.

Dan zie je nog een ander probleem. Wikipedia stelt dat het een moord is, die gemotiveerd is door vooroordelen. Vrouwen deugen niet, daarom heeft de dader die ene vrouw vermoord. Maar volgens de omschrijving van Römkens gaat het helemaal niet om vooroordelen, maar om een man die een dominante positie opeist tegenover een vrouw.  Dus weer iets heel anders dan wat Wikipedia stelt.

Natuurlijk weten we uit het empirische discriminatie-onderzoek dat bevooroordeeldheid (prejudice) aangestuurd wordt door twee onderliggende variabelen: autoritarisme en sociale dominantie. Er is dus een verband tussen dominantie en bevooroordeeldheid, maar zelfs dan gaat het nog steeds om twee verschillende zaken. Het ene is niet automatisch het andere.

Geweld tegen vrouwen komt niet overal even vaak voor!

Dan zie ik in het verhaal nog iets staan. De 'emeritus hoogleraar gendergerelateerd geweld' stelt:

"Dat komt voor in alle klassen en culturen."

Dat suggereert dat dat geweld [tegenover vrouwen] overal even vaak voorkomt. En dat klopt beslist niet.

In culturen die hoog op bevooroordeeldheid scoren (de alfa-bètafactor, fascisme, agressie) komt discriminatie, geweld en daarmee ook femicide veel vaker voor. Verder maakt dus ook de subgroep waar men precies in zit, veel uit. Bèta zullen elkaar niet zo gemakkelijk vermoorden, alfa's wel. 

Aan de andere kant, als je als bètavrouw een alfaman tegenkomt, zie het er niet goed uit. Dan kan het akelig snel uit de hand lopen. Die vrouw heeft immers al snel drie factoren tegen, waardoor ze snel slachtoffer kan worden: ze is bèta (de mensensoort die alfa's haten), ze is vrouw en ze heeft als bèta vermoedelijk een lage sociale status.

Ik zie dus niet onmiddellijk de grote winst, die je zou boeken als je de moord op een vrouw opeens 'femicide' gaat noemen. Een term waar eigenlijk niemand het over eens is. Een term die de bewijslast omdraait.

 

De wereld bezweren met een magisch woord

Hoe valt die vreemde uitspraak dan te begrijpen, dat we de term 'femicide' veel vaker zouden moeten gebruiken?

We hebben hier te maken met een hoogleraar van een alfa-richting. Met andere woorden: vrijwel zeker met een alfa. Alfa's geloven in de macht van woorden. De strongman roept zijn volgelingen op met een 'mooi' verhaal. Of dat verhaal feitelijk klopt, doet er niet toe, als het de volgelingen maar 'mooi' in de oren klinkt.

Wat je hier dus ziet, is typerend voor alfa's. Het woord 'moord' dat akelige gevoelens oproept, wordt vervangen door het woord 'femicide'. Niemand weet precies wat dat betekent, maar het klinkt wel duur en interessant en die akelige koppelingen die een woord als 'moord' oproept, zijn verdwenen.

En je ziet nog iets. In plaats van dat de alfa zich realiseert, dat het vervangen van het ene woord door een onbekend ander woord, de zaak alleen maar compliceert, geloven ze heilig dat deze woordmagie wonderen zal uitrichten. Als we het maar 'femicide' gaan noemen, zien we opeens de 'onderliggende structuur', belooft ze.

Maar volgelingen/gelovigen die het woord 'femicide' gaan hanteren, zien in werkelijkheid helemaal niets (weten we uit het onderzoek van Asch). Want hun blik is naar binnen gekeerd, wat hun woorden precies betekenen, weten ze niet en willen ze ook niet weten. Als die woorden maar de woorden zijn, die hun groep en hun meerderen in die groep willen horen, dan is het goed, denken ze.